Sandık sonrası süreçte tüketici güveni dibe vurdu. Mayısta 91’i aşan endeks 23 puan gerileyerek 68’e düştü. 20 yılın en keskin düşüşünün nedenleri zam yağmuru, TL’deki erime ve krediye erişimin zorlaşması oldu. Uzmanlar hayal kırıklığı yaşayan seçmenin geleceğe dair beklentilerin de alarm verdiğini belirtti.
Halkın ekonomiye dair genel bakışı, harcama eğilimi ve gelecek beklentisinin 200 puan üzerinden değerlendirildiği güven endeksinde sert gerileme... TÜİK ve MB’nin anketleriyle belirlenen güven endeksi, ağustosta geçen aya kıyasla yüzde 15.1 azaldı. Temmuzda 80.1 olan endeks, ağustosta 68 olarak gerçekleşti. Bu veri son 14 ayın en düşük değeri olarak kayıtlara geçti. Mayıs ayında 91’i aşan endeks aradan geçen süreçte 23.1 puan gerilemiş oldu.
GELECEK BEKLENTİSİ YERLE BİR
Ekonomist Oğuz Demir “Beklentiler de alarm veriyor. Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi bir önceki ay 82.2 iken 63.1’e geriledi” dedi. Güldem Atabay ise düşüşün sebeplerini hızlanan enflasyon, değer kaybeden TL, vergiler ve kredilere fren olarak sıraladı. “Yerel seçimler nedeniyle popülist adımlar gelmezse toparlanması için bir neden yok” ifadelerini kullandı. Seçim öncesinde büyük umutlara kapılan tüketicinin hayal kırıklığına uğradığı belirtildi.
Türkiye’de seçim öncesinde seçmenin güveni oldukça yüksekti. Seçimlerin sona ermesiyle birlikte düşüşe geçen endeks, ağustos ayında sert geriledi. Mayıs ayında 91 puanı aşan endeks sonrasında düşüş serisi başladı. Haziranda 85’e kadar düşen endeks sonrasında şimdi de ağustos ayında 23,1 puan daha gerileme kaydedildi. Endeks, seçimlerin ardından 23,1 puan gerileyerek 68’e kadar düştü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ağustos ayına ilişkin tüketici güven endeksi verilerini açıkladı. Verilere göre seçimlerin yapıldığı mayısta 91,1’e kadar yükselen tüketici güveni, ağustosta 68 olarak gerçekleşti. Endeks, haziranda 85,1’e, temmuzda 80,1’e gerilemişti. Tüketici güvenindeki düşüş, yalnızca ağustosta yüzde 15,1 oldu. Böylece, endeks aylık bazda en büyük düşüşünü kaydetti. Tüketici güveni, mart hariç 2023’ün ilk 5 ayında sürekli yükselerek 75,6’dan 91,1’e ulaşmıştı.
Bloomberg’in yaptığı analize göre, Türkiye’de tüketici güveni, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın neredeyse 20 yıl önce iktidara gelmesinden bu yana en büyük düşüşünü yaşadı; daha ana akım ekonomi politikalarına yönelme, hanehalkı maliyesine zarar veriyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre tüketici güven endeksi bir ay önceki 80,1 seviyesinden Ağustos ayında 68 puana geriledi. Bu, Erdoğan’ın ilk kez başbakan olmasından aylar sonra, kayıtların başladığı 2004’ten bu yana en büyük düşüş. Bu hızlı düşüş, bir dizi vergi artışı, faiz oranlarındaki birkaç artış ve keskin bir faiz artışının ardından geldi. Yukarı yönlü revizyon yıl için resmi enflasyon beklentilerinde.
Merkez Bankası’nın yeni başkanı Hafize Gaye Erkan ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yıllardır sürdürülen her ne pahasına olursa olsun büyüme önlemlerinin ardından ortodoks politikaya dönüş planlıyor. Önümüzdeki 12 aya ilişkin hane halkı finansmanı ve ülke ekonomisine ilişkin beklentilerde de rekor düşüşler görüldü. İstatistik ofisi 2012 yılında veriler için metodolojisini ayarladı. Erdoğan, Mayıs ayındaki ulusal seçimler öncesinde kamu harcamalarıyla tüketicilerin harcanabilir gelirini artırmıştı. Bir sonraki sandık sınavı Mart 2024’teki yerel seçimlerde gerçekleşecek.
100’DEN KÜÇÜKSE KÖTÜMSER HAVA HAKİM
Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülmektedir. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir.
‘BEKLENTİLER ALARM VERİYOR’
Ekonomist Oğuz Demir “Tüketici güven endeksi 2022 yılı Temmuz ayı seviyesine kadar geriledi. 2023 yılı başından bu yana en düşük güven seviyesi ölçüldü. Seçimin olduğu 2023 Mayıs ayında son yılların en yüksek seviyesini görmüştü. Beklentiler de alarm veriyor. Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi bir önceki ay 82,2 iken 63,1’e geriledi” dedi.
‘TOPARLANMASI İÇİN BİR NEDEN YOK’
Ekonomist Güldem Atabay “Hızlanan enflasyon, değer kaybeden TL, yeni tüketim vergileri ve tüketicinin imdadına yetişen kredilere fren ağustos tüketici güven endeksinde %15 gerileme yarattı. Yerel seçimler nedeniyle populist adımlar gelmezse toparlanması için bir neden yok” ifadelerini kullandı.
‘BÜYÜK HAYAL KIRIKLIĞI YAŞANDI’
Ekonomist İbrahim Ünalmış “TCMB Tüketici Güven Endeksi ve Tüketici Eğilim Anketi yayınlandı. Bu durum tüketicilerin önümüzdeki 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali ile BIST Sınai endeksinin ÜFE ile reelleştirilmiş halini gösteriyor. Özellikle 2020 yılından sonra tüketici tasarruf eğilimi ile borsa arasında artan bir korelasyon var” dedi. Demokrat Parti’den yapılan açıklama ise şöyle: “TÜİK’e göre Tüketici Güven Endeksi TGE Ağustos’ta 68 olmuş. Seçim öncesinde şu ya da bu nedenle büyük umutlara kapılan tüketici, her nedense seçim sonrasında büyük bir hayal kırıklığına uğramış görünüyor. Bu gidişle önümüzdeki aylarda gerilemeye devam edecek.”
