Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşanan ve 10 şehirde on binlerce binanın yıkılmasına neden olan depremin ardından enkazlarda arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor. Enkazdan kurtarılan kişilerde görülen crush (ezilme) sendromu müdahalenin gecikmesi durumunda ölümcül sonuçlar doğurabiliyor. İşte, crush sendromu belirtileri...
Kahramanmaraş'ta 6 Ocak 2023 Pazartesi günü saat 04.17'de 7.7 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Merkez üssü Pazarcık ilçesi olan depremde şu ana kadar 17 bin 674 kişi hayatını kaybetti, 72 bin 879 kişi yaralandı. Suriye'den Ankara'ya kadar birçok bölgede hissedilen zelzelenin ardından artçı sarsıntıların yanı sıra saat 13.25'te Ekinözü merkezli 7.5 büyüklüğünde bir deprem daha yaşandı.
Sağlık Bakanlığı, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü ve AFAD ile koordinasyon halinde olan Türk Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk, göçük altından kurtarıldıktan sonra crush (ezilme) sendromu yaşayan hasta sayısının bugün itibarıyla 800 civarında olduğunu belirtti.
"YAKLAŞIK 10-11 SEANS DİYALİZE İHTİYAÇ DUYULUYOR"
Vakıf Başkanı Erk, "Crush sondromu yaşayan 800 civarındaki hastanın akut tedavisi için yaklaşık 10 bin seanslık diyaliz kitine ihtiyaç duyuluyor. Geçici katater (damar giriş yolu) ile 2 bin seanslık diyaliz malzemesi bağışını vakıf olarak üstlendik. İlk 500 seanslık malzemeyi İstanbul İl Sağlık Müdürlüğüne bugün teslim ettik. Crush sendromu yaşayan bir hastanın tedavisi için yaklaşık 10 -11 seans diyalize ihtiyaç duyuluyor" dedi.
Erk, "Göçük altında kalmaya bağlı oluşan crush sendromlu hastaların yanı sıra kronik böbrek yetmezliği hastalarının aksayan diyaliz tedavilerini gerçekleştirebilmeleri için vakfımız gereken tüm çalışmaları yürütüyor. Deprem bölgesinden gelen yoğun diyaliz merkezi arayışı talepli telefonlara tek tek yardımcı olmaya çalışıyoruz. Yakın illerdeki diyaliz merkezlerine yönlendirme, diyaliz merkezlerine transferlerine araç sağlama konusunda bölge imkanlarının el verdiği ölçüde lojistik desteklerimizle hastalarımızın yanında oluyoruz" diye konuştu.
Deprem bölgesinden gelecek diyaliz hastaları için gerekli operasyon İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülüyor.
Şu ana kadar Türk Böbrek Vakfı, Tekirdağ Diyaliz Merkezlerine deprem bölgesinden 3 hasta, Ahmet Ermiş Diyaliz Merkezine ise 1 hasta gönderildi.
CRUSH SENDROMU NEDİR?
Crush sendromu, (veya travmatik rhabdomiyolizis) vücut dokularının kısmen veya tamamen ezilmesi veya baskıya maruz kalması sonucunda oluşan ödem, şok, böbrek yetmezliği, kalp ve solunum yetmezliği gibi sonuçlara verilen isimdir.
CRUSH SENDROMU NEDEN OLUR?
İş ve trafik kazalarındaki darbeler, çığ düşmesi ile kar kitlesinin altıda kalmak crush sendromuna yol açsa da en sık ve yaygın neden deprem sebebiyle göçük altında kalmaktır. Crush sendromu ilk olarak 1909 yılındaki Messina depremi'nde tanımlanmış, depremden sağ kurtulan kişilerin halsizlik ve ödem gibi belirtiler gösterdikleri izlenmiştir.
CRUSH SENDROMU BELİRTİLERİ
Crush sendromu olan kişilerde kahverengi idrar, ödem, halsizlik, aritmi ve düşük tansiyon en fazla oluşan semptomlardır. Göçük altından kurtulan kişi başta sağlıklı gözükebilir. Ancak potasyum (K) ve ezilen doku proteinlerinin kana karışması; böbrek, kalp ve akciğer gibi organları etkilemesiyle bir süre sonra kan basıncında düşme, solunum yetmezliği ve ölüm meydana gelebilir.
CRUSH SENDROMU TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Crush Sendromu'nun genel ve böbrekler üzerine olumsuz etkilerini önlemek için çok erken ve hızlı davranmak gerekir. Böyle bir durumdaki hastaya sadece sağlık ekipleri müdahale edebilir. Yıkıntı altında kalmış bir insanın serbest bir uzvu gördüğünde saatte 1-1,5 litre gidecek hızda izotonik NaCl şeklinde serum takılmalı.
Elektrolit düzeylerine bakma imkanı yoksa asla potasyum içeren sıvılar verilmemeli. Depremzedenin enkazdan tamamen çıkarılması uzarsa, kazazedenin durumuna göre sıvı vermeye devam edilmeli. Depremzedeyi yıkıntıdan çıkarınca öncelikle idrar çıkarıp çıkarmadığı sorulmalı.
Şuuru kapalı hastaya idrar sondası takarak ya da en azından iç çamaşırı kontrol edilerek idrar çıkarıp çıkarmadığı kontrol edilmeli. En kısa sürede hastaneye ulaştırılarak yeterli sıvı elektrolit, antibiyotik tedavisi, tetanos aşısı, fasyotomi denilen kasların baskıdan kurtarılması işlemi uygulanmalı.
DEPREMDE EZİLME SENDROMUNDAN NASIL KORUNURUM?
Deprem sırasında bina içerisinde iseniz travmaya maruz kalma ve ardından crush sendromu gelişmesi riski taşırsınız. Bu risk daha az olmakla beraber bina dışında da var.
Özellikle kaslarda doğrudan ya da dolaylı travmaya neden olan hemen her durumda ezilme sendromu gelişebilir. Depremlerin yanı sıra maden göçükleri, trafik kazaları, savaşlar, işkence, dövülme gibi travmatik nedenler de ezilme sendromuna yol açabilir.
Ayrıca travma dışında enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, sıcak çarpması, donma gibi çeşitli problemlerde kaslarda aşırı yıkıma yol açarak crush sendromuna yol açabilir.
