Uzmanların ‘Yol ayrımı’ vurgusu yaptığı kritik toplantıda MB faiz indirimine gitti. Dört ayda dördüncü indirim sonrası dolar yine tarihi rekor kırdı, 83 milyonun cebindeki para biraz daha eridi.
Türkiye’nin beklediği karar açıklandı, Merkez Bankası 100 puan indirime giderek faizi yüzde 14’e çekti. Bu hamleyle Merkez son dört toplantıda dördüncü kez faiz düşürmüş oldu. Piyasada karşılığı olmayan indirim yine doların ateşini çıkardı. Kur yeni tarihi rekor kırdı. MB’nin açıklamasında ‘Enflasyonda yüzde 5 hedefine ulaşıncaya dek tüm araçlar kararlılıkla kullanılacak’ denildi. Ekonomistler kurun serbest düşüşe bırakıldığına vurgu yaptı.
Enflasyon, fiyatlar ve kurdaki verilere rağmen faiz indirdik demek artık dalga geçmek oluyor. Döviz arttığı için tüm girdilerde fiyat artıyor. Maliyetler artınca soframızdaki gıdanın fiyatı artacak.
MB TL’nin konduğu tabuta bir çivi daha çaktı. Hükümet ülkeyi iflasa sürüklüyor. MB faizi indirdi ama yatırım, tasarruf ve makroekonomik kararlar için belirleyici olan uzun vadeli faizler yükseliyor. Nedeni yanlış para politikası ve çökertilmiş kurumlar.
Merkez doları serbest bıraktı
Piyasalar Merkez Bankası’nın son faiz kararına sert tepki verdi. Beklenti yönünde hareket eden faiz in- dirimi kararıyla birlikte kurda yeni zirve görüldü. Ekonomistler alınan bu karar sonrasında ‘Merkez doları serbest bıraktı’ yorumunu yaptı. Dün sabah saatlerinde 15.20 seviyesiyle yeni zirvesine ulaşan dolar/TL kuru Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararıyla 15.65’i aştı. Ayrıca Merkez, faiz alanın tamamlandığını da belirtti.
konomi yönetiminin aldığı sert kararlar TL’yi tarihinin en kötü seviyelerine taşımaya devam ediyor. Uzun bir süredir düşük faizle beslenen kur dünya çapında merkez bankalarının aldığı en ufak karardan bile direkt olarak etkileniyor. Bu pazarda kırılgan olan TL, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) düşük faiz ısrarıyla daha da komalık hale geliyor. Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz hassasiyetine göre hareket eden Merkez ile birlikte kurda da yeni rekorlar gelmeye devam ediyor. Dün Merkez Bankası faiz kararı öncesinde fiyatlanmaya başlayan TL, dolar karşısında yeni kaybına imza attı. Sabah saatlerinde 15.20 seviyesiyle yeni zirvesine ulaşan kur, Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararıyla 15.65’i aştı. Uzun bir süredir tartışmalı karara imza atan Merkez Bankası karşısında ekonomistler ‘Merkez kuru serbest bıraktı’ yorumunu yaptı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu, yılın son toplantısında politika faizini 100 baz puan indirimle yüzde 14’e çekti. Eylül ayında başlayan faiz indirim süreciyle birlikte 4 toplantıda toplam 500 baz puan indirim yapılmış oldu. Para Politikası Kurulu (PPK) sonrasında açıklama yapan Merkez: “Salgında yeni varyantlar nedeniyle kapanma tedbirlerinin ve seyahat kısıtlamalarının yeniden başlaması, küresel iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmakta ve belirsizlikleri artırmaktadır. Küresel talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve taşımacılık maliyetlerindeki artış uluslararası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. Yüksek küresel enflasyonun, enflasyon beklentileri ve uluslararası finansal piyasalar üzerindeki etkileri yakından izlenmekle birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan enerji fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini değerlendirmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, işgücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler arasında farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası iletişimlerinde ayrışma gözlenmekle birlikte, merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir.”
‘KARAR ÜÇ AY ÖNCEDEN VERİLMİŞ’
Merkez Bankası’nın 100 baz puan politika faizini indirimi yapmasını değerlendiren ekonomist Cem Oyvat, faiz kararlarının önceden verildiğini söyleyerek “TCMB’nin ne zaman, ne kadar faiz indireceğinin kararı 2 veya 3 ay önceden verilmiş; PPK üyelerine tepeden iletilmiş sanırım. TCMB’nin faiz indirimlerinin yarattığı kur şokundan bağımsız olarak hâlâ faiz indiriyor olmasını, başka bir şekilde açıklamak zor’’ dedi. Kararı yorumlayan ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel ise “Çok ilginç, neden 600 puan değil de 100 puan. Artık alan kalmadı bu son indirim demişler. Bunu biliyoruz. Bu son hamleyi neden tek haneye indirmek için kullanmadılar onu merak ettim. Sonuçta 5000 baz puan artış yapmak zorunda, 5500 olsa ne” paylaşımını yaptı.
‘ÖDEMELER KRİZİ DENGESİ KRİZİNE NE KADAR MARUZ KALACAĞIZ GÖRECEĞİZ’
Merkez Bankası’nın “Enflasyonda kasımda gözlenen yükselişte, döviz kuru gelişmeleri, küresel gıda ve emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik aksaklıkları gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır” açıklamasını değerlendiren ekonomist İris Cibre “Tüm bu verilere rağmen faiz indirdik demek de artık dalga geçmek oluyor” dedi. Merkez’in “Kararların etkisi 2022’nin ilk çeyreğinde takip edilecek” açıklamasını da yorumlayan Cibre “Negatif faizde ne kadar sürede ödemeler dengesi krizine maruz kalırızı gözden geçirecekler” ifadelerini kullandı.
‘GEÇİCİ ENFLASYONA İNANAN NADİR MERKEZ BANKASI’
Küresel çapta kalıcı enflasyon endişeleriyle beraber büyük ekonomilerin Merkez bankaları faiz artırımı kararı aldı. Ancak dünyadaki merkez bankalarının aksine TCMB’nin faiz indirimi kararı almasını sosyal medya hesabından değerlendiren Prof. Dr. İhsan Ersan “TCMB enflasyonun ‘geçici’ olduğuna inanan nadir Merkez Bankası olma özelliğini sürdürdü, kalan ‘alanımı kullanacağım’ dedi ve politika faizini 100 puan indirerek yüzde 14’e çekti. 2022’nin ilk çeyreğinde beklemedeyiz, sonrasına bakarız denmiş! Rekor negatif reel faiz ile sürdürülebilir cari fazla?” ifadelerini kullandı. Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun da “Merkez Bankası politika faizini yüzde 15’ten yüzde 14’e indirdi, amaç ne kimse bilmiyor” dedi.
KUR REKOR KIRDI BDDK’DAN TALİMAT GELDİ
Piyasaların merakla beklediği faiz kararı sonrasında kurda da sert hareketler gerçekleşti. Faiz indirimine piyasaların tepkisi de sert oldu. Dolar/TL, 15.15 seviyesinden 15,65’in üzerine tırmandı. Euro/TL ise 17.15’ten 17.70 seviyelerini gördü. Borsa İstanbul ise günün başlangıcından bu yana primli seyrini koruyor. Kurlardaki yükselişe paralel olarak gram altın da bin liraya yaklaştı. Eylül ayının başında 8.34 lira olan dolar/TL, aradan geçen 3.5 ayda yüzde 83 yükselmiş durumda. 2021’in başında 7.45 seviyelerine göre ise dolar/TL’deki artış iki katını aşmış durumda. Kurdaki artış sonrasında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bireysel veya tüzel müşterilere Türk Lirası cinsinden kullandırılan kredilerin amacına aykırı işlemlere konu edilmemesine yönelik gerekli kontrollerin sağlanması için talimat verdi. Açıklamada şöyle denildi: “Bireysel veya tüzel müşterilere Türk Lirası cinsinden kullandırılan kredilerin amacına aykırı işlemlere konu edilmemesine yönelik gerekli kontrollerin azami seviyede oluşturulması hususunda Kurumumuz, gözetim ve denetimi altındaki kuruluşları talimatlandırmıştır. Söz konusu talimatlarımız kapsamında gerekli inceleme ve değerlendirmelerimiz devam etmekte olup, tespit edilen aykırılıklar hakkında gerekli idari işlemler tesis edilmektedir.”
‘DOLARDA ANA YÖN KOLAY KOLAY DEĞİŞMEZ’
Faiz indirimi sonrası dolar/TL kuru rekor üstüne rekor kırarken, indirimin beklentiler yönünde gerçekleştiğini ancak yeni fiyatlamaların da yapıldığı aktaran özel fon yöneticisi ve stratejist Rıdvan Baştürk “İlginç olan şu, zaten piyasa beklentisi 100 baz puan indirim yönünde. Yani önden fiyatlama yapıldı. Beklenti gerçekleşmesine rağmen ekstra bir fiyatlama daha geliyor. Tarihte görülmemiş şeyleri yaşıyoruz. Dolar kurunda ana yön kolay kolay değişmez. Fakat üç aşağı beş yukarı buralardan bir düzeltme gelse neden geldi demem” değerlendirmesinde bulundu.
‘DÜĞMEYE BASARAK DÜŞÜRDÜK’
Faiz indirimiyle beraber kurun artacağına ve tarımda maliyetlerin daha da yükseleceğine değinen Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım “Faiz-döviz- üretim- tüketim. Merkez Bankası faizi 1 puan daha indirdi. Çiftçinin kullandığı kredinin faizinde indirim yok. Döviz arttığı için tüm girdilerde fiyat artıyor, çiftçi üretim yapamıyor. Maliyetler artınca soframızdaki gıdanın fiyatı artacak’’ paylaşımında bulundu. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) kurucularından Prof. Dr. Veysel Ulusoy ise “Faizi düğmeye basarak düşürdük. Mevduat sahibinin kazancını da... Şimdi yatırımcının faize duyarlılığını test edeceğiz. Elimizdeki yüksek enflasyon ile rast gele” dedi.
CARİ FAZLAYA YENİDEN DİKKAT ÇEKİLDİ
Cari işlemlere yeniden vurgu yapılan Merkez açıklamasında şunlara da yer verildi: “Milli gelir verileri ve öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin, dış talebin de etkisiyle güçlü seyrettiğine işaret etmektedir. Aşılamanın toplumun geneline yayılması salgından olumsuz etkilenen hizmetler, turizm ve bağlantılı sektörlerin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha dengeli bir bileşimle sürdürülmesine olanak tanımaktadır. İhracattaki artış eğiliminin güçlenmesiyle cari işlemler dengesinin 2022 yılında fazla vermesi öngörülmektedir. Cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı hedefi için önem arz etmekte, bu bağlamda ticari ve bireysel krediler yakından takip edilmektedir.”
‘FAİZ İÇİN ALAN TAMAMLANDI’
Faiz için alan kullanımının tamamlandığına değinen Merkez raporunda, enflasyondaki artışın kur kaynaklı olduğu açıklandı. Raporun devamında şu notlar yer aldı: “Enflasyonda Kasım ayında gözlenen yükselişte; döviz kuru gelişmeleri, küresel gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Kurul, politika faizinin 100 baz puan indirilerek, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki arızi faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin ima ettiği alanın kullanımının tamamlanmasına karar vermiştir. Alınmış olan kararların birikimli etkileri 2022 yılının ilk çeyreğinde yakından takip edilecek ve bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülecektir.”
HEDEF BİLDİĞİNİZ GİBİ: YÜZDE 5
Enflasyonda hedefini yineleyen Merkez, fiyat istikrarına dikkat çekti. “TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir” diyen Merkez açıklamasında şu detaylara da yer verildi: “Fiyatlar genel düzeyinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devamı için uygun zemin oluşacaktır.”
