Gazze’deki soykırıma rağmen sürdürülmesi tepki çeken ‘İsrail ile ticaret’ hakkında Cumhurbaşkanı 24 Nisan’da ‘O iş bitti’ dedi. Ancak kirli alışverişin üçüncü ülkeler üzerinden devam ettiğini KARAR ortaya çıkardı. Gelinen süreçte ise sevkiyatın yeni bir ‘yolunun’ bulunduğu, liman çıkışı ‘belge revizyonu’ yapan gemilerin ‘doğrudan’ İsrail limanlarına yol aldığı anlaşıldı. Ticaret trafiği resmi verilere de yansıdı.
İsrail İstatistik Enstitüsü kayıtlarında haziran ve temmuz aylarında Türkiye’den 133 milyon dolarlık ithalat görünüyor.
SEMA KIZILARSLAN
Gazze’de katliama rağmen İsrail ile ticareti 6 ay boyunca kesmeyen Ankara, yerel seçim sonuçlarının ardından tavır değiştirdi. Erdoğan 24 Nisan’da Tel Aviv’in en büyük destekçilerinden Almanya Cumhurbaşkanı’nı ağırladığı törende ‘İsrail ile yoğun ticari ilişkileri artık ayakta tutmuyoruz, o iş bitti’ dedi. Ardından 54 ürünün İsrail’e satışı yasaklandı. Ancak Azeri petrolünün Mersin’den sevkiyatı dahil ticaretin üçüncü ülkeler üzerinden sürdüğü iddiaları gündemde kalmaya devam etti. Doğrudan ticaretin gemilerle sürdüğünü KARAR ortaya çıkardı, Çanakkale’den çelik ve çimento yükleyen geminin 10 Eylül’de Hayfa’ya ulaştığını belirledi.
HAZİRAN VE TEMMUZ’DA 133 MİLYON DOLAR İHRACAT
Gelişme sonrası Ticaret Bakanlığı ‘İsrail için gümrük sistemi kapalıdır’ açıklaması yaptı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir ise İstatistik Enstitüsü’nün resmi dış ticaret verilerine göre, Türkiye’den 2024 Haziran ayında yaklaşık 60, 2024 Temmuz ayında ise yaklaşık 73 milyon dolarlık ithalat yapılmıştır’ bilgisini paylaştı. Dış ticaret uzmanları gemilerin limandan ayrıldıktan sonra ‘konşimento’ üzerinde revize gerçekleştirilerek varış yeri bilgisinin değiştirilebildiğini belirttiler. Türkiye’nin dış ticaret istatistiklerine göre İsrail’e haziran ile temmuz aylarında ticaret sıfır olarak gösterildiği belirlendi.
‘FİLİSTİNE TİCARET’ 4 AYDA 14 KAT ARTTI!
Resmi verilere göre İsrail ile ticaretin bittiği nisan ayında Filistin ile 9 milyon dolar seviyesinde olan ihracat 4 ay içinde 14 kat arttı. Kirli ticaretin Filistin’de kurdurulan şirketler üzerinden sürdürüldüğü iddiaları dayanak buldu.
HANİ O İŞ BİTMİŞTİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gazze’de katliamın başladığı 7 Ekim’den aylar sonra 24 Nisan’da “İsrail ile ilişkileri artık ayakta tutmuyoruz, o iş bitti” demişti. Ancak KARAR, kanlı ticaretin sürdüğünü kanıtlarıyla defalarca manşetine taşıdı. Hükümet ve iş dünyası sessizliğini korurken resmî rakamlar da ortaya çıktı. İsrail’in TÜİK’i, Türkiye’den haziran ve temmuzda toplam 130 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildiğini açıkladı.
İsrail’in neredeyse 1 yıldır tüm dünyanın gözü önünde Filistin’de sürdürdüğü soykırım yüzünden Orta Doğu diken üstünde. Gazze ve Batı Şeria’da 41 binden fazla masumu öldüren, suikastlar düzenleyen, savaşı Lübnan’a taşımaya çalışan Netanyahu hükümeti, bildiğini okumaya devam ediyor. Müslüman ülkeler, olan biteni sadece seyrediyor. 7 Ekim sonrası bir süre sessiz kalmayı seçen AK Parti iktidarı, Tel Aviv ile ticaretini artırarak sürdürdü. Özellikle çimento ve çelik gibi stratejik ürünlerin ticareti, kamuoyunda derin rahatsızlığa yol açtı. Eleştiriler artınca harekete geçme mecburiyetinde kalan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, önce ses tonunu yükseltti ardından 54 ürünün İsrail’e ihracatını kısıtladı. Erdoğan, tepkiler dağ gibi büyünce 24 Nisan’da “İsrail ile ilişkileri artık ayakta tutmuyoruz, o iş bitti” dedi. 3 Mayıs’ta ticarete tamamen son verildiğini ilan etti. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan “Gazze’de ateşkes sağlanana ve sınırsız insani yardıma izin verilinceye kadar ticaret yeniden başlamayacak” şeklinde konuştu.
VİCDANLAR SIZLIYOR
Bu sözlere rağmen KARAR, kanlı ticaretin sürdüğünü kanıtlarıyla defalarca ortaya koydu. MÜSİAD üyesi İÇDAŞ’ın Çanakkale’den yola çıkan çimento ve çelik yüklü ticari kargo gemilerinin Haifa Limanı’na demirlediği anlaşıldı. Gazetemize konuşan Filistinli araştırmacı yazar Naim Eyyübi “Sadece ağustos ayında altı gemi, Türkiye limanlarından çıkarak Haifa’ya ulaştı. Yasağa aldırış etmeden direkt ticaret yapan 11 gemi var. Sürekli sevkiyat gerçekleştiriyorlar. Gemilerin rotasını ve limana giriş çıkış tarihlerini görebiliyoruz. Tabii bunlar yalnızca bizim tespit edebildiklerimiz” ifadelerini kullandı. Manşete taşıdığımız skandallarla ilgili ne iktidardan ne şirketlerden bir açıklama geldi. Bu sırada başka gemilerin de İsrail limanlarına gittiği belirlendi. Üstelik İsrail’ile ticareti Ticaret Bakanlığı denetliyor. Türkiye limanlarından çıkan gemilerin giriş çıkışına Ulaştırma Bakanlığı izin veriyor. CHP Ankara Milletvekili Okan Konuralp, meseleyi Meclis gündemine taşıdı. KARAR’ın manşetlerini hatırlatan Konuralp, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a sunduğu yazılı önergede “İÇDAŞ veya benzer firmalara İsrail’e ihracat yapma ayrıcalığı tanınmış mıdır? MÜSİAD üyesi şirketlerin bu ticarete devam etmesi karşısında herhangi bir yaptırım uygulanacak mıdır?” gibi kritik soruların cevabını aradı fakat bulamadı.
TEMMUZDA 70 MİLYON DOLAR
CHP Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir ise, ticareti rakamlara döktü. Türk firmalarının üçüncü ülke yerine sadece evrak değişimi yaparak kanlı ticarete devam ettiğini aktaran Demir, şunları kaydetti: “Ticaret Bakanlığı, 2 Mayıs itibarıyla Türkiye gümrüklerinden İsrail’e yönelik herhangi bir ihracat işlemi yapılmadığını açıklamıştır. Ancak İsrail İstatitik Enstitüsü’nün resmi dış ticaret istatistiklerine göre, Türkiye’den 2024 Haziran ayında yaklaşık 60, 2024 Temmuz ayında yaklaşık 70 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilmiştir. Bu veriler, Türk firmalarının herhangi bir 3. ülkeye bile sevk gereği duymadan nakliye sırasında evrak değişimi ile ihracatı sürdürdüklerini ispat etmektedir. Hükümet, İsrail’e ticareti engellemek yerine ihracatı engelleme söylemleriyle firmaların bu yöntemleri kullanmasını görmezden gelmektedir. Hükümet eğer isteseydi, para transferleri, lojistik ve son kullanıcı sertifikaları gib önlemlerle İsrail’e olan mal akışını bir gün içerisinde durdurabilirdi.”
EVRAK DEĞİŞİKLİĞİ BÖYLE YAPILIYOR
Türk firmaları, herhangi bir üçüncü ülkeye sevk gereği duymadan nakliye sırasında evrak değişimi ile ihracatı sürdürüyor. Bu işlemin uluslararası adı; konşimento veya taşıma senedi... Belgenin üzerinde yükleyici, alıcı, ihbar merciiden başlayarak her türlü bilgi yer alıyor. Konşimento, gemiye yüklenilen bir malın teslim alındığını gösterir. Gönderenin ve alıcının adlarının yazılı olduğu hukuki bir belge. Örneğin firmalar, gemi limandan çıkarken adres olarak Mısır'ı ya da bir başka ülkeyi gösteriyor. Ama uluslararası sularda Mısır yerine Hayfa yazılabiliyor.
