İki yıl önce ‘TL’yi manipüle ediyorlar’ denilerek hakkında soruşturma açılan, daha bir hafta önce TL’de aracılık hizmetini bırakan JP Morgan’a, BDDK’nın yatırım danışmanlığı için onay vermesi ‘Dış güç mü kurtarıcı mı?’ sorularına yol açtı. Ekonomi yönetimindeki ‘o zaman öyleydi şimdi böyle’ yaklaşımının son örneği, popülizm temelli politikaların sürdürülebilir olmadığını gösterdi.
TL’Yİ BATIRMAKLA SUÇLANIYORDU TL’Yİ KURTARSIN DİYE ÇAĞRILDI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, 2019'da TL'ye yönelik spekülatif işlemler yaptığı gerekçesiyle soruşturma açtığı JP Morgan ile danışmanlık anlaşması yaptı. JP Morgan, o dönemde yaşanan kur hareketlerinin sorumlusu olarak gösterilmişti. BDDK'nın yanı sıra SPK da soruşturma yürütmüştü. Karar, yine 'dış güçler' suçlamalarının yöneltildiği Berat Albayrak dönemindeki McKinsey hamlesini de anımsattı.
GEÇEN HAFTA TÜRK LİRASI’YLA İLGİLİ İŞLEM YAPMAYI DURDURMUŞTU
Merkezi ABD’de bulunan uluslararası yatırım bankasının geçen hafta TL ile yapılan algoritmik işlemler için aracılık hizmeti vermeyi durdurduğu da hatırlatıldı. Kafa karıştıran tablo sonrası sosyal medyada tutarsız politikalara yönelik eleştiriler yükseldi. ‘BDDK JP Morgan’a destek sağlaması hususunda izin verdi. Yani örtülü IMF’ paylaşımları yapıldı. ‘Dış güç deniyordu şimdi nasıl oluyor da yardım isteniyor’ denilerek çelişkiye işaret edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın her kur krizinde dile getirdiği ‘dış güçler’ BDDK kararıyla Türkiye’ye danışman oldu. BDDK tarafından 2019 yılında TL’yi manipüle ettiği iddiasıyla soruşturma açılan JP Morgan, küresel işlem bankacılığı ve yatırım bankacılığı gibi hizmetlerde Türkiye’ye destek verecek. Kurum kısa bir süre önce, TL cinsi işlemler için müşterilerini uyarmış ve hizmetini sonlandırma kararı almıştı.
BDDK'DAN JP MORGAN'A DANIŞMANLIK İZNİ
Kur manipülasyonu iddiasıyla 2019 yılında JP Morgan’a soruşturma açan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK), dün danışmanlık hizmeti alabilmek için şirkete onay verdi. Kur kriziyle birlikte birçok yabancı kuruluş TL bazında işlemlerine son verirken, JP Morgan da yatırımcılarına bu yönde açıklama yapmıştı. Yaşanan her kur şokunda hükümet yabancı kurumları ‘dış güçler’ adı altında TL’ye manipülasyon yapıldığını dile getiriyordu. Dün yayınlanan karara göre; JP Morgan Chase Bank İstanbul Şubesi, JP Morgan Chase & Co’nun doğrudan veya dolaylı bağlı kuruluş ve iştiraklerine küresel işlem bankacılığı ve yatırım bankacılığı ürün ve hizmetlerine ilişkin belge düzeni, referans niteliğinde fiyat belirleme gibi operasyonel destekler, idari ve operasyonel konularda iletişim desteği sağlanması, yerel mevzuat, uyum, vergi, hukuki konular ve müşteri tanı süreçleri konularında destek ve danışmanlık hizmeti sağlayabilecek. Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, 18 Aralık’ta müşterilerine gönderdiği notta, son dönemdeki oynaklık nedeniyle Türk lirası algo işlemleri için aracılık hizmeti vermeyi sonlandırdığını duyurmuştu.
Berat Albayrak’ın bakanlığı döneminde de Türkiye, McKinsey ile çalışmaya karar vermişti. O dönemde de kuruluş ‘dış güçler’ olarak ilan ediliyordu. O dönemde Albayrak “Yeni program bünyesinde kurulan Maliyet ve Dönüşüm Ofisi için uluslararası yönetim şirketi McKinsey ile çalışmaya karar verdik. 16 bakanlıktan temsilcilerin bulunduğu bu ofis, tüm hedeflerimizi ve sonuçlarımızı her çeyrekte kontrol edecek” ifadelerini kullanmıştı. Ekonomistler de bu karar sonrası McKinsey’in bir ABD şirketi olduğunu belirterek, doğrudan IMF’ye gitmek yerine bu tür aracı şirketlerle anlaşma yoluna gittiğine dikkat çekmişti. McKinsey, 2001 krizi sonrası sorunlu bankaların satışı, kamu bankalarının özelleştirme planlarının hazırlanmasında Türkiye’ye hizmet vermişti.
‘TL’DEKİ OYNAKLIKLA İŞLEMLERİ DURDURMUŞTU’
Daha geçtiğimiz hafta JP Morgan, TL hakkında değerlendirme yapmayacağını açıklamıştı. Müşterilerine gönderilen notta, Türk Lirası bazlı yeni algoritmik işlemlerin kabul edilmeyeceği belirtilirken var olan TL algoritmik işlemlerin de kısa süre içinde sonlandırılması yönünde çağrıda bulunuldu. ABD merkezli uluslararası yatırım bankası JP Morgan, bu kararına gerekçe olarak TL’deki oynaklığı gösterdi. Cari pozisyonlar için kâr alımlarının normal işlem süreçleri dahilinde sürdürüleceği de ayrıca aktarıldı. 2018 yılında BDDK, JP Morgan hakkında soruşturma başlattı. SPK ise, yaptığı yazılı açıklama ile JP Morgan’ın yayımladığı raporun, yanıltıcı içerikleri nedeniyle, hisse senetleri üzerinde spekülatif etki yarattığı şikayetleri üzerine inceleme başlattığını duyurdu.
'BU SİSTEM ZENGİNİ SÜBVANSE EDİYOR’
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli “Bu sistemde gariban döviz sahibini fonlamamakta, tam aksine zengin mevduat sahibi yatırımcıyı sübvanse etmektedir” dedi. Canikli, yeni ekonomi modeli kapsamında açıklanan, ‘Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat’ sistemine ilişkin yazılı açıklama yaptı. “Kur Korumalı TL Mevduat Sistemi, Hazine’nin kaynaklarını zenginlere mi aktarmaktadır? Bu sistem, garibanın döviz sahibini fonladığı saçma sapan karanlık bir düzen midir? Baştan söyleyelim. Bu iki sorunun da cevabı kocaman bir hayırdır.” ifadelerini kullanan Canikli, sistemin temel araçlarından birisinin, döviz tevdiat hesabını vadeli TL mevduat hesabına dönüştüren kişiye, vade başı ile vade sonu arasındaki kur farkının, vade sonunda hesaplanan faiz tutarından büyük olması halinde aradaki farkın Hazine tarafından ödenmesi olduğunu açıkladı.
‘KUR VE FİYAT ARTIŞLARIYLA ÜZERİMİZE GELİYORLAR’
Uluslararası derecelendirme kuruluşlarını ‘dış güçler’ olarak nitelendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz gün Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada kurdaki yükselişi ve ekonomideki kötü gidişatı “Ülkemizi eskiden hep yaptıkları gibi denklemin dışına itmek isteyenlerin, kur, faiz fiyat artışları üzerinden oynadıkları oyunu görüyoruz. Biz aynı oyunu vesayetle mücadelede gördük. Sabrettik ve başardık. Biz aynı oyunu terör örgütleriyle mücadelede gördük. Karşı atağımızı yaptık başardık. Bu ekonomik kurtuluş savaşından da milletimizi zaferle çıkaracağız” sözleriyle değerlendirmişti.
BERAT ALBAYRAK DA MCKINSEY İLE ÇALIŞMIŞTI
Yeni Ekonomi Bakanı Nureddin Nebati, eski bakan Berat Albayrak’a yakınlığıyla biliniyor. BDDK tarafından 2019 yılında TL’yi manipüle ettiği iddiasıyla soruşturma açılan JP Morgan, küresel işlem bankacılığı ve yatırım bankacılığı gibi hizmetlerde Türkiye’ye destek verecek olması akıllara Albayrak’ın bakanlığı döneminde de Türkiye’nin , McKinsey ile çalışmaya kararını getirdi. O dönemde de kuruluş aynen JP Morgan gibi ‘dış güçler’ olarak ilan edilmiş sonrasında da beraber çalışma kararı alınmıştı. Albayrak “Yeni program bünyesinde kurulan Maliyet ve Dönüşüm Ofisi için uluslararası yönetim şirketi McKinsey ile çalışmaya karar verdik. 16 bakanlıktan temsilcilerin bulunduğu bu ofis, tüm hedeflerimizi ve sonuçlarımızı her çeyrekte kontrol edecek” ifadelerini kullanmıştı. Ekonomistler de bu karar sonrası McKinsey’in bir ABD şirketi olduğunu belirterek, doğrudan IMF’ye gitmek yerine bu tür aracı şirketlerle anlaşma yoluna gittiğine dikkat çekmişti. Sonrasında alınan başka bir kararla McKinsey ile çalışılmaktan vazgeçilmişti.
TÜRKİYE’NİN CDS’LERİ IRAK’IN GERİSİNDE
Her yıl medya mensuplarının sorularını yanıtlayarak kamuoyunun karşısına çıkan Rusya Devlet Başkanı Putin, dün kameralar karşısına geçti. Salgın konusundan ekonomiye kadar birçok soruyu cevaplayan Putin, Türkiye’ye de atıfta bulundu. Rusya Merkez Bankası’nın bağımsız bir politika izlediğini ve faiz dahil tüm enstrümanları dikkatle kullanmaları gerektiğini belirten Putin, Rusya Merkez Bankası’nın işleyişi ile ilgili bir soruya: “Yıllık yüzde 8 enflasyonun çok fazla olduğunu biliyorum. Tabii yüzde 4’lük hedefe dönmemiz gerek. Merkez Bankası’nın nasıl çalışacağına karışmıyorum. Merkez Bankası’nı eleştirmek mümkün fakat ben bunu yapmıyorum. Eğer Merkez Bankası para-kredi politikasını sıkılaştırmazsa o zaman Rusya’daki durum Türkiye’dekine benzer bir hâl alabilir. Bu çok ciddi bir konu ve ciddi bir zorluk” cevabını verdi. Putin, “Merkez Bankası’nı eleştirmek mümkün fakat ben bunu yapmıyorum. İş dünyası ile iletişim içindeyim ve onların ne düşündüğünü de biliyorum. Ancak ben Merkez Bankası’nın çalışmasını olumlu değerlendiriyorum” ifadelerini kullandı. CHP Sözcüsü Faik Öztrak da bu açıklama sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yüklendi. Öztrak “Putin, dostu Erdoğan’ın hatalarından ders almış. Rus edebiyatçı Tolstoy’un dediği gibi, ‘Başkalarının hayatından ders alın. İnsan bütün hataları yapacak kadar uzun yaşamıyor” dedi.
