Dolar kurundaki tırmanış üreticiye pahalıya patladı. Yurtdışı üretici fiyat endeksi kasım ayında yüzde 5,04 arttı. Bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 11,90 olan yükseliş, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 6,6 oldu.Yurtiçinde maliyet 2’ye çıktı.
EKONOMİ SERVİSİ
Dolar kurundaki aşırı yükseliş, imalat ve ihracatı yüzde 70 ithalata dayalı üreticilerin maliyetini körükledi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2016 yılı Kasım ayı ‘Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi’ne göre, ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD ÜFE), 2016 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 5,04 arttı. Bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 11,90 olan yükseliş, bir önceki yılın aynı ayına göre de yüzde 12,30’a çıktı.
12 aylık ortalamalar göre de yüzde 6,06 artış gösterdi. Sanayinin iki sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 5,99, imalat sanayi sektöründe ise yüzde 5,02 artış olarak gerçekleşti. Bir önceki aya göre en fazla artış; yüzde 10,25 ile bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler, yüzde 8,41 ile ana metaller, yüzde 6,51 ile diğer madencilik ve taşocakçılığı ürünleri alt sektörlerinde gerçekleşti.
Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2016 yılı Kasım ayında en fazla aylık artış ara mallarında ve en fazla yıllık artış enerji mallarında gerçekleşti. Kur ve faiz etkisinin, tüketici fiyatları üzerinde özellikle 2017 yılının ilk çeyreğinde hissedilmeye başlayacağı belirtiliyor. Bu dönemde enflasyonda yüzde 8-10 arasında bir dalgalanma öngören uzmanlar, bu yükselişte kur etkisinin yüzde 2 olmasını bekliyorlar.
Dolardaki yükselişin üretim maliyetlerini yükseltecek bir durum olduğunu söyleyen Kapital FX Araştırma Uzmanı Enver Erkan, üretim maliyetindeki artışın enflasyonu tetikleyeceğine işaret etti. Erkan, şöyle devam etti: “Türkiye, hammadde bakımından zengin bir ülke değil. Doların yükselişi, ara malının daha pahalı getirilmesine neden oluyor. O nedenle üretim maliyetini artıracak bir durum. İhracat açısından da yüksek döviz kuru bir yere kadar avantajlı olsa da bir yerde sonra dezavantajlı bir hal alıyor.”
Kur etkisiyle fiyat artışlarının sektörden sektöre değişiklik göstereceğinin altını çizen Enver Erkan, özellikle bu artışın enflasyon üzerindeki etkisinin 2017 yılının ilk çeyreğinde ağırlıklı hissedileceğini vurguladı. Erkan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Üretici bazında kasım ayındaki artış yüzde 2. 3 Ocak’ta açıklanacak aralıktaki üretici fiyat endeksinde yüzde 1,5-2 artış olabileceği öngörülüyor. Bunun da tüketici tarafına yansımaları elbette olacak. Ancak, kur geçişkenliğinin etkisi 2-3 ay gecikmeli yansıyor. O nedenle enflasyondaki artış 2017 yılı ocak, şubat ve mart aylarında görülecek. Bu dönemde enflasyonda yüzde 8-10 arasında bir dalgalanma görülebilir. Dolar kurunda yüzde 10’luk bir hareket enflasyonda yüzde 1,5 puan oynamaya neden oluyor. Yılbaşından bu yana dolar yaklaşık yüzde 18 değer kaybetti, o nedenle ilk çeyrekteki yüzde 8-10’luk artışla yüzde 2’lik etki kur tarafından gelebilir.”
YIL BAŞINDAN BERİ YÜZDE 18 DEĞERLİ
Üretim için yapılan hammadde ithalatı yüzde 70, ağırlıklı ithalat petrokimya, demir, çelikte.
Kurda her yüzde 10’luk artışın fiyatlara etkisi yüzde 1,5, bu da maliyetlere yansıyor.
Dolarda sene başından beri değer kazancı yüzde 18, şimdiden üretici fiyatlarına etkisi yüzde 2.
Kur artışıyla enflasyonun 2017’de yüzde 8-10 olması, kur etkisi yüzde 2 hesaplanıyor.
Tırmanan dolarla 2017’de demirde yüzde 10, hazır giyimde yüzde 18 oranında artış bekleniyor.
FİYAT ARTIŞI İLK OTO VE YAKITTA OLUR
Integral Menkul Değerler Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu, kurdaki yükselişin maliyetleri yükselteceğine işaret etti. Turşucu, şöyle konuştu: “Bu ilk olarak yakıt üzerinde kendisini belli ediyor. Bunun sonucunda ulaştırma, yolcu ücretleri, taşıt ücretleri, servis ücretleri, taşıma maliyetleri gibi pek çok alanda etkisi hissedilebilir. Sanayide üretici, kur artışına bağlı maliyet baskısından korunmak için ürünlerine zam yapacaktır. Sonuçta, vatandaşın önüne gelen ürünlerde fiyat artışları görülebilir. Tarım sektöründe de aynı etkileri görebiliriz. Elektronik ürünler başta olmak üzere ithal ürünler, ulaştırma ve taşımacılık, otomotiv ve otomotiv yan sanayi ve benzin pompa fiyatları başta olmak üzere enerji gibi sektörleri sayabiliriz.”
