Enflasyon TÜİK verileriyle bile 24 yılın zirvesine çıktı. Fiyatı en çok artan kalem ise tahıl oldu. Hasat mevsimine ve dünya piyasasında üç aydır düşüş yaşanmasına rağmen Türkiye’de tam tersi tablo oluştu. Fiyatlardaki küresel gerileme yansımadığı gibi ürün bolluğu getiren ve Ankara’nın diplomatik başarı olarak sahiplendiği tahıl koridorunun da bir fayda sağlamaması dikkat çekti.
ENFLASYON TSUNAMİSİ DEVAM EDİYOR MUTFAKLAR YANGIN YERİ
Canavarın gidişi durdurulamıyor. TÜİK verilerine göre ağustosta yıllık enflasyon yüzde 80.21 oldu. Üretici fiyatları ise yüzde 143'e ulaştı. Ekonomistler 'Yazı böyle olan ülkenin kışın başına ne gelir?' uyarısı yaptı. CHP Sözcüsü Öztrak "Türkiye modeli diye uydurulan safsata enflasyon tsunamisi yarattı. Mutfaklar yangın yerine döndü" tepkisini gösterdi. Gelecek Partili Kerim Rota "Fatura yine halka çıkıyor" dedi.
DÜNYADA TAHIL ÜÇ AYDIR DÜŞÜYOR BİZDE EKMEK YÜZDE 101 ARTTI
Fiyatı tırmanan ürünler listesinin ilk sıralarında ise tahıl yer aldı. Ekmek bir yılda yüzde 101 zamlandı. TÜİK'e göre artış ağustosta devam etti. BM Gıda Örgütü'ne göre tahıl fiyatları dünyada üç aydır gerilemesine rağmen Türkiye'de el yakması tahıl koridorunu akıllara getirdi. Silolardaki ürünü dünyaya taşıyan gemiler de fayda sağlamadı. 'Dünyada gerileyen fiyatlar bize uğramadı peki koridor niye işe yaramadı?' sorusu yöneltildi.
‘İKTİDAR KORUMALI ENFLASYON HESABI’
Türkiye enflasyon liginde zirveye çıkmaya devam ediyor. TÜİK’in ağustos ayına ilişkin açıkladığı enflasyon yüzde 80’i aşarak 24 yılın rekoruna imza attı. TÜİK'e göre enflasyon ağustos ayında yıllık yüzde 80.21 artarken, İTO’ya göre ise bu oran yüzde 99.91 olarak kaydedildi. TÜİK enflasyonu ile İTO enflasyonu arasındaki fark 20 puana yaklaşırken, muhalefet ve ekonomistlerden ‘’İktidar korumalı enflasyon hesabı’’ tepkisi geldi.
Ekonomi yönetiminin aldığı kararlar yüksek enflasyon, yoksulluk ve TL’de değer kaybı olarak geri dönüyor. Ekonomik kriz derinleşirken, enflasyon da 3 haneli rakamlara adım adım ilerliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ağustos ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini yayımladı. TÜİK’in ağustos ayına ilişkin açıkladığı enflasyon yüzde 80’i aşarak 24 yılın rekoruna imza attı. TÜİK’e göre, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık bazda yüzde 80,21, aylık yüzde 1,46 arttı. TÜFE’deki (2003=100) değişim 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 1,46, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 47,85, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 80,21 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 54,69 olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 27,05 ile haberleşme oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 116,87 ile ulaştırma oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde -1,78 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 7,01 ile sağlık oldu. TÜİK’e göre enflasyon ağustos ayında yıllık yüzde 80.21 artarken, İstanbul Ticaret Odası (İTO) verilerine göre, ise bu oran yüzde 99.91 olarak kaydedildi. İTO verilerine göre, ağustos ayında İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi aylık yüzde 2,29, yıllık yüzde 99,91’lik artış göstermişti. TÜİK enflasyonu ile İTO enflasyonu arasındaki fark da 20 puana yaklaştı. Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’ ENAG yüzde 181, İTO yüzde 99.91, TÜİK yüzde 80.21(yersen). Dünyada TÜİK’e göre bile enflasyonu en yüksek 6. ülkeyiz, ENAG’a göre bakar isek 2. en yüksek, Zimbawe’den sonra...”Beteredox” ekonomi politikalarınızla hepimizi sefalete sürüklediniz...ÜFE’de baz etkisi ile gerileme görüldü, fakat ÜFE-TÜFE makası rekor seviyede açık. İTO ve TÜİK uyumsuzluğu ise göz dolduruyor’’ dedi. Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya da TÜİK rakamlarına tepki göstererek ‘’İktidar korumalı enflasyon hesabı’’ paylaşımını yaptı.
‘ÇEKİRDEK MANŞETİN İKİ KATI’
CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak enflasyon verilerine ilişkin yaptığı açıklamada ‘’İstatistikle söylenen ilgi çekici olabilir. Ama saklanan hayatidir. Son enflasyon istatistiklerinin sakladıkları özellikle hayatidir. Milletin alın teri, emeği TÜİK ’in açıkladığı makyajlı enflasyon istatistikleriyle gasp edilmektedir. İTO’nun İstanbul ücretliler enflasyonu ile TÜİK ’in tüketici enflasyonu arasındaki fark; son aylarda açılıyor. İTO’nun yüzde 99.9 olarak ölçtüğü enflasyon, TÜİK’e göre yüzde 80.2. Aylık enflasyon ise yine aynı sırayla yüzde 2.3 ve yüzde 1.5’’ dedi Tüketici enflasyonun, yüzde 80.21 ile 1998 Eylül ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştığının altını çizen Öztrak ‘’Temmuzda yüzde 144,6 olan üretici enflasyonunun ağustosta yüzde 143.7’ye gerilemesine rağmen, tüketici ve üretici enflasyonu arasındaki makas hala tarihi zirvelerde. Ağustosta “işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler, tütün, altın” hariç TÜFE-B yüzde 3,2 artarken; “işlenmiş gıda ve alkolsüz içecekleri” de kapsayan TÜFE-C yüzde 3,1 arttı. Ağustos’ta çekirdek enflasyon rakamları manşet enflasyonun iki katı. “Türkiye ekonomi modeli” diyerek uydurulan “faiz sebep, enflasyon netice” safsatası korkunç bir enflasyon tsunamisi yarattı. Mutfaklar yangın yerine döndü. Son bir yılda; şeker yüzde 165,ekmek yüzde 101,makarna yüzde 113, taze süt yüzde 122,et yüzde 87 zamlandı’’ ifadelerini kullandı. Dünyada gıda fiyatlarının son beş aydır gerilediğini, Türkiye’de çarşıdaki pazardaki etiketlerin cep yakmaya devam ettiğini aktaran Öztrak ‘’TÜİK gıda fiyatlarını makyajlasa da, artık mızrak çuvala sığmıyor. Son açıklanan OVP de bu hükümetin enflasyonla mücadele gibi bir niyetinin olmadığını açıkça ortaya koyuyor. Sorunun sebebi olan çözümü olamaz. Bugün yüzde 80 olan enflasyon, OVP ‘de yer alan hangi politikayla yılsonunda yüzde 65’e düşecek? Baz etkisi yetecek mi? “Yeni Türkiye Modeli” safsatasına yaslanan OVP ile enflasyonun 2025’te tek haneye düşmesi mümkün değildir. Kaldı ki 2023 için millete verdiği taahhütlerin yarısını bile tutturamayan şahsım hükümeti, 2025’e hangi yüzle randevu veriyor? Ayinesi iştir kişinin, lafa bakılmaz’’ açıklamasını yaptı.
‘TÜİK’E GÖRE BİLE YAZ BEREKETİ KAÇMIŞ DURUMDA’
TÜİK’in açıkladığı enflasyon verilerini değerlendiren Ekonomist DoçDr. Oğuz Demir yaz aylarında bile düşüş yaşanmadığına değinerek ‘’Gelenek bu yaz bozulmadı. Son 10 yılda ağustos aylarında ortalama 0,63 olan aylık enflasyon yüzde 1,46 oldu. Yazın bereket gelmedi. 2011-2021 Temmuz ayı ortalaması yüzde 0,62 iken Temmuz’da 2,37 gelmişti. 10 yıllık Haziran ortalaması 0,56 iken 4,95 gelmişti. Bu da olmadı yani.ÜFE dolu dizgin artmaya devam ediyor. Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 2,41, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 74,13, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 143,75 arttı maliyetler. Yazın bereketi bu yıl gelmemiş’’ ifadelerini kullandı. TÜİK’e göre bile ülkenin yaz bereketinin geçmiş yıllara göre kaçtığını söyleyen Demir ‘’Ne deseler olmuyor. Neden? Çünkü hiçbir şey yapmadan, kendiliğinden enflasyonun düşmesini beklediğinizde başınıza bu gelir.Yaz ayları böyle olan ülkenin kış aylarında başına ne gelir? Azıcık izan, insaf edin artık. Övündüğünüz büyüme ve ihracatın bu ülkenin milyonlarına bir faydası olmuyor. Ancak görmezden geldiğiniz enflasyon yaktı insanları. Bir kere de gözünüzü zenginden yoksula çevirin’’ dedi.
ENAG YÜZDE 181 DEDİ
Bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup), tüketici fiyatlarında aylık yüzde 5,86, yıllık yüzde 181,37 artış olduğunu hesapladı. ENAG’ın enflasyon hesaplaması, TÜİK’in hesaplamasının 100 puan üzerinde oldu.
EYLÜLDE GÖZLER MERKEZ BANKALARINDA OLACAK
Dünya genelinde açıklanan makroekonomik veriler önde gelen ekonomilerde yavaşlamanın sürdüğüne işaret ederken, salgın ve savaş gibi süregelen riskler dikkate alındığında resesyon endişeleri gündemi meşgul etmeye devam ediyor. Diğer taraftan arz yönlü baskıların canlı kalması, uzun süreli yüksek enflasyon endişelerinin sürmesine neden oluyor. Bu doğrultuda enflasyon ve resesyon ikilemi arasında kalan merkez bankalarının atacağı adımlar ve yetkililerin yönlendirmeleri, yatırımcı fiyatlamaları açısından en önemli belirleyici konumunda bulunuyor. Küresel çapta para politikalarına yön veren ABD Merkez Bankası’nın (Fed) eylül ayı toplantısında alacağı kararlar ise belirsizliğini koruyor. Bir önceki toplantısını temmuz ayında gerçekleştiren ve 75 baz puanlık faiz artırımı ile oldukça “şahin” bir adım atan Fed’in toplantı tutanaklarında verdiği sinyaller, gelecek aylar için veri odaklı ve daha ılımlı bir politikaya işaret etmişti. Rusya-Ukrayna savaşının ortasında enerji kriziyle mücadele eden Avrupa’da, bölgenin en güçlü ekonomilerinde bile giderek artan resesyon kaygıları yükselen enflasyon karşısında Avrupa Merkez Bankası’nı (ECB) köşeye sıkıştırıyor.ECB’nin 8 Eylül’de gerçekleştireceği toplantıya dair yetkililerin Jackson Hole’de tartışmaya açtığı 75 baz puanlık faiz artırımı ise azımsanamayacak bir ihtimal olarak göze çarpıyor. Enerji fiyatları öncülüğünde enflasyonist baskıları artıracak bir unsur olarak öne çıksa da resesyon ihtimalini de artırması ECB’den ekonomiye destek beklentilerini güçlendirdi.Halihazırda para piyasası fiyatlamalarında, ECB’nin bu hafta perşembe günü gerçekleştireceği toplantıda tarihinde ilk kez 75 baz puanlık faiz artırımına gitmesi bekleniyor. Çin Merkez Bankası’nın (PBoC) bu ay planlanmış bir toplantısı bulunmazken, ülkede artan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vaka sayıları ve açıklanan verilerin ekonomide yavaşlama sinyalleri vermesi politika yapıcılarından destek beklentilerini artırıyor.
‘TÜFE-ÜFE ARASINDAKİ MAKAS AÇILIYOR’
TÜİK’in açıkladığı üretici fiyatlarında ibir önceki aya göre yüzde 2.41 artış izlendi. Yıllık bazda bakıldığında üretici enflasyonu ise yüzde 143.75 olarak kaydedildi. Üretici ve tüketici enflasyonu arasındaki farka değinen ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel Twitter’dan yaptığı paylaşımda ‘’ TÜİK, TÜFE 2022 yılı Ağustos ayı, Aylık; yüzde 1,46, yıllık; yüzde 80,21, 12 aylık ortalama; yüzde 54,69 olarak gerçekleşti. Yİ-ÜFE 2022 yılı Ağustos ayı, aylık; yüzde 2,41, yıllık; yüzde 143,75, 12 aylık ortalama; yüzde 105,39 artış gösterdi. TÜFE - Yİ_ÜFE makası genişliyor. Açıktır ki “yaşlı” iktisatçının saçmalamalarına rağmen ücret baskısı devam ediyor. Bu verilerden emeğin milli gelir payının daha azalacağını söyleyebiliriz. Ekonomi politiktir, ya emekten ya sermayeden yanasın. Sermayeyi fedakâr gösteriyorsan emek sömürüsünden tarafsın’’ paylaşımını yaptı. TCMB eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ise yaptığı değerlendirmede ‘’Krediler kısılarak para arzı sınırlansa bile yüksek enflasyon sürebilir, çünkü negatif reel faiz ortamında insanlar elinde TL tutmak istemiyor, bu da paranın dolanım hızını artırarak enflasyonu beslemeye devam edecek’’ yorumunu yaptı.
‘24 YILDIR DEĞİŞMEYEN ŞEY BUNALIMIN FATURASININ HALKA ÇIKMASI’
TÜİK’in açıkladığı verilerin hakikatle bağdaşmadığını ifade eden TCMB eski Başkanı Durmuş Yılmaz ‘’TÜİK’e göre TÜFE Ağustos’ta sadece yüzde 1,46 artmış. Yıllık enflasyon yüzde 80,21 oldu… TÜİK mahcubiyet eşiğini geçeli çok olmuş, hakikat kaygısı olmayan elini artık daha serbest kulanacaktır’’ dedi. Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota ise ‘’Enflasyon 1998 Eylül’den bu yana en yükseğine çıkmış, bakan bize enflasyonu yüzde 10 civarında olan ülkeler ne perişanmış onu anlatıyor. 24 yıldır değişmeyen şey bunalımın faturasının halka çıkması. Değişen ise dünyanın en yüksek 6. enflasyonunu vatandaşa yaşatanların utanmaması’’ paylaşımını yaptı. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan da Hazine Bakanı Nureddin Nebati’nin enflasyon açıklamasındaki ‘’ Dünyanın en büyük ekonomileri enflasyon ve resesyon endişeleriyle boğuşuyor’’ sözlerine atıfta bulunarak ‘’Dünyanın büyük ekonomilerinin enflasyonu: Onlar yüzde 2.6 ile yüzde 15.1 arasında değişen enflasyonla “boğuşuyorken” bu millet TÜİK’e göre bile yüzde 80’i yaşıyor! Size tavsiyem enflasyonla mücadele konusunda TÜİK’e aşıladığınız azim ve özgüveni biraz da TCMB’ye aşılayın!!!’’ değerlendirmesinde bulundu.
‘GIDA FİYATLARI 14 KAT ARTTI’
DİSK Araştırma Merkezi TÜİK’in enflasyon verilerine ilişkin ‘’Enflasyonda mızrak çuvala sığmıyor. TÜİK tarafından açıklanan yüzde 80 enflasyon gerçekçi değil. Emekçinin ve emeklinin gıda enflasyonu yüzde 115-133 aralığında. Resmi enflasyon 2003’ten bu yana 10 kat artarken gıda fiyatları 14 kat arttı. Gıda fiyatları son yıllarda hızla artıyor. AK Parti yüzde 30 ile devraldığı enflasyonu 50 puan artırarak yüzde 80’e çıkardı’’ değerlendirmesinde bulundu. TÜİK eski başkanı Birol Aydemir ise ‘’TÜİK’in özverili çalışmalarıyla artış hızı azalan yıllık enflasyon yüzde 80,2. Madde sepeti fiyatlarının yayımlanmasının durdurulduğu Mayıs ayı sonrasında aylık enflasyon belirgin biçimde düşüyor. Ocak-Nisan aylık enflasyon ortalaması yüzde 7,2! Mayıs-Ağustos Dönemi ise yüzde 2,9!Böyle bir yavaşlama hissediyor musunuz gerçekten? Ben hissetmiyorum’’ dedi.
NEBATİ: ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA HIZ KESECEK
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından Twitter hesabından paylaştığı mesajda “Önümüzdeki aylarda enflasyonun daha da hız kestiğine birlikte şahitlik edeceğiz. Bugün açıklanan Ağustos ayı enflasyon verileri de bu projeksiyonlarımızı destekler niteliktedir. Yüksek enflasyonu bir daha geri dönmemek üzere bu topraklardan def edeceğiz” dedi.
