2023-2024 döneminde Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) kapsamında çalıştırılırken 9 çocuk işçi hayatını kaybetti. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin (İSİG) Ankara Temsilcisi Kansu Yıldırım, çocuk işçi ölümleri ile ilgili KARAR’a konuştu. Yıldırım, iktidar ve patronlar tarafından çocuk yoksulluğunun araçsallaştırıldığına dikkat çekti.
SEMA KIZILARSLAN
İş cinayetleriyle ve kazalarıyla gündemden düşmeyen MESEM’lerde çocuklar güvencesiz şartlarda çalıştırılıyor. Son 11 yılda 695’ten fazla çocuğun çalıştırıldıkları iş yerlerinde hayatını kaybettiği biliniyor.
CHP'li İlgezdi: Çocuk işçiliğinin yasal zemini devlet eliyle oluşturuluyor
Geçtiğimiz eğitim-öğretim döneminde de 9 çocuk işçi MESEM kapsamında çalıştırılırken yaşamını yitirdi.
MESEM NEDİR?
Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) göre MESEM, meslek sahibi insan ihtiyacını karşılamaya yönelik bir program. MESEM’in doğuşu ve yaygınlaşması son yıllardaki iki yasa değişikliğine dayanıyor. Bu yasa değişiklikleri ile çıraklık eğitimi, örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alındı. Bakanlık, program ile “işletmelerin çırak ihtiyacının karşılanması ve çırak öğrencilerin ahilik kültüründen gelen usta çırak ilişkisiyle mesleklerini işbaşında öğrenmelerinin amaçlandığı” belirtiyor.
En az ortaokul mezunu öğrenciler MESEM’e kayıt olabiliyor. Eğitim dört yıl sürüyor. Öğrenciler haftanın dört günü bir işyerinde pratik eğitim için çalışıyor bir gün ise okulda teorik eğitim ve fark dersler eğitimi görüyor. 11. sınıfı bitiren öğrenciler kalfalık, 12. sınıfı bitirenlere ustalık belgesi veriliyor. Program kapsamında metal teknolojisinden mobilya ve iç mekan tasarımına kadar 39 alan bulunuyor.
Uzmanlar, denetim yetersizliği nedeniyle çocuk işçi ölümlerinin yaşandığını söylüyor.
2023-2024 eğitim ve öğretim döneminde 9 çocuk işçi MESEM kapsamında çalıştırılırken yaşamını yitirdi:
17 yaşındaki Alperen Enes Ural. Manisa Soma'da stajyer olarak çalıştığı inşaatta doğalgaz borusu döşerken yüksekten düşerek yaralandı. Beş gün tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
17 yaşındaki Murat Can Eryılmaz, Kilis MESEM 12. Sınıf öğrencisiydi. 13 katlı bir inşaatta çalışırken yüksekten düşerek ağır yaralanmıştı. 72 gündür tedavi gördüğü Malatya Turgut Özal Tıp Fakültesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti.
15 yaşındaki Erol Can Yavuz, Kütahya Mesleki Eğitim Merkezi İç Mekan Mobilya Teknolojisi Dalı 9. Sınıf Öğrencisiydi. Kütahya Yeni Sanayi Sitesi'nde staj yaptığı mobilya atölyesinde üzerine sunta blokların devrilmesi sonucu hayatını kaybetti.
14 yaşındaki Arda Tonbul, Özkanlar Metal Demir Çelik Endüstrisi AŞ İşçisiydi. İstanbul Büyükçekmece'de staj gördüğü işyerinde kafası sac büküm makinesine 16 dakika sıkışması sonucu ağır yaralandı. 6 gündür tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
17 yaşındaki Ömer Çakar, Diyarbakır Kayapınar Şehit Abdulvahap Çokur Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 10. Sınıf Öğrencisiydi. MESEM kapsamında klimacıda staj yapıyordu. Klima takarken 2.kattan düşerek ağır yaralandı. Altı gündür tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
16 yaşındaki Zekai Dikici, Manisa Alaşehir Sümer Oral Mesleki Eğitim Merkezi’nde Elektrik Tesisat Bölümü 11. Sınıf Öğrencisiydi. Bir inşaatta elektrik tesisatı döşeme işi yaparken 5.kattan düşerek hayatını kaybetti.
17 yaşındaki Ulaş Dumlu, ERMES Bilim Teknik Koleji Elektrik Bölümü 12.sınıf öğrencisiydi. Konya Ereğli'de stajyer yaptığı elektrik firması ile gittiği Bahri Dağdaş Şeker Fabrikası'nda arıza gidermek için çıktığı elektrik direğinden arıtma havuzuna düşerek hayatını kaybetti.
15 yaşındaki Alperen Kocayavuz, Fatih Sultan Mehmet Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencisiydi. Ankara Çubuk'ta stajyer olarak çalıştığı inşaatın 6.katından asansör boşluğuna düşerek hayatını kaybetti.
16 yaşındaki Eren Dağ, Konya Karapınar'da, saat 20.00 sularında, MESEM kapsamında çalıştığı sondaj firmasıyla gittiği Akören mevkiinde bir tarlada kuyu açmak için sondaj çalışması yapılırken elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetti.
OECD’YE GÖRE TÜRKİYE’DE ÇOCUK YOKSULLUĞU, TOPLAM NÜFUSUN YOKSULLUK ORANINDAN DAHA FAZLA
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin (İSİG) Ankara Temsilcisi Kansu Yıldırım, çocuk işçi ölümlerinin nedeninin asgari ücretin yüzde 30’una çalıştırıldıklarına dikkat çekti:
“Mesleki Eğitim Merkezleri, emek yoğun sektörlerini ayakta tutmayı amaçlayan, iş gücü piyasasını bu doğrultuda düzenleyen eğitim politikasının bir sonucudur. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre 2013'ten bugüne 713 çocuk çalışırken hayatını kaybetti, 9 çocuk MESEM kapsamında çalışırken öldü. Çocuk işçilik, ne yazık ki Türkiye’de formelleştirilmiş ve kanıksanır hale getirildi. MESEM gibi uygulama ve protokollerle de yasallaştırılıyor.
Nisan 2023 tarihi itibarıyla mesleki teknik eğitim çerçevesinde döner sermaye kapsamındaki üretim gelirleri 2 milyar liraya yükselirken, bu gelirden öğrenci ve öğretmenlere düşen pay sadece 300 milyon lira. Üretim gelirinin ise geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla 3.5 milyar liraya yükseldiği tahmin ediliyor.
MESEM’e yani patronlara aktarılan kaynağa karşı MESEM’e giden 9, 10 ve 11. sınıf öğrencileri asgari ücretin yüzde 30’u, 12. sınıf öğrencileri ise asgari ücretin en az yarısı kadar maaş alarak çalıştırılıyor.
MESEM’e geçiş hakkının tanınması ve kolaylaştırılması, iktidar ve patronlar tarafından çocuk yoksulluğunun araçsallaştırılmasından kaynaklanır. TÜİK’in verilerine göre 2023 yılında yoksul çocuk oranı yüzde 31.3, maddi yoksunluk içinde yaşayan çocukların oranı ise yüzde 33.3’tür. Nüfusa oranlandığında her 10 çocuktan 3’nün yoksul olduğu görülecektir. OECD’ye göre Türkiye’de çocuk yoksulluğu, toplam nüfusun yoksulluk oranından daha fazladır.”
