Fahiş fiyatlara karşı marketlere baskın düzenleyen hükümet, ekonomi yönetimindeki hatalı kararlar nedeniyle tırmanan kuru frenlemek için de döviz bürolarına ‘Müşterinin kimlik kaydını yapmadan dolar alıp satamazsınız’ şartı getirdi.
EKONOMİ SERVİSİ
Ekonomide günlük çözüm arayışının en çarpıcı yansıması marketlere fiyat denetimleri oldu. Sorunu çözmeyi değil algıyı yönetmeyi hedefleyen yaklaşım dolara da uyarlandı. Kurdaki artışın asıl nedeni olan hatalı kararların gözden geçirilmesi gerekirken ‘vatandaşın dolar almasını zorlaştıralım’ düzenlemesi uygulamaya konuldu. İlk neşter ise döviz bürolarına vuruldu. Bürolara alım satımda kimlik tespiti zorunluluğu getirildi.
‘MÜCADALE BÖYLE YAPILMAZ, BU MİLLETİ FİŞLEMEKTİR’
Maliye Bakanlığı’nın yönetmeliğine göre, bürolarda müşterinin kimlik numarası, tarih ve saat ile miktarı gösterecek şekilde her işlem ayrı ayrı kaydedilecek. Düzenleme tartışmaları beraberinde getirdi. Sosyal medyada ‘Kurla mücadele böyle olmaz. Bu yapılan vatandaşı fişlemek’ tepkileri yükseldi. Bakanlık ise “Amaç kayıt dışılığı azaltıp kurumsallaşmayı artırmak. Piyasalara yönelik herhangi bir müdahale yok” açıklaması yaptı.
Dün gün ortasında 9.03’lü seviyelerdeki kur önce 9.07 seviyelerine sonra da 9.09’a yükseldi. Türkiye piyasalarının kapanışına doğru kur 9.10 seviyesini gördü.
Dövizi alan da satan da kayıt altına alınacak
Ekonomi yönetiminin son birkaç yıldır TL’yi güçlendirmek adına aldığı kararlar, bugünkü tabloda çok da bir şey ifade etmediği görülüyor. Yüksek enflasyon karşısında yapılan faiz indirimi kur karşısında TL’yi oldukça savunmasız hale getirirken, döviz alımını kısıtlamak için alınan önlemler yerli yatırımcılara geri adım attırmıyor. Döviz alım-satımına geçen yıl getirilen vergiden sonra şimdi de döviz büroları alım satım yapan müşterilerin kimlik bilgilerini kayıt altına alacak.
Yüksek enflasyon karşısında faiz indirimi yolunu seçen Merkez Bankası, TL’nin hızla erimesine neden oldu.
Yüksek enflasyonla mücadele karşısında atılan adımlar ve denetimlerle fiyatların düşmediği defalarca tecrübe edilirken, şimdi de hemen hemen aynı prosedür dövize uygulanıyor.
Daha önce de yüksek kur karşısında döviz işlemlerinde caydırıcı vergiler getirilmiş fakat buna rağmen yerlilerin döviz alımı sürmüştü. Türkiye’de her geçen gün artan kur ile birlikte Hükümet, yerlilerin dövizden cayması için bir dizi önlem aldı.
En son Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı kararda tanımlanan yetkili müesseseler olan döviz bürolarının çalışma düzenine ilişkin yönetmelikte değişiklikler yaptı. Düzenleme, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yerlilerin artan döviz mevduatları sonrasında döviz bürolarından yapılan işlemlerin de caydırıcı olması için artık kimlik ibraz edilmek zorunda kalınacak. Bakanlığın kararına göre döviz büroları müşterinin T.C. Kimlik Numarasını/Pasaport Numarasını ve/veya Vergi Kimlik Numarasını, işlem tarihini, saatini ve miktarını gösterecek şekilde her bir işlem itibarıyla ayrı bir hesap veya deftere kayıt etmek zorunda olacak.
Böylece yapılan her işlem kayıt altına alınacak. Uzmanlar atılan bu adımın da TL’nin değerini korumada hiçbir etki yaratmayacağını aktardı.
Hatta bununla işlemlerin kayıt dışına kayacağı bile tahminler arasında. Geçen yılın mayıs ayında da döviz alım satım işlemlerinde vergisi arttırılmıştı. 2020 Mayıs ayında binde 2’den yüzde 1’e çıkarılan döviz ve altın alımında tahsil edilen BSMV yeniden binde 2’ye indirildi.
Böylece 100 bin dolarlık döviz ve altın alımında BSMV bin dolardan 200 dolara düştü. Artan kura çare olması için getirilen vergi yükü kuru etkilemedi. O gün 8.90 seviyelerinde olan kur bugün 9 liranın üzerine çıktı. Öte yandan getirilen onca kurala rağmen yerlilerin döviz hesapları gerileme göstermedi. 2019 Ekim ayında sadece yerlilerin döviz hesapları 193 milyar lira iken, 1 Ekim 2021 ile biten haftada 232 milyar dolara ulaştığı görülüyor.
‘PİYASALARA MÜDAHALE İÇİN YAPILMADI’
Hazine ve Maliye Bakanlığı konuyla ilgili yazılı açıklama yaptı: “Döviz bürolarına yönelik Yetkili Müesseseler Tebliğine ilişkin gerçeği yansıtmayan ve gerçekle uzaktan yakından ilgisi olmayan bazı iddialara yer verildiği görülmüştür. 12.10.2021 tarihli 018-32/45 sayılı Tebliğ değişikliğine kadar kambiyo mevzuatı kapsamında döviz alım satımında kimlik bildirim yükümlülüğü bulunmamakla birlikte, daha önce MASAK mevzuatı kapsamında işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 75 bin lirayı aşan işlemler ile vergi mevzuatı uyarınca 3 bin ABD doları veya eşiti aşan işlemlerde kinlik tespiti zorunluluğu bulunmaktaydı. 2018-32/45 sayılı Tebliğ’de yapılan değişiklik ile bir alt sınır olmaksızın döviz alım satım işlemlerinde kimlik tespiti zorunlu hale getirilmiştir. Ülkemizde bankalar ve sermaye piyasası aracı kuruluşları nezdinde gerçekleştirilen işlemlerde olduğu gibi yetkili müesseseler sektöründeki tüm işlemlerin de kayıt altına alınması ve ayrıca sektörün uluslararası uygulamalar ile uyumlu hale getirilmesi hedeflenmiştir. Söz konusu yeni uygulamanın sektördeki kayıt dışılığın azaltılması ve kurumsallaşma düzeyinin artırılması ile uluslararası düzenlemelere uyum dışında başka hiçbir amacı yoktur. Tebliğ ile yapılan değişiklik, döviz piyasalarına ilişkin herhangi bir müdahaleyi kesinlikle içermemektedir. Düzenleme, sadece döviz bürolarının işleyişi ve kurumsallaşmasına yönelik ihtiyaçları karşılamaya yönelik olarak hazırlanmıştır.”
