Büyükşehirlerde yaşayanlar dikkat! Kapınızı, pencerenizi kapatıp yatın: İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa... Uzmanında uyarı geldi, istila başladı...
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa (İÜC) Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Orman Entomolojisi ve Koruma Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hamit Ayberk, büyükşehirlerde böcek popülasyonlarındaki artışın iklim değişikliği, kentleşme ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığını belirtti. Ayberk, bu durumun ekosistem, ekonomi ve halk sağlığı üzerinde ciddi etkiler yaratabileceğine dikkat çekti.
SICAKLIK ARTIŞI HIZLI ÜREMELERİNE NEDEN OLUYOR
Prof. Dr. Ayberk, büyük şehirlerde binaların ve altyapı unsurlarının güneş enerjisini emerek çevresel sıcaklıkları artırdığını ifade etti. Bu "ısı adası" etkisinin şehir içindeki sıcaklıkları kırsal alanlardan birkaç derece daha yüksek hale getirdiğini belirten Ayberk, sıcaklık artışının böceklerin metabolizmasını hızlandırarak daha hızlı üremelerine neden olduğunu söyledi. Özellikle sıcak ortamlarda sivrisineklerin daha hızlı ürediğini ve popülasyonlarının genişlediğini vurguladı. Türkiye’de küresel iklim değişikliği, böcekler ve ekosistemler üzerinde önemli etkiler yarattığını aktardı.
Ayberk, iklim değişikliğinin böceklerin yaşam döngüleri ve popülasyon dinamikleri üzerinde doğrudan ve dolaylı etkiler yarattığını açıkladı. Türkiye'deki sıcaklık artışlarının, böceklerin yaşam döngülerini hızlandırabileceğini ve bazı zararlı türlerin daha sık ve geniş popülasyonlara ulaşabileceğini belirtti. Ayrıca, kışların daha ılıman geçmesinin, normalde kış aylarında ölen böceklerin hayatta kalmasına olanak sağladığını, bu durumun zararlı böceklerin artışına neden olabileceğini ifade etti.
Prof. Dr. Ayberk, bazı böcek türlerinin artan sıcaklıklar nedeniyle daha kuzeye veya yüksek rakımlara yayılabileceğini, bu durumun Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yeni böcek türlerinin ortaya çıkmasına yol açabileceğini belirtti.
İSTİLACI TÜRLER UZAKDOĞU'DAN TÜRKİYE'YE GELİYOR
İklim değişikliği sadece böcekleri değil, onların doğal yırtıcılarını da etkiliyor. Uzakdoğu’dan Türkiye’ye gelen istilacı yabancı türler arasında turuncgil uzun antenli teke böceği, vampir kelebek ve kahverengi kokarca gibi böceklerin yerleştiğini belirten Ayberk, iklim değişikliğinin polinatör böceklerin davranışlarını ve popülasyonlarını da olumsuz etkilediğini söyledi. Bu durumun tarım ve ekosistemler için kritik olan tozlaşma süreçlerinde aksamalara yol açabileceğini ifade etti.
Ayberk, artan sıcaklıklarla birlikte hastalık taşıyan böceklerin popülasyonlarının artabileceğine ve yeni bölgelerde görülmeye başlanabileceğine dikkat çekti. Bu durumun halk sağlığı açısından ciddi sorunlara neden olabileceğini vurguladı.
Böceklerin doğal predatörlerinin de iklim değişikliğinden etkilendiğini belirten Ayberk, kuşlar, yarasalar ve amfibilerin sıcaklık ve yağış düzenlerindeki değişikliklerden olumsuz etkilendiğini söyledi. Bu durumun, doğal dengeyi bozarak böcek popülasyonlarının kontrolsüz bir şekilde artmasına neden olabileceğini ifade etti.
Prof. Dr. Ayberk, büyükşehirlerde artan nüfusla birlikte gıda atıkları ve organik çöplerin miktarının arttığını, bunun da böcekler için cazip bir besin kaynağı oluşturduğunu açıkladı. Çöp kutularının düzenli olarak boşaltılmadığı ve atıkların açıkta bırakıldığı bölgelerde böcek popülasyonlarının hızla arttığını belirtti. Özellikle restoranlar ve pazarlar gibi gıda üretim tesislerinin yoğun olduğu bölgelerde, böceklerin sayısının genellikle daha fazla olduğunu ve atık yönetiminde yetersizliklerin böceklerin bu alanlara çekilmesine neden olduğunu söyledi.
Artan böcek popülasyonlarına karşı alınabilecek önlemleri de açıklayan Ayberk, yeşil alanların korunmasının ve artırılmasının doğal dengeyi koruyarak böcek popülasyonlarının kontrol altında tutulmasına yardımcı olacağını belirtti. Ayrıca, durgun su birikintilerinin oluşumunu önlemek için etkili drenaj sistemlerinin kurulması ve mevcut sistemlerin düzenli bakımının yapılmasının önemli olduğunu vurguladı.
Böcek popülasyonlarının artışını kontrol altına almak için halkın bilinçlendirilmesinin büyük önem taşıdığını ifade eden Ayberk, hijyen önlemleri ve çevre bilinci konusunda eğitimlerin artırılması gerektiğini belirtti. Özellikle okullarda çocuklara yönelik eğitim programları ile çevre bilincinin artırılmasının, böcek popülasyonlarının kontrolü konusunda farkındalık oluşturacağına dikkat çekti.
