Türkiye’de elektrikli araç ithalatına takılan Çinliler, arka kapı yöntemiyle ‘B’ planına geçti. 2024 itibarıyla elektrikli araç ithalatı duran Türkiye’deki birçok marka, 2023’te stokları doldursa da sektör yetkililerin bu stoklarla hazirana çıkmanın zor olduğunu söylüyor. Pazara içten yanmalı motor seçeneğiyle dahil olan Çinliler, kısa sürede elektrikli dönüşümü düşünse de şimdilik bu planı biraz daha öteledi.
ALİ YILDIRIM
Dünya elektrikli otomobil satışları tüm hızıyla devam ederken, asıl tedirginlik Çinli üreticilerden kaynaklanıyor. Avrupalı birçok üretici Çinli üreticileri tam bir tehdit olarak görürken, aldıkları önlemler de yavaş yavaş sertleşiyor. Tabi Türkiye’de bundan eksik kalmadı. Özellikle Türkiye’de TOGG’un üretiminin başlamasıyla birlikte daha ucuz maliyetli Çinliler için engeller koyuldu. 2024 ile birlikte gerekli tebliğ ve koşulları sağlayamayan (özellikle Çinliler) markalar elektrikli araç ithalatını gerçekleştiremedi. Böylece 2024 ile birlikte elektrikli otomobil pazarı en azından Türkiye’de olması gerektiği seviyede olamayacak. 2023 yılında elektrikli araç satışı yapan birçok marka, 2024’te bir süre daha idare edebilmek için stokları arttırdı. Türkiye’de elektrikli araçların ithalatında yeni bir döneme geçildi.
Geçen yılın son ayında Ticaret Bakanlığı tarafından tebliğ edilen ‘Bazı Elektrikli Araçların İthaline ilişkin Tebliğ’ üzerinde beklenen değişiklik olmadı. 2024 ile birlikte kuralları yerine getirmeyen markalar için sona gelindi. Bu süreçte birçok elektrikli araç ithalatı yapan distribütör 2023’ten bu yana yaptığı stokları 2024’te de satmaya devam edecek. Markaların çoğu bu süreçte en azından tebliğde bir değişiklik olur umuduyla elektrikli araç stoklarını geçen yıldan oldukça doldurdu. Sadece bu elektrikli modellerde yapılan stoklarla en iyi ihtimalle yılın ilk yarısını bile tamamlamak biraz zor. Stoklar bittikten sonra eğer tebliğde yeni bir düzenleme gerçekleşmezse, ithalatla birlikte satışlar da duracak. Tabi ithalat durunca üreticiler B planlarına başladı. Daha geçtiğimiz aylarda Türkiye pazarına adım atan BYD, pazara girer girmez ilk şokunu yaşamış oldu.
2024’te birçok yeni modelini pazarla tanıştırmaya hazırlanan Çin’in hatta son zamanlarda dünyanın en büyük elektrikli otomobil üreticilerinden olan marka, B planına geçiş yaptı. Elektrikli otomobillerle faaliyet gösterecek olan marka, ithalat kuralına takılınca 2024’te ilk getirdiği model şarj edilebilir hibrit bir içten yanmalı otomobil oldu. Chery de 2024’te elektrikli bazı modellerini Türkiye pazarına getirme planı yaparken, şimdilik içten yanmalı modellerle devam edeceğe benziyor.
İsmail Ergun
‘TÜRKİYE’DEKİ TELBLİĞ ÇİN’DEKİ ÜRETİM PLANLARINI DEĞİŞTİRDİ’
BYD Türkiye Genel Müdürü İsmail Ergun “BYD markası, Türkiye pazarını her zaman stratejik olarak önemli bir konumda değerlendirdi. Mevcut şartlarda ise en hızlı çözümü bulmak adına BYD Avrupa ile yakın bir işbirliği yaptık. Böylece BYD SEAL U’nun şarj edilebilir hibrit modeli BYD SEAL U DM-i’nin üretimini önceliklendirdik. Fabrika, üretim planlamasını kısa sürede değiştirerek Türkiye için esnek bir yaklaşım ortaya koymuş oldu. Bu sayede 2024’ün ikinci çeyreğinden itibaren, şarj edilebilir hibrit teknolojisine sahip BYD SEAL U DM-i modelimizi, Avrupa’da ilk olarak satışa sunan ülke olmaya hazırlanıyoruz” dedi.
‘ÜRÜN STRATEJİLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPTIK’
İsmail Ergun, “Elektrikli araçların ithaline ilişkin yürürlüğe giren tebliğin ardından farklı bir süreç yönetmeye başladık. Bu noktada ürün stratejimizde değişiklikler yapmak durumunda kaldık ve bazı modellerin lansman tarihlerini öne çektik. Bununla birlikte Türkiye’de satış ve satış sonrası yapılanmamızı da geniş kapsamlı olarak uygulamaya devam ediyoruz. Yeni bir markanın müşterilerine en iyi hizmeti verecek satış, servis, yedek parça yatırımlarını gerektiği şekilde yaparak ürünlerini Türkiye pazarına sunması önem arz etmektedir. Bununla birlikte mevcut tebliğin tüm maddelerinin netleşmesini yakından takip ediyoruz ve bu detayları anlayarak gereklilikleri yerine getirecek şekilde uygun yatırımları yapmak üzere çalışmalarımızı yürütüyoruz” dedi.
MUSK: BİR YIKIM BAŞLIYOR
Daha birkaç gün önce Tesla CEO’su Elon Musk, bir yıkım başlıyor mesajını verdi. Hükümetlerin önlem alması gerektiğini söyleyen Musk, Çinli otomobil şirketlerinin ‘en rekabetçi’ şirketler olduğunu ve ‘ne tür tarifeler veya ticari engellerin oluşturulduğuna bağlı olarak Çin dışında önemli bir başarı elde edeceklerini’ söyledi. Musk “Son derece iyiler. Eğer herhangi bir ticaret engeli kurulmazsa, dünyadaki diğer otomobil şirketlerinin çoğunu neredeyse yok edecekler” dedi.
‘TEBLİĞİN DETAYLARI HÂLÂ NETLEŞMEDİ’
Sektör temsilcileri en azından kuralların biraz daha yalınlaştırılacağını bekliyordu. En çok dikkat çeken maddelerden biri olan Türkiye’de 7 bölgede distribütörün kendine ait en az 20 servis kurması şartının detayları hala çok net olmadığı paylaşılanlar arasında. Tebliğ ile getirilen eğitim ve çağrı merkezi şartları da dikkat çeken maddelerden. Aktarılanlara göre, henüz ne MYK tarafından ne de TSE tarafından bir eğitim müfredatı hazırlanmadığı için verilen 1 ay süre içerisinde bu eğitimlerin tüm çalışanlar için tamamlanması imkansız. Bir revize de burada bekleniyor. Sektör temsilcileri hiçbir düzenleme yapılmasa bile en azından tebliğin detaylarını daha iyi anlatacak bir açıklamayı Ticaret Bakanlığı tarafından bekliyor.
Albert Saydam
‘BU GELİŞİN KARŞISINDA DURMAK ARTIK ZOR’
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Albert Saydam “Size itiraf etmek istiyorum, ben Çin’i tehdit olarak görenlerdendim ve kendimi de eğitmeye çalışıyorum. Müsaadenizle tüm açıklığımla anlatıyorum, Çin’i benim tehdit olarak görmemin nedenleri de var. Ama artık öyle görmüyorum bunu da ayrıca söyleyeyim. Çünkü Japonlar, Almanlar, Fransızlar, İtalyanlar ne zaman yatırım yapsalar hem kendi tedarik sanayini getiriyorlar hem de yerel tedarik sanayi de geliştiriyorlar. Bizim son 50 senelik hikayemiz böyleydi. Çinliler ise dünyada gördüğümüz genellikle şöyle; kendileri bir araç üreticisi olarak geliyorlar ve zaten kendilerine ait tedarik sanayi ile geliyorlar, kendi fabrika alanından dışarı bile çıkmıyorlar. Her şeyi orada üretiyorlar ve bu sadece pazarımızı kullanmak için bize bir değer yaratmayacak bir düşünce. Ben bunu tehdit olarak böyle görüyordum. Gelmeliler çünkü zaten gelecekler bari yanlarında olalım. Bu gelişin karşısında durmak mümkün değil bir şekilde koluna girmemiz lazım. Japonların iş yapış tarzı bize değil ama Avrupalılara çok ters gelmişti. Mesela sabah jimnastikleri, emir komuta zincirleri… Ama bize uydu ve biz onun bir parçası olarak bunu bir başarı hikayesine çevirdik. Demin aktardığım örnekte olduğu gibi. Aynı o şekilde Çinliler’in bilmediğimiz iş yapış tarzı önünde sonunda şu anda dünyayı domine ediyorlar ve daha da edecekler. O zaman bizim onlardan öğreneceğimiz bir şey olacaktır. Bu arada aramızda bazı ayıklananlar da olacak. Yanında duramayıp karşısında durmayı deneyip çekilmek zorunda kalanlar da olacak. Şöyle söyleyeyim Avrupa yüzde 30 vergi koymuş, adamlar anında fabrika satın aldılar Avrupa’da. Macaristan’da ölü olan bir fabrikayı satın aldılar. Şimdi Avrupa Birliği acaba nasıl ben bunu engelleyebilirim diyor, engelleyemezsin. O zaman yanında olup nasıl iş yapıyor, ben acaba ne öğrenebilirim, mümkün olduğunca onlarla ortak olma kültürünü de öğrenmemiz lazım. Biliyorsunuz Çin’de bir ara kuraldı, yabancı sermaye yerli imalatçılarla ortak oluyordu şu anda artık o kural yok. Onun için de onların bir ortak girişim kültürü var. Onu yakalayıp Türkiye de tabi ki kanun koyucunun da desteğiyle, desteği nedir size söyleyeyim, yerlilik oranı konusundaki bazı talepler ve araya girip bu ortaklıkları, doğacak ortamları doğurmak ki biz de öyle bir etkinlik planlıyoruz. Çin’i anlamak ve Çin’le çalışmak bizim 2024’te ajandamızda. Çünkü önünde durmak mümkün değil yüzde 30 derseniz bir yolunu buluyor. Yüzde 50 deseniz de bir yolunu bulacaktır” dedi.
‘KONU SADECE ELEKTRİKLİ ARAÇ DEĞİL’
Geçtiğimiz haftalarda konuşan OSD Başkanı Cengiz Eroldu, “Şu anda pazardan yüzde 7’lik bir pay alıyor ama ne almışız biz Çin’den? Öyle baktığımız zaman da yüzde 78’ini içten yanmalı almışız, yüzde 1’i plug-in hibrit, yüzde 2’si hibrit, yüzde 20’si de elektrikli. Zaten son dönemde Sanayi Bakanlığı bu işin elektrikli tarafına müdahale etti. Fakat burada da içten yanmalının ne kadar büyük olduğunu ve büyümeye devam ettiğini görüyoruz” dedi. Eroldu “Çin tabi özellikle elektrikli araç dönüşümü ile dünyadaki otomotiv sanayindeki kuvvetini ve gücünü artırdı çünkü Çin’in aslında içten yanmalı araçlardaki teknolojisi o kadar kuvvetli değil ama baktığınız zaman bugün elektrikli araç üretiminde dünyada küresel lider konumunda. Marka algısı da aslında Çin’in kuvvetleniyor. 10 yıl öncesi gibi değil. Çin malları müşteri tarafından artık önceki gibi kalitesiz algılanmıyor. Özellikle tüketici elektroniğindeki Çin ürünleri bence Çin’in marka algısını her yerde olumlu yönde iyileştirmeye başladı. Bu da bir vaka. Kendi iç pazarlarını da artık daha fazla yönetmeye başladılar. Daha önce Avrupalıların hâkim olduğu bir Çin otomotiv pazarı vardı. Bugün 2022’den itibaren bunun yüzde 50-50 olduğunu görüyoruz. Daha da artacaktır. İleride Avrupalıların belki Çin’den daha fazla çıktıklarını da göreceğiz. İlk defa 2022 yılında Avrupa Birliği otomotiv ithalatında 1’inci sıraya yerleştiler ki orası bizim yerimizdi. Biz orada Türkiye olarak yerimizi Çin’e kaptırdık” dedi.
