Washington ile Ankara arasında büyük kriz başlığı olan CAATSA yaptırımları bu kez güçlü uzlaşmayla masada. Trump koltuğunu devretmeye hazırlanırken Kongre’nin Cumhuriyetçi ve Demokrat üyeleri ‘Türkiye’ye S-400 yaptırımı uygulansın’ tasarısında uzlaştı.
Türkiye ile ipleri gerecek hamle... ABD Kongresi, Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa Tasarısı’nı nihai aşamaya getirdi. Cumhuriyetçi ve Demokrat Temsilciler Meclisi üyeleri ile Senatörlerin uzun süredir üzerinde çalıştığı pakete, Rus füzesi alan Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını içeren madde de eklendi. Gelecek hafta hem Senato’da hem Temsilciler Meclisi’nde oylanacak tasarı onaylanması halinde Beyaz Saray’a gönderilecek.
DAHA ÖNCE ‘PATRIOT SATMADIK’ DEYİP VETO
Trump’dan, ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası’ndaki 12 maddeden en az beşini bir ay içinde uygulaması istenecek. Daha önceki tasarıyı “S-400’ü, Patriot vermediğimiz için aldılar” diyerek geri çeviren Trump’ın veto yetkisi var.
Ancak 20 Ocak’ta görevini devredeceği için elinin zayıf olduğu belirtiliyor. Yaptırım paketinde uluslararası kuruluşlardan kredi verilmemesi, kredi transferlerinin yasaklanması gibi maddeler yer alıyor.
ABD’DEN TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ GERECEK S-400 ADIMI
GİDERAYAK YAPTIRIM
Türkiye’yi S-400 üzerinden yaptırımla tehdit eden ABD yeni yönetimin iş başı yapmasına 48 gün kala kriz çıkaracak adımı attı. Kongre, yaptırımları öngören bütçe yasa tasarısı üzerinde uzlaştı. Metin gelecek hafta Temsilciler Meclisi’nde oylanacak. Ardından Senato’ya gidecek.
Tasarıda kişileri hedef alan CAATSA yaptırımları da var. Başkan Trump’ın ‘şartlı veto’ işareti verdiği tasarıyı onaylaması durumunda yaptırımlar 30 gün içinde devreye girecek.
ABD Kongresi, Türkiye’ye S-400 satın alması nedeniyle yaptırım da öngören bütçe yasa tasarısı üzerinde anlaşmaya vardı. ABD Kongresi’nin iki kanadı Temsilciler Meclisi ve Senato, ABD’nin 2021 yılı savunma bütçesi için hazırlanan 4 bin 500 sayfalık yasa tasarısı üzerinde anlaşmaya vardı.
20 Ocak’ta görev süresi dolacak olan ABD Başkanı Donald Trump’ın 30 gün içinde imzalaması gereken tasarıda, Türkiye’ye de Rusya’dan S-400 tipi hava savunma sistemi satın aldığı için yaptırım uygulanması öngörülüyor.
Temsilciler Meclisi ve Senato’nun üzerinde uzlaştığı metin gelecek hafta Temsilciler Meclisi’nde oylanacak. Ardından Senato’ya gönderilecek. Kongre’den geçtikten sonra Trump kanunu imzalayarak yürürlüğe geçirecek veya veto edecek.
Reuters’ın haberine göre Kongre temsilcilerinin açıkladığı yaklaşık 4,500 sayfalık yasa tasarısı ABD’nin savunma bütçesinden silah alım programlarına ve Çin ile Rusya’ya karşı izlenen savunma politikalarına kadar çok farklı alanlarda kararlar içeriyor.
Tasarıda S-400 hakkında yer alan bölüme göre kanunun ABD başkanı tarafından yürürlüğe konulmasının ardından 30 gün içinde yaptırımlar devreye alınacak.
TRUMP’TAN VETO SİNYALİ
Ancak Trump’ın veto etme şansı bulunmayan Ulusal Savunma Yetkilendirilme Yasası’nda (NDAA) ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) uyarınca S-400’ün satın alınmasında rol oynayan kişilere yaptırım uygulanması isteniyor.
Tasarıda CAATSA’da yer alan 12 yaptırımdan 5’inin belirlenecek kişiler için uygulanması gerektiğine dikkat çekiliyor. Bu yaptırımları Başkan belirliyot. ABD’de en son 60 yıl önce Kongre’den gelen böyle bir yasa tasarısı Başkan tarafından veto edilmişti.
Buna göre de yaptırım uygulanacak kişilerin ABD’deki banka hesapları ve mal varlıklarının dondurulması, ABD’ye girişine yasak getirilmesi ve ABD’deki banka ve kuruluşlarla iş yapmasının yasaklanması söz konusu olacak.
Öte yandan Trump, daha önce kanunu veto edebileceğini belirtmişti. Trump askeri üslerden bazı tarihi isimleri sileceği ve ayrıca sosyal medya şirketlerine kullanıcıların ifadelerini hukuki olarak engelleme hakkı veren düzenlemeyi kaldırmadığı için savunma bütçe tasarısını veto edeceğini daha önce söylemişti.
Ayrıca 740 milyar dolarlık savunma bütçesi yasa tasarısında ABD Başkanı Trump’ın Almanya ve Afganistan’daki asker sayısını azaltma kararını durduracak hükümler içeriyor.
ABD-TÜRKİYE S-400 GERGİNLİĞİ
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın almasına karşı çıkan ABD, bu sistemin NATO sistemleriyle uygun olmadığını gerekçe göstererek Ankara’yı uyarmıştı. Ankara’nın S-400’lerden vazgeçmemesi üzerine ABD, Türkiye’yi savunma sistemi F-35 programından çıkarmış ve S-400’lerin kullanılmaya başlaması durumunda da yaptırımla tehdit etmişti.
Türkiye ve Rusya, 2 milyar 500 milyon dolarlık S-400 anlaşmasını 2017’de imzalamış, Haziran 2019’da da hava savunma sistemleri Türkiye’ye nakledilmişti. S-400 hava savunma sistemi geçen Ekim ayında da deneme atışları yapılarak aktive edildi.
AKDENİZ’DE KEDİ-FARE OYUNUNA SON VERİLMELİ
Doğu Akdeniz’deki krizin gölgesinde 10-11 Aralık’ta gerçekleşecek olan AB liderler zirvesi öncesi Türkiye diyalog masısının kurulması için gerekli adımları attı. Ancak Almanya, İtalya ve İspanya’nın karşı koymasına rağmen Fransa ve Yunanistan’ın öncülük ettiği blok yaptırımların getirilmesi konusunda baskıya devam ediyor.
Zirveye 6 gün kala AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Türkiye’den şimdiye kadar olumlu bir yanıt gelmediğine dikkat çekerek AB liderler zirvesinde Türkiye’ye yaptırım kararı çıkabileceği uyarısında bulundu.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de doğal gaz arama faaliyetlerini sürdürdüğüne işaret eden Michel “Artık bu kedi-fare oyununa bir son verilmesi gerektiğini düşünüyorum. 10 Aralık’ta Avrupa zirvesinde bu konuyu tartışacağız ve buna karşı elimizdeki imkanları kullanmaya hazırız” ifadelerini kullandı.
Michel sözlerini “Elimizdeki tüm imkanları kullanmaya hazırız” şeklinde sürdürdü.
Michel ayrıca “Türkiye ile ilgili olarak daha fazla istikrar ve öngörülebilir bir ilişki istiyoruz. Ancak Türkiye’den ciddi anlamda olumlu bir hareket olmadığını görüyoruz ve bu bir mesele. İki tarafa da sorumluluk düşüyor. Bu öngörülebilir ilişkiyi elde etmek için birlikte çalışmamız gerekiyor ve bütün kanalları kullanacağız” diye konuştu.
‘AB’DE TÜRKİYE’YE BASKIYI BAZI ÜLKELER İSTEMİYOR’
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, gelecek hafta yapılacak AB zirvesi öncesinde Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilimle ilgili Türkiye ile ilişkilerde ‘önemli bir iyileşme’ olmadığını söyledi.
Küresel Tartışmalar’da Euronews’ün konuğu olan Borrell, AB üyesi Devlet ve Hükümet Başkanlarının Türkiye’ye yaptırım konusunu değerlendireceğini ancak bu konuda bazı ülkelerin isteksiz olduğunu kaydetti. Borrell, Türkiye ve Rusya’nın son dönemde özellikle Akdeniz, Suriye ve Kafkaslar’daki 5 yıl önce olmayan bir etkiye sahip olduğuna dikkat çekti.
Josep Borrell “Her halükarda, Avrupa Birliği’nin de Türkiye ile yaptığı göç anlaşmasıyla kendini ‘rehine’ yaptığını düşünüyorum” ifadesini de kullandı.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell
