Türkiye-İsrail normalleşme görüşmeleri, her iki ülke tarafından resmen açıklanması da Mavi Marmara baskınından 3 yıl sonra gelen özürle başlayan müzakereler kaldığı yerden devam ediyor. Elbette değişen başlıklar var. Bunlardan birinin de Tel Aviv'in Ankara'dan “Hamas'ı ılımlı olmaya ikna edin” şartını masaya koyduğu öğrenildi.
HİLAL ÖZTÜRK/KARAR
Mavi Marmara saldırısının ardından Türkiye'nin askıya aldığı İsrail ile ilişkilerin, gizli yürüyen görüşmelerle normalleşme sürecine girdiği iddia ediliyor. Geçici hükümette Dışişleri Bakanı olan Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu'nun bizzat yürüttüğü görüşmelerde, bir anlaşma metninden söz ediliyor. Ancak anlaşma şartlarına ilişkin bilgilerin kaynağı İsrail basınındaki haberler. Türkiye ve İsrail resmi açıklama yapmamakta ısrarcı.
Karar.com'un edindiği bilgilere göre, İsrail Türkiye normalleşme görüşmelerinde masadaki başlıklar şöyle:
İsrail'den Hamas'ı ikna edin talebi
İsrail'in Hamas şartı: İsrail'in Türkiye'nin Hamas'a tavır koyması veya üyelerini sınırdışı etmesini istemediği, aksine Ankara'nın bu konuda arabulucuk rolünü üstlenmesini istediği belirtiliyor. Görüşmelerede İsrail tarafının, Türkiye'den Hamas'ın daha ılımlı olması için ikna etmesini dile getirdiği belirtiliyor.
Davalar geri çekilsin: İsrail'in aleyhine açılan davalarla ilgili daha önce de bir talebi kamuoyuna yansımıştı. Hatta TBMM'den geçirilecek bir anlaşmayla davaların ortadan kaldırılacağı bile konuşulmuştu. Ancak son görüşmelerde, Tel Aviv'in davaların geri çekilmesi veya düşürülmesi gibi bir şartının olmadığı, bu nedenle bu başlığın tartışma konusu yapılmadığı öğrenildi.
Gazze için Mersin formülü
Abluka yerine 'green ray': Türkiye'nin, İsrail'e karşı öne sürdüğü 3 şarttan biri olarak, krizin ilk gününden itibaren olmazsa olmaz olarak ortaya koyduğu Filistin'e uygulanan ablukanın kaldırılması. İsrail'in ablukanın kaldırılması konusunda 'green ray' yani 'yeşil hat' formülü üzerinde duruluyor. Buna göre ilk müzakerelerde planlanan şekilde, Mersin'de oluşturulacak serbest bölgede Filistin için dünyanın her yerinden toplanan yardımların, herhangi bir kota olmadan ulaştırılması. Türkiye Filistin'e gönderilecek yardımlar için green ray hattının tek merkezi olacak. Böylece abluka kısmen kaldırılmış sayılabilecek.
Tazminatlar: Tazminatlar konusunda İsrail'in müzakereler başladığında verdiği rakam değişmedi. Mavi Marmara'da katledilenlerin yakınları ve diğer mağdurlar için 20 milyon dolar tazminat ödenmesi konusundaki teklif geçerliliğini koruyor.
İsrail, doğalgaz sevkiyatı için normalleşmeye istekli
Bölgede yaşanan son gelişmeler ve doğalgaz sevkiyatı nedeniyle İsrail'in Türkiye ile anlaşma yapmaya çok istekli olduğu belirtiliyor. Suriye ve Rusya krizi ile İsrail'in Avrupa'ya dolğagaz satışı yapmak için Türkiye'ye duyduğu ihtiyaç nedeniyle birbirine yaklaşmak zorunluluğu duyan iki ülke, zorlu bir müzakere yapıyor. Her iki ülke iç kamuoyunu da ikna edecek bir anlaşma formülü üzerinde yoğun çaba harcıyor.
Mavi Marmara'dan bugüne...
31 Mayıs 2010'da yaşanan kanlı Mavi Marmara baskınından sonra, Türkiye ve İsrail büyükelçilerini karşılıklı olarak geri çekmiş, ortak yürütülen askeri tatbikatlar ve istihbarat paylaşımları sonlandırılmış, buna karşın iki ülke arasında sivil ticaret ve turizm gibi alanlarda ilişkiler normal denebilecek bir seviyede kalmıştı. İsrail, Türkiye'nin ilk şartı olan özür için 3 yıl beklemişti.
Ankar Tel Aviv yönetimi doğrudan mağdurlara ulaşmak için yoğun çaba sarfetmişti. İstanbul’daki bir Musevi vakfına 6 milyon dolar para aktarılarak, mağdurlara tazminat ödemeye çalışan İsrail hükümeti, mağdurlar ve ailelerine de ‘üzgünüz’ mesajı iletmeye kalkışmıştı. Karşılığında ise ulusal ve uluslararası yargıdaki davaların geri çekilmesini istemişti. Ancak mağdurlar, Türk devleti atlanarak yapılan bu teklifin kesinlikle kabul edilemeyeceği, ahlaki açıdan da doğru bulunmadığını açıklamıştı.
