Anayasa Mahkemesi, OHAL döneminde çıkarılan KHK’larla ilgili 3 kritik iptal kararı verdi. AYM, şehir içi taşıma hizmetleri ile bankacılık hizmetlerinde grevin ertelenmesi, haklarında terörle iltsaklı istihbarat raporu olanlara kamu ihalelerinin yasaklanması ve kayyum belediyelerde aksayan hizmetlerin başka belediye tarafından yapılması düzenlemesini Anayasa’ya aykırı buldu.
HÜSEYİN İSTEMİL
AYM, CHP’nin başvurusunu karara bağlayarak OHAL döneminde çıkarılan 3 KHK’yı iptal etti. 7071 sayılı OHAL Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında KHK’nın Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun 1 Şubat 2018 tarihinde Meclis’te kabul edildi. CHP kanunda yer alan bazı düzenlemelerin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Başvuruyu değerlendiren Yüksek Mahkeme, üç kritik düzenlemenin iptaline karar verdi.
GREV ERTELEMESİNE İPTAL
Buna göre, büyükşehir belediyelerinin şehir içi toplu taşıma hizmetleri ile bankacılık hizmetlerinde ekonomik veya finansal istikrarı bozucu nitelikte olan grev ve lokavtların Bakanlar Kurulu kararıyla 60 gün süreyle ertelenmesine dair düzenleme iptal edildi. AYM bu düzenlemenin iptaline dair gerekçesinde şu tespitlere yer verdi: “Bankacılık hizmetleri ile şehir içi toplu taşıma hizmetleri Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından kabul edilen toplum için yaşamsal nitelik taşıyan temel kamu hizmetlerinden değildir. Bankacılık hizmetlerinde yapılacak bir grevin belli bir seviyede ekonomik ve finansal istikrarı etkilemesi her zaman mümkündür. Bununla birlikte anılan nedene dayalı olarak karar verilmiş veya başlanmış bir grevin ertelenmesine karar verilmesi grev hakkının yaşama geçirilmesine engel oluşturacaktır. Demokratik bir toplumda temel hizmet sayılamayacak bir sektörde iktisadi kaygılarla Anayasa’nın tanıdığı grev hakkının sınırlanması kabul edilemez. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 13. ve 54. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.”
İHALE YASAĞINA İPTAL
7071 sayılı kanun ile ayrıca Kamu İhale Kanunu’nda da önemli bir değişikliğe imza atılmıştı. Yasanın ‘İhaleye katılamayacak olanlar’ başlıklı maddenin birinci fıkrasına yeni bir ekleme yapıldı. Buna göre; terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda olduğu MİT tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve tüzel kişiler ihalelere katılamayacaklar arasında sayıldı. Ayrıca bu işlemleri yapan kamu görevlilerinin, yaptıkları iş ve işlemler nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluk altına alınamayacağına dair hüküm de yasaya eklendi. AYM bu hükümleri de iptal etti.
AYM bu hükmün iptaline dair gerekçesinde ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Emniyet Genel Müdürlüğü ve Millî İstihbarat Teşkilatı tarafından yapılan bildirimin kural olarak ceza soruşturmasına esas alınabilecek nitelikte bilgi ve belgelere dayanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Belirli bir süreyle sınırlı olmayan ve kamu ihalelerini yapan idareler ile bu işlemleri denetleyecek mahkemelere kural olarak değerlendirme yapma imkânı vermeyen düzenlemenin çalışma ve sözleşme hürriyetine yönelik orantısız bir sınırlama getirdiği sonucuna varılmıştır…. Kural Anayasa’nın 13. ve 48. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.”
KAYYUM BELEDİYESİ DÜZENLEMESİ
Kayyum görevlendirilen belediyelerde, aksayan hizmetlerin başka bir belediye tarafından yerine getirilebileceğine dair düzenlemenin de iptali kararlaştırıldı. 7’ye karşı 8 üyenin oyuyla alınan bu hükmün iptaline dair kararının gerekçesi ise şu şekilde: “Afet, kitlesel göç ve teröre maruz kalan yerleşim birimlerinin belediyelerinin aksayan belediye hizmetinin başka bir belediye tarafından yerine getirilmesi talebi yönünden meclis kararına gerek olmaması mahallî idarelerin özerkliğini ve dolayısıyla yerinden yönetim ilkesini ihlal etmemektedir…. Kural Kanun’un 45. maddesinin ikinci fıkrası gereğince belediye başkanı veya başkan vekili görevlendirilen belediyeler için de aynı uygulamanın yapılmasına imkân tanımaktadır. Dolayısıyla bu durumda belediyenin karar organının kararına gerek duyulmaksızın yardım talebinin karara bağlanması mahallî idarelerin özerkliğine ve yerinden yönetim ilkesine aykırılık oluşturmaktadır.”
