Bütün dünyada ekonomi yönetimleri sıkılaşmaya giderken, aralarında Merkez Bankası’nın (MB) da bulunduğu yedi bankaysa bu yıl sıkılaşma adımı atmadı. Türkiye, Angola, Çin ve Rusya’yla birlikte bu sene faiz indiren üç ülkeden birisi oldu. Yüksek enflasyon baskısı nedeniyle dünya genelinde merkez bankaları faiz artırma yarışına girerken, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, genel kabul görmüş para politikalarından son dönemde bir kopuş olduğunu düşünüyor.
Bütün dünyada ekonomi yönetimleri sıkılaşmaya giderken, aralarında Merkez Bankası’nın da bulunduğu yedi bankaysa bu yıl sıkılaşma adımı atmadı. Türkiye, Angola, Çin ve Rusya’yla birlikte bu sene faiz indiren dört ülkeden birisi oldu. Tabloya bakıldığında bu dört ülke arasında en yüksek oranda faiz indirenin Türkiye olduğu görülüyor. İktidar faiz indirimlerini bütün dünyaya önerirken, Bloomberg’e göre 2022’de sıkılaşma adımlarına katılmayan ülke sayısı sadece yedi oldu. Yüksek enflasyon baskısı nedeniyle dünya genelinde merkez bankaları faiz artırma yarışına girerken, Hazine Bakanı Nebati, genel kabul görmüş para politikalarından son dönemde bir kopuş olduğunu düşünüyor.
Nebati bu görüşünü şöyle ifade etmişti: “Neo-klasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heteredoks yaklaşım günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöro ekonomi gibi alanların etkisiyle daha fazla önem kazanmaktadır.”
REKOR ENFLASYONLA BİRLİKTE MERKEZ BANKALARI YILLAR SONRA FAİZ ARTIRDI
Kovid-19 salgınıyla durma noktasına gelen küresel ekonominin yoluna devam edebilmesi için dünya genelinde birçok olağandışı adım atılmıştı. Diken'in haberine göre atılan adımlar her ne kadar salgının etkilerini azaltsa da artan harcamalarla birlikte dünya genelinde enflasyon tehdidi baş göstermeye başladı. Dünya genelinde artan enflasyon baskısıyla merkez bankalarının para politikaları da hızla şahinleşti. Rekor kıran enflasyon oranlarıyla birlikte merkez bankaları yıllar sonra faiz artırdı.
TÜRKİYE DÜNYADAN FARKLI KONUM ALDI
Ancak bu süreçte Türkiye, dünyadan farklı olarak enflasyonu indirme yolunu tercih etti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bu dönemde ekonomide kabul gören uygulamaların tersine giderek ‘faiz sebep, enflasyon sonuç’ diye bir ‘teori’ ortaya atmış, bunu ‘nas’a yani dini kurallara bağlamıştı.
Faizin indirilmeye başlandığı Eylül 2021’de yüzde 19,58 seviyesinde olan enflasyon şu an yüzde 85 seviyesinde. Türk Lirası’ndaki değer kaybı da cabası. Buna rağmen hükümet, faiz indirme politikasının arkasında. Erdoğan geçen hafta yaptığı konuşmada “Dünyada da faizi indirmeye başladıklarını göreceksiniz” dedi.
Erdoğan’ın sözlerinin tersine dünya genelinde merkez bankaları, enflasyonda düşüş görülene kadar faiz artışında kararlı. ABD Merkez Bankası’nın (FED) geçen hafta yayımlanan toplantı tutanakları da bunu destekliyor. İktidar faiz indirimlerini bütün dünyaya önerirken, Bloomberg’e göre 2022’de sıkılaşma adımlarına katılmayan ülke sayısı sadece yedi oldu.
FAİZİ SABİT TUTANLAR
Hırvatistan, Japonya, Lübnan gibi ülkeler 2022’de faizi sabit tutmayı tercih etti. Japonya aşırı düşük faiz oranlarına bağlılığıyla biliniyor. Ülkede faizler 2016’dan bu yana ekside. Bu duruma karşın Japonya, yendeki değer kaybını önleyemeyerek 1998’den bu yana ilk defa döviz piyasasına müdahale etti. Ülke ekonomisinin iflasın eşiğinde olduğu Lübnan’daysa ekonomi yönetimi uzun süredir karar alamaz halde.
FAİZİ İNDİRENLER
Faiz indiren ülkelerden olan Rusya, Ukrayna işgali sonrası politika faizini yüzde 9,5’ten yüzde 20’ye yükseltmiş ardından kademeli olarak faiz indirmişti. Rusya’da faiz oranları şu an savaş öncesinin altında. Faiz indirse de Rusya’nın güncel gelişmelere göre politikasını değiştirdiği görülüyor. Rusya sene başına göre faizleri 100 baz puan indirdi.
Kovid-19 pandemisinin başladığı yer olan Çin’se, salgının etkilerini hala yaşıyor. Çin hala on milyonlarca insanın yaşadığı eyaletleri sıfır vaka politikası nedeniyle karantinaya alıyor. Bu durum Çin’in beklenenden daha yavaş büyümesine yol açtı. Bu da Çin’in politika faizini 0,2 puan indirmesine neden oldu.
Faiz indiren bir başka ülkeyse Afrika ülkesi Angola oldu. Angola bu sene faizlerde 50 baz puanlık indirime gitti. Tabloya bakıldığında bu dört ülke arasında en yüksek oranda faiz indirenin Türkiye olduğu görülüyor.
