İPA’nın araştırmasına göre, emekli aylıklarının toplam gelir içindeki payı son 15 yılda yüzde 18,3’ten yüzde 15,6’ya geriledi. Türkiye genelinde gelir eşitsizliği artarken, İstanbul’da bu bozulma daha belirgin hale geldi. Gini katsayısı İstanbul’da 0,357’den 0,428’e yükselirken, yoksulluk sınırının altında yaşayanların sayısı 2,7 milyonu aştı. Konut masrafları yoksul bireyler için büyük bir yük oluştururken, özellikle 65 yaş üstü nüfusta yoksulluk ve sosyal dışlanma riski arttı.
İstanbul Planlama Ajansı (İPA), Türkiye’nin gelir dağılımı ve yoksulluk seviyelerine dair çarpıcı veriler içeren bir araştırma yayımladı. Araştırmaya göre, emekli aylıklarının toplam gelir içindeki payı azalırken, gelir dağılımındaki eşitsizlik özellikle İstanbul’da daha belirgin hale geldi.
EMEKLİ AYLIKLARININ PAYI GERİLEDİ
Araştırmada, 2009-2024 yılları arasında emekli sayısının yüzde 85,3 oranında arttığı belirtilirken, emekli aylıklarının toplam gelir içerisindeki payının yüzde 18,3’ten yüzde 15,6’ya gerilediği ifade edildi. Emekli aylıklarındaki bu düşüş, gelir dağılımında emeklilerin pozisyonunun zayıfladığına işaret ediyor.
GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA
Araştırmada, Türkiye genelinde gelir dağılımındaki bozulmayı gösteren Gini katsayısının 2014 yılında 0,379’dan 2024 yılında 0,418’e yükseldiği belirtildi. İstanbul’da bu oran daha hızlı bir artış göstererek 0,357’den 0,428’e çıktı. Gini katsayısının sıfıra yaklaştıkça gelir eşitliğini, bire yaklaştıkça ise eşitsizliği ifade ettiği göz önünde bulundurulduğunda, İstanbul’daki bozulmanın ülke geneline kıyasla daha ciddi olduğu görüldü.
EN ZENGİN İLE EN YOKSUL ARASINDAKİ FARK ARTTI
Araştırmaya göre, İstanbul’da en yüksek gelire sahip yüzde 10’luk kesimin gelir payı ile en düşük gelire sahip yüzde 10’luk kesimin payı arasındaki fark son 10 yılda 9 kattan 14 kata çıktı. Türkiye genelinde de benzer bir eğilim görülürken, en zengin yüzde 20’lik kesimin gelir artışı en yoksul yüzde 20’lik kesime göre çok daha fazla oldu.
YOKSULLUK VE SOSYAL DIŞLANMA RİSKİ YÜKSELİYOR
TÜİK verilerine dayandırılan araştırmada, İstanbul’da 2 milyon 756 bin kişinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı açıklandı. Özellikle 65 yaş üstü bireylerde yoksulluk veya sosyal dışlanma riski oranının yüzde 17’den yüzde 23’e yükseldiği belirtildi. Bu durum, yaşlı nüfusun ekonomik kırılganlığının arttığını ortaya koyuyor.
KONUT MASRAFLARI BÜYÜK BİR YÜK
Yoksulluk sınırının altındaki bireylerin yüzde 93,8’i konut masraflarını büyük bir yük olarak görüyor. Konut kalemindeki fiyat artışlarının 2021’den bu yana yüzde 423,7’ye ulaştığı belirtiliyor. Bu durum, yoksul bireylerin yaşam maliyetlerini daha da artırarak ekonomik sıkıntıları derinleştiriyor.
ARAŞTIRMANIN ÇARPICI SONUÇLARI
Sonuç olarak, araştırma Türkiye genelinde ve özellikle İstanbul’da gelir dağılımında bozulmanın arttığını, emekli aylıklarının gelirdeki payının azaldığını ve yoksulluk riskinin yaşlı nüfus üzerinde daha fazla etkili olduğunu gösteriyor. Araştırma, gelir eşitsizliği ve sosyal dışlanmanın önlenmesi için daha etkili politikaların uygulanması gerektiğine dikkat çekiyor.
