Enflasyon 2016 yılında tütün, TL’deki değer kaybı ve kur zamlarıyla hedefi aşarak yüzde 8,53 oldu. Üretici fiyatlarındaki artış yüzde 9,94’e çıktı. Fiyat yükselişlerinde alkollü içecekler ile benzin, motorin, LPG’ye yapılan zamları etkili oldu. Yüksek enflasyon, doları 3,60’a taşıdı.
EKONOMİ SERVİSİ
Geçen yıl enflasyon tütün fiyatlarındaki artış, TL’deki değer kaybı ve kur kaynaklı zamların etkisiyle hedeflerin üzerine çıktı. Yıllık enflasyon yüzde 8,53 ile Merkez Bankası’nın tahmini olan yüzde 7,5’i geçti. Aralık ayı enflasyonu ise yüzde 1,64 seviyesinde gerçekleşti.
Üretici fiyatları yüzde 9,94 arttı. Yıllık enflasyona en büyük katkı yüzde 31,59 artışla alkollü içecekler ve tütün grubu, yüzde 12,36 ile ulaştırma ve yüzde 11,08 ile çeşitli mal ve hizmetlerden geldi. Alkollü içecekler ve tütün grubunun yanı sıra, benzin, motorin, LPG’ye yapılan zamlar ve kur kaynaklı çeşitli sektörlerdeki fiyat artışları enflasyonu yukarı taşıdı. 2016’da fiyatı en çok artan ürün yüzde 58’lik yükselişle nohut, aylıkta ise patlıcan oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, geçen yılın aralık ayında Tüketici Enflasyonu (TÜFE) yüzde 1,64, Yurtiçi Üretici Enflasyonu (Yİ-ÜFE) yüzde 2,98 artış gösterdi. Aralık itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre, tüketici fiyatları yüzde 7,78, yurt içi üretici fiyatları yüzde 4,3 arttı. Son bir yılda ise enflasyon yüzde 8,53 artış gösterirken, giyimde ve gıda bu oran oldukça düşük seviyede kaldı. 2016 yılında gıda fiyatları yüzde 5,65 artarken giyim fiyatlarındaki artış yüzde 3,98’de kaldı. Akaryakıt, köprü ve otoyol zamları ile beraber 2016 yılında vatandaşı en fazla zorlayan sektör ulaştırma oldu. Gıdanın yüzde 23,68 ve konutun yüzde 15,93 pay aldığı enflasyonda üçüncü büyük sektör yüzde 14,31 ile ulaştırma oldu. Bu sektörde son bir yılda fiyatlar yüzde 12,36 artış kaydetti. Konut harcamalarında fiyatların, son bir yılda yüzde 6,42 artışta kalmasına karşın, ulaştırma sektöründeki artış yüksek oranda gerçekleşmesi dikkat çekti. Bu da Türkiye’de ulaşım daha pahalı hale geldiğini gösterdi.
2016 yılında maliyet baskısıyla üretici fiyatları da yukarı çıktı.Kur etkisiyle kasım ayında yüzde 2 yükselişin ardından aralık ayında yüzde 2,98 oldu. Böylece sadece son iki ayda üretici maliyetlerinde yüzde 5,04’lük bir artış yaşanmış oldu. 2016 Kasım’da yüzde 2,84 olan yıllık üretici fiyat artışı, son iki aydaki hızla yükselerek yıllık artışını yüzde 9,94’e taşıdı. Maliyetlerdeki bu artış o kadar baskın çıktı ki tüketici fiyatları yıllık artışı yüzde 8,53 olurken, üretici fiyatları yüzde 9,4 ile daha yükseğe çıktı. Bu durum önümüzdeki dönemde enflasyonda maliyet baskısının artarak devam edeceğini gösterdi. Artan kur etkisi sadece yurtiçi üretici fiyatlarında değil, yurtdışı üretici fiyatlarına da yansıdı. Burada, normal ötesi artışların yaşanmaya başladığı görüldü.
Ekim ayında yüzde 2,82 artan yurtdışı üretici fiyatları, sadece kasım ayında yüzde 5,04’lük artışla büyük maliyet baskısını göstermiş oldu. Böylelikle, ocak ayı ortasında yayımlanacak yurtdışı üretici fiyatlarının, Aralık 2016’da sürpriz şekilde yüksek çıkacağı şimdiden öngörülebilir. Kasım ayı itibari ile yurtdışı üretici fiyatlarında yıllık artışın, yüzde 12,30 ile tüketici enflasyonunun da oldukça üzerine çıktığı görüldü.
TÜİK verilerine göre, sigorta sektöründe fiyatlar son bir yılda yüzde 16,29 arttı. Paket turlar aralık ayında yüzde 4,06, yıllık da yüzde 7,42 artış gösterdi. Posta hizmetleri yüzde 15,79 artış kaydetti. En yüksek artış alkollü içecekler, tütün grubundan geldi. Buna göre alkollü içecekler yüzde 24,51 artarken, tütündeki yükseliş yüzde 32,13 ile en yüksek oranda gerçekleşti.
DOLARDA REKOR
Enflasyonun beklentileri aşması üzerine dolar 3.60 lirayı gördü, euro 3.74 lirayı aştı. Ekonomist ve piyasa analistlerinin yüzde 1.0 dolayında beklentilerine karşın Aralık ayı enflasyonunun yüzde 1.64’e ve yıllık enflasyonun da yüzde 8.53’e çıkması üzerine, dolar ve euro hızlı tırmandı.
Güne 3.53 liradan başlayan dolar, enflasyon oranlarının açıklandığı saat 10.00’dan itibaren yükselişe geçti ve kısa sürede 7 kuruşa yakın yükselerek 3.60 lirayı gördü ve daha sonra 3.5930 - 3.60 aralığında hareket etmeye başladı.
Euro da 3.7097 liradan başladığı gün içinde enflasyon oranlarının açıklanmasıyla 3.7429 liraya kadar yükseldi. Öğle saatlerinde ise dolar, 3.5900 seviyelerinde dengelendi.
Analistler, yurt içinde açıklanan enflasyon verisinin beklentilerin üzerinde gelmesinin yanı sıra yurt dışında dolar endeksinin yüzde 1 artışla 103,33’e yükselmesinin, dolar/TL’nin tarihi seviyelerine çıkmasına neden olduğunu kaydetti.
KASTAMONU VE SİNOP EN YÜKSEK
Türkiye’de geçen yıl fiyatların en fazla arttığı bölge, yüzde 10,09 ile Kastamonu, Çankırı, Sinop oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, aralıkta yıllık bazda fiyatlar ülke genelinde yüzde 8,53 artış kaydetti. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey’de bulunan 26 bölge içinde, aralıkta aylık bazda en yüksek artış ise yüzde 2,38 ile “Şanlıurfa, Diyarbakır” bölgesinde görüldü. Geçen yıl en yüksek fiyat artışı yüzde 10,09 ile “Kastamonu, Çankırı, Sinop” bölgesinde gözlenirken, bu bölgeyi, yüzde 9,88 ile “Zonguldak, Karabük, Bartın” bölgesi izledi. 12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış ise yüzde 9,31 ile “Adana, Mersin” bölgesinde gerçekleşti. En düşük fiyat artışı ise yüzde 7,83 ile ‘’Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova” bölgesinde kaydedildi.
KALICI BİR ETKİ DEĞİL
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, 2017’de Türk lirasının yeniden değerlendirileceğini söyleyerek, talebin arttırılması ve milli para ile daha çok ticaret yapılabilmesi yönünde önemli adımlar atılacağını kaydetti. Bakan Zeybekci, hareketlenmenin ise geçici olduğunu dile getirdi. Bakan Zeybekci, bir soru üzerine, “Aralık enflasyonunun yüksek çıkmasının altında yatan kurdan, enerji fiyatlarından kaynaklanan bir etki beklentilerimiz çerçevesindeydi. Kalıcı bir etki değildir” yanıtını verdi.
ÜRETİCİ SINIRI AŞIYOR
Integral Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Beste Naz Köksal, enflasyon verilerini değerlendirdi. Köksal, şunları söyledi: “Yurtiçi ÜFE yıllık bazda yüzde 9,94 arttı. ÜFE’den gelen sinyaller 2017 yılında Türkiye’yi enflasyon problemi beklediği sinyallerini çok net veriyor. Özellikle imalat sektörünün yüzde 12 artış göstermesi, yeni gelen asgari ücret zamlarını kapsamadığı gerekçesiyle enflasyon üzerinde baskının devam edebileceği beklentisini oluşturuyor.”
OYNAKLIK AZALMALI
Odeabank Ekonomik Araştırma ve Stratejik Planlama Müdürü Şakir Turan ise enflasyonda yüksek artışın ardında vergi ayarlamalarının yanında döviz kurlarındaki yükselişin gecikmeli etkileri ve gıda enflasyonundaki yukarı yönlü düzeltme bulunduğunu kaydetti. Turan, “Döviz kurlarındaki oynaklık, diğer maliyet unsurlarının baskısı ve iç talepteki kademeli toparlanmayla önümüzdeki aylarda tüketici fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskının devam edeceğini öngörüyoruz” dedi.
2003’DEN BU YANA EN SERT YÜKSELİŞ
Enflasyonda yeni hesap düzenine geçildiği 2003 yılından bu yana, enflasyonda en kötü aralık ayının yaşandığı belirlendi. Bugüne kadar aralık aylarında ya eksi çıkan veya sadece sıfır küsurat şeklinde oluşan aralık ayı enflasyonu, ilk kez yüzde 1,0’in üzerine taşınarak 1,64 puan oldu. Bu durumda da yıllık enflasyon ilk kez aralık ayında bu kadar yüksek oranda artarak yüzde 7’den yüzde 8,53’e yükseldi.
NİSAN AYINDA YÜZDE 10’A ULAŞIR
Tüketici enflasyonu (TÜFE) aralıkta, bir önceki aya göre yüzde 1,64 arttı.
Yıllık en yüksek artış yüzde 31,59 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda oldu.
Bunu yüzde 12,36 ile ulaştırma, yüzde 11,08 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 9,73 ile sağlık, yüzde 9,47 ile eğitim takip etti.
Yurutiçi Üretici fiyatları, aralıkta bir önceki aya göre yüzde 2,98, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,94 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 4,3 arttı.
Aralık 2016’da aylık bazda en yüksek artış enerji mallarında ve yıllık bazda en fazla artış ara mallarında gerçekleşti.
Geçtiğimiz yıl, fiyatı en fazla artan ürün yüzde 58’lik artış ve kilosu 11 liraya çıkan nohut oldu. Bunu sivri biber yüzde 31,9’luk artışla izledi.
Dana eti yıllık yüzde 2,89, su yüzde 10,3, ekmek yüzde 8,3 zamlandı. Kuru soğan ise yüzde 33’lük fiyat düşüşüyle cepleri rahatlattı.
Enflasyon kur, petrol fiyatları ve vergi artışlarıyla yüksek çıkarken, uluslararası kuruluşlar artışın sürerek, enflasyonun çift haneye ulaşmasını bekliyor.
Nomura, enflasyonun ocak ayında bir miktar gerileyebileceğini, buna karşın ikinci çeyrekte çift haneye ulaşabileceğini kaydetti.
JP Morgan, zayıf kur ve yüksek enerji fiyatlarıyla nisanda yüzde 10’a ulaşacağı tahmininde bulundu.
