Erzincan İliç'te 9 işçinin ölümüne yol açan siyanürlü toprak kayması felaketi nedeniyle TBMM'de kurulan İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu'nda ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, madendeki liç kaymasının Türkiye'de ilk olduğunu belirterek "Bu tip bir kaza ilk defa olduğu için oradaki denetim boşluğunu biz de yeni fark ettik" demesi dikkat çekti. Tatar, jeoradarlara ilişkin "Bakanlığımın yetki ve sorumlulukları arasında jeoradarların takibi yok" diye konuştu.
Erzincan’ın İliç ilçesinde Anagold şirketinin işlettiği Çöpler Altın Madeni'nde meydana gelen ve 9 işçinin hayatını kaybetmesine neden olan toprak kaymasının detayları, TBMM bünyesinde kurulan İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu'nda masaya yatırıldı.
Komisyonda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan yetkililer konuştu. Sunum yapan ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, altın madeninde liç kaymasının Türkiye'de ilk olduğunu belirtti ve "İlk olduğu için oradaki denetim boşluğunu biz de yeni fark ettik" demesi dikkat çekti. Ayrıca Tatar, jeoradarlara ilişkin "Bakanlığımın yetki ve sorumlulukları arasında jeoradarların takibi yok" dedi.
Öte yandan, komisyonun muhalefet milletvekilleri, Bakanlığın sunumu ve milletvekillerin sorulara verilen yanıtların tatmin olmadığını dile getirdiler.
"16 MİLYON 441 BİN TL PARA CEZASI"
ÇED İzin Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, Erzincan İliç’te bulunan altın madeninde 2022 yılında katı atık havuzunda meydana gelen sızıntıdan dolayı 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulandığı, 2015 yılından günümüze kadar 187 çevre denetimi yapıldığını bu denetimlerin üçünde 133 Milyon TL idari para cezası uygulandığı ve iki defa da işletmenin faaliyeti durdurulduğunun söyledi.
20 KURUMDAN "ÇED OLUMLU GÖRÜŞÜ"
2021 yılında ikinci kapasite artışı kapsamında ÇED'in kurum görüşleri kapsamında dört Bakanlık ve 20 kurum "olumlu görüş" bildirdi.
CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, komisyonda ÇED olumlu raporlarını hatırlatarak, "İlk verilen ÇED raporlarında veya alan genişletmelerde bakın, Orman Su işleri Bakanlığı olumlu, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü olumlu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü olumlu, Mekansal Planlama, DSİ, Erzincan mahalli, Gıda Tarım Hayvancılık; hepsi olumlu. Yani bu kadar olumsuzluğun yaşandığı bir madende ÇED sırasında hiçbir tane olumsuz görüş bildiren yok mu" diye sordu.
"MEMBRAN KİRLİLİĞİ ÖNLEYEBİLECEK VASIFLARA SAHİP"
Liç yığının altına serilen membranın kullanım ömrünün kaç yıl olduğu sorusuna, Çevre Yönetimi Genel Müdürü Recep Akdeniz, "50 yıl ortalama. Yani dünyada uygulanan standart bu, Avrupa Birliği'nde de uygulanan bu. 50 santimetrelik kil tabakası var. Sıkıştırılmış, 10 üzeri 9 sızdırmazlık özelliğine sahip yani bu zaten tek başına bile o kirliliği önleyebilecek vasıflara da sahip bir kil tabakası" dedi.
"YERALTI SULARINDA KİRLİLİK YOK"
Sunumda, Çöpler Maden alanına bulunan yeraltı suyu izleme noktalarında bugüne kadar yapılan izleme raporları kapsamında faaliyetten kaynaklı herhangi bir kirliliğe rastlanılmadığı açıklandı.
2022 YILINDA 400 LİÇ SAHASINDA KAYMA OLDU
Recep Akdeniz, daha önce liç yığınında kayma olduğunu altını çizerek, "Yığın liçi tesisinin 2022 yılında kaymasıyla ilgili bir durum vardı. O zaman deprem olayından sonra bu denetlemeleri yaptırıyorduk ve burada da 1292 kodu ile 1346 kodları
arasında 4'üncü fazda 400 metreküplük bir kayma olayı meydana gelmiş" diyerek görevlendirilen özel firmanın "hasar gören jeomembranı tamir ettiğini kalite kontrollerinin yapıldığını" söyledi.
"YETKİMİZ YOK"
Ardından, Bakanlık yetkilileri milletvekillerin sorularını yanıtladı.
CHP'li Yavuzyılmaz maden sahasındaki denetimlerin özel bir şirkete devredildiğini, maden kazalarında da aynı firmaya denetim yaptırıldığını söyledi. Yavuzyılmaz, "Acil durum eylem planı var mı? Bu plan varsa Çevre Bakanlığı'nda var mı? Siz bu acil durum eylem planını inceliyor musunuz? Çevre Bakanlığı'ndan acil durum eylem planını talep ediyorum. Çevre Bakanlığı'nın denetimlerini siz mi yapıyorsunuz? Yoksa bu denetimin bütünün veya bir bölümünü özel bir şirkete devrettiniz mi? Siyanür ve siyanür atık depolama havuzlarının kapasitesi nedir" diye sordu.
ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, "Hiçbir tesisin üretimine yönelik, işletmesine yönelik herhangi bir denetimiz yok. Sadece işletme ve üretimden oluşan çevresel etkilerini denetlememiz mevcuttur" diye cevap verdi.
"KİMSE BİNDİĞİ DALI KESMEZ, İŞLETMENİN KENDİSİNİN DENETLEMESİ LAZIM"
İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat, "Size göre yığın liçiyle ilgili denetleme hangi bakanlığın olmalı" diye sordu. Tatar bunun üzerine, "İşletme prosesi olduğu için işletmenin görev ve sorumluluğunda... Bana göre kimse bindiği dalı kesmez. Kurumlardan ziyade işletmenin kendi kendisini denetlemesi lazım" dedi.
MHP'Lİ KÜÇÜK: "ŞİRKET BUNU SUİSTİMAL EDER"
İYİ Parti Çanakkale Milletvekili Rıdvan Uz "Yabancı şirket geliyor biz onu denetleyemiyoruz. Şirket kendi kendini denetlesin mi diyoruz" diye sorarken MHP Gümüşhane Milletvekili Musa Küçük ise, "Siz bu işi tamamen işletmeye bırakırsanız işletmede 'üç lira daha fazla kazanayım' diye bunu suistimal eder. Mutlaka Bakanlığın denetlemesi lazım" diye konuştu.
