Türkiye'den sadece Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu'nun katılımıyla 91 ülkede 161 bilim insanı, 2003-2021 yılları arasındaki 45 büyük göçmen kuş türüne yönelik ölümleri inceledi. Ölümlerin yüzde 87'sinin insan kaynaklı olduğu belirlendi.
Büyük göçmen kuşlarda uçuş yolu ölçeğinde insan kaynaklı ölümlere yönelik izleme verilerinin ele alındığı 91 ülkeyi kapsayan ve 19 yıllık verilerin incelendiği kuş ölümlerine yönelik geniş çaplı araştırma, BirdLife International'dan Dr. Juan Serratosa liderliğinde toplam 40 ülkeden 161 bilim insanı tarafından gerçekleştirildi.
91 ülkeyi kapsayan, 40 ülkedeki üniversite ve enstitülerden 161 bilim insanının katıldığı geniş çaplı araştırmaya Türkiye'den katılan tek isim olan KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Utah ve Koç Üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, Dr. Juan Serratosa liderliğindeki yeni makalede, 45 büyük göçmen kuş türüne yönelik ölümlerin incelendiğini söyledi.
DOĞAL ÖLÜMLERDEN DAHA FAZLA
Prof. Dr. Şekercioğlu, bu türlerden 1704 ölümün, insan kaynaklı ölümlerin doğal ölümlerden daha fazla olduğunu gösterdiğini belirterek “Ölümlerin çoğu elektrik çarpması (yüzde 40,5), yasa dışı ölüm (yüzde 21,7) ve zehirlenmeler (yüzde 16,3)" dedi.
40 ÜLKEDEN BİLİM İNSANLARI
İngiltere, Türkiye, İsrail, İspanya, İsviçre, Güney Afrika, Tanzanya, Letonya, İtalya, Kıbrıs, Kenya, Uruguay, Yunanistan, Bulgaristan, ABD, Slovenya, Almanya, Kazakistan, Avusturya, Zimbabve, Norveç, Slovenya, Namibya, Portekiz, Estonya, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Ermenistan, Lüksemburg, ABD, Belçika, Umman, Polonya, Litvanya, Ürdün, BAE, Finlandiya, Macaristan, Hollanda ve Slovakya'dan bilim insanları ve kuş gözlemcileri bu araştırmaya katkı sağladı.
45 TÜRDE 1704 KUŞ ÖLÜMÜ İNCELENDİ
Araştırmada, kuş ölümlerine yönelik 2003'ten 2021'e kadar olan dönemi kapsayan, yırtıcı kuşlar, leylekler ve turnalar da dahil olmak üzere 45 tür için Afrika-Avrasya geçiş yolundaki izleme çalışmalarından elde edilen 1704 ölüm kaydı derlendi. Araştırmaların neticesinde yayımlanan makalede, insan kaynaklı doğrudan ölümlerin her yıl çok sayıda kuşu etkileyerek, dünya çapında yüzlerce türü tehdit ettiğine vurgu yapıldı.
ÖLÜMLERDE İNSAN KAYNAKLI ÜÇ ANA NEDEN
Araştırmada kuş ölümlerinin, doğal nedenlerden ziyade insan kaynaklı ölüm nedenlerinin daha yüksek olduğunu gösterdiği belirtilerek, “Ayrıca, insan kaynaklı ölüm sıklığının çalışma dönemi boyunca sabit kaldığını bulduk. Nedeni bilinen insan kaynaklı ölüm olaylarından üç ana neden belirlendi. Yasa dışı öldürme (yüzde 21,7) ve zehirlenme (yüzde 16,3). Ek olarak enerji altyapısına bağlı ölümler (elektrik çarpması, enerji hattı çarpışması ve rüzgar santrali çarpışması) insan kaynaklı tüm ölüm olaylarının yüzde 49'unu temsil ediyor" denildi.
AFRİKA-AVRASYA GEÇİŞ YOLU
Araştırmada, rastgele bir orman modeli kullanılarak, insan kaynaklı ölümlerin ana belirleyicilerinin taksonomik grup, coğrafi konum ve ölüm yerindeki insan ayak izi indeksi değeri de ele alındı. Koruma çabalarına rağmen, Afrika-Avrasya geçiş yolunda insan kaynaklı kuş ölümlerinin, incelenen tür grubu için son 15 yılda azalmadığına dikkat çekildi.
Geçiş yolu boyunca bu tehditleri ele almaya yönelik daha güçlü koruma eylemlerinin türler üzerindeki etkilerini azaltabileceği belirtilerek, özellikle enerji altyapısının gelecekte öngörülen gelişimi, planlama, işletme ve etki azaltma önlemlerinin kuşların korunmasını sağlayacağı vurgulandı.
YIRTICI KUŞLAR, LEYLEK, TURNA VE AKBABALAR
En sık kaydedilen üç ana nedene bakıldığında ise insan kaynaklı ölümlerde yırtıcı kuşlar için (yüzde 36,2), leylekler ve turnalar için (yüzde 54,4) belirlenen başlıca ölüm nedeni elektrik çarpması olarak gösterildi. İkinci sıradaki yasa dışı öldürme sırasıyla yırtıcı kuşlar için 23,9 ve leylekler ve turnalar için yüzde 21,2 olarak belirtildi. Akbabalar için de zehirlenme yüzde 39,7 ile ana ölüm nedeni gösterildi. Akbabalarda yüzde 25,8 elektrik çarpması ve yüzde 18,5 yasa dışı öldürme olarak devam ediyor.
AFRİKA'DA YASA DIŞI ÖLDÜRME, AVRUPA'DA ELEKTRİK ÇARPMASI
Yasa dışı öldürme, ölüm nedeni olarak en yüksek yaygınlığa yüzde 48 oranla Afrika'da sahipken, elektrik çarpması en yaygın ölüm nedeni olarak yüzde 47,2 ile Avrupa'da görüldü. Enerji altyapısına bağlı ölümler, tüm türlerdeki ölümlerin toplamının yüzde 48,9'unu oluşturdu. İnsan kaynaklı ölüm olaylarının çoğu 'doğrulanmış' (yüzde 77,8) ve 'çok muhtemel' (yüzde 19,7) olarak sınıflandırıldı.
