Önüne geçilemeyen hayat pahalılığı yüzünden boğaz tokluğuna yaşamaya uğraşan milyonların asgari ücrete zam talebine hükümet ‘Enflasyonla mücadeleye zarar verir’ diyerek kapıyı kapattı. ‘Düze çıkmak için’ vatandaşa kemer sıktırılırken, Hazine garantili projelerdeki ödemeleri ‘enflasyon oranına göre güncelleme’ uygulaması ise devam ediyor.
MİLLETİN BOĞAZINDAN KISARAK ENFLASYON MÜCADELESİ
Sofraya konan ekmekten kapıdaki otomobilin deposuna kadar her kalemde yaşanan zam fırtınası dar gelirliyi geçinemez hale getirdi. Üstüne vatandaşın sırtına yeni yük bindirecek vergi paketinin yolda olması emekli aylıklarında ve asgari ücrette artış taleplerini artırdı. Ancak Hazine Bakanı Şimşek’ten sonra AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ da ara zamma kapıyı kapattı. “Esas mücadelemiz enflasyonu düşürmek” dedi.
VERGİ AFLARI, MÜTEAHHİTE DÖVİZLE ÖDEME AKLA GELMİYOR
Bu sözler “Madem enflasyonu artırıyor seçimden önce neden asgari ücrete zam yapıldı?” sorusunu gündeme getirdi. Enflasyon artar diye sofradaki ekmek küçültülürken Hazine garantili köprü, otoyollarda müteahhitlere zamda güncellemelerin yapılması kamuoyu vicdanında rahatsızlık yarattı. Garantili projelerden vergi aflarına milyonluk kaynak dururken hükümetin vatandaştan fedakârlık bekleyen yaklaşımı sürdürdüğü belirtildi.
GARANTİ ÖDEMELERİ AKSAMIYOR ASGARİ ÜCRETE ARTIŞ ÇOK GÖRÜLÜYOR
Ücretli çalışanların maliyetleri artan enflasyon karşısında her geçen gün yükselirken, asgari ücrete ara zam talebi de karşılık bulmadı. Hükümet asgari ücrete artış konusuna ‘enflasyona zarar verir’ derken, vatandaşa yeni vergiler çıkartılarak bir anlamda ‘kemer sıkın’ deniliyor. Ama bakıldığında otoyol ve köprü geçişlerine zamlar durmuyor. Hazine garantili projelere güncelleme aksamadan yapılıyor. Acı reçeteyi de açlık sınırı altında çalışan vatandaş ödüyor.
Türkiye’de yaşamını sürdürmenin maliyeti ücretli çalışanlar için her geçen gün katlanıyor. Enflasyonunu kağıt üzerinde indiği ve aynı zamanda sokakta etiketlerin gittikçe arttığı bir ortamda asgari ücrete ara zam talebi de karşılık görmüyor. Sene başından beri yaşanan fiyat artışları daha ilk 5 ayda asgari ücreti ezmeye başlarken şimdi gözler asgari ücrette ara zam beklentisinde. Fakat ne hükümet ne de ekonomi yönetimi ücret artışı için bir tarife belirlemedi. Hatta öncesinde de Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de asgari ücrette ara zammın enflasyonu tetiklediğinin mesajını vermiş bunu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyon raporunda da gündeme getirilmişti. Çalışanların üzerinden alınan yüksek vergiler, önceki yönetimin enkazını kaldırmak için ortaya çıkan yeni vergi kalemleri çalışana deyim yerindeyse bir pranga daha vurdu. Yap-işlet-devret modeliyle garantili projelere verilen ücretler bayram öncesinde otoyol ve köprülere yapılan zamlar enflasyonu artırmıyor fakat neredeyse açlık sınırı altında maaş alan çalışanlara yapılan zamların enflasyonu artırdığı da belirtildi. Tam olarak bu konuya değinen AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ, özel bir televizyon kanalında şu açıklamalarda bulundu: “Burada artık esas mücadelemiz enflasyonu düşürmek noktasında. Haziran’dan itibaren de enflasyondaki düşüşü görmeye başlayacağız. Temmuz ayında asgari ücretle ilgili bir sürecin olmayacağını söyleyebilirim” dedi. Yeni vergi düzenlemesine ilişkin son bilgileri aktaran Hamza Dağ “Yansıyan bilgileri bakanlık yalanlıyor. Burada da çok somutlaşan bir şey yok. Yurt dışı harç pusulasıyla ilgili çalışmaların devam ettiği bana söylendi. Doğrudan vergileri artıracak bir düzenleme sürecine gitmemiz gerekiyor. Bir reform noktasında bazı adımlar atılacak. Milletimiz müsterih olsun. Ekonomi yönetimimiz ne yaptığını biliyor. Orta Vadeli Program çerçevesinde süreç yürütülüyor” ifadelerini kullandı.
‘AK PARTİ ÜCRETLİ ÇALIŞANI AÇLIĞA MAHKUM ETTİ’
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Başkanı Ergün Atalay’dan asgari ücrete ara zam açıklaması geldi. Atalay, enflasyon durdurulmazsa asgari ücrette yapılacak iyileştirmenin hükmünün 1 ay bile sürmeyeceğini belirtti. “Son yılların en zor en sıkıntılı dönemini geçiriyoruz.” diyen Türk-İş Başkanı “Ben 25 yıldır enflasyonun bu kadar ezdiği bir dönem görmemiştim” ifadesini kullandı.
Atalay, “İşçi, işçi emeklisi ve asgari ücretlinin durumu düzeltilmeli” çağrısı yaptı. İktidar sürekli “Temmuzda asgari ücrete zam yok” diyerek yurttaşın derdini görmezken, ocak ayından bu yana hemen hemen her ürüne zam geldi. Türk-İş’in açıkladığı verilere göre, mayıs ayında açlık sınırı 18 bin 969 liraya çıkarak 17 bin 2 lira olan asgari ücretin bin 967 lira üzerine çıktı. Yoksulluk sınırı ise 61 bin 788,99 TL’ye yükseldi. AK Parti iktidarı ise yüksek enflasyon karşısında çaresiz bırakılan asgari ücretliye ara zamma kapıyı kapattı. Açlığa mahkum edilen emeklinin ise yüksek artıştan umudu yok” ifadelerini kullandı.
‘KANUNDA YOK AMA KOŞULLAR BUNA MECBUR EDİYOR’
Atalay şöyle devam etti: “Asgari ücreti belirlerken şartımız 18 bin TL olması ve yılda iki kez belirlenmesiydi. Bu toplantıda dört asgari ücretli kardeşimiz vardı. Biz onların sözcülüğünü yaptık, 18 bin TL’nin altında asgari ücret belirlendiği, yılda iki kez belirlenme önerisi de dikkate alınmadığı için karara muhalefet şerhi koymuştuk. Sendika olan yerde asgari ücret olmaz. Asgari ücretli kardeşlerimiz kasapta, manavda, terzide yani özel sektörde çalışıyor. Sendikalı olmadığı için grev de yapamıyor, hakkını arayamıyor. Biz, kanunun verdiği yetkiye dayanarak komisyonda onarı temsil ediyoruz. Asgari ücretin yılda iki kez belirlenmesi kanunda yok. Ama içinde bulunduğumuz koşullar nedeniyle konuyu sürekli gündemde tutuyoruz. Mutlaka bir düzenleme yapılmalı. Son 25 yılda böyle bir sıkıntı görmedim. Sabit gelirlerinin en sıkıntılı olduğu dönemi yaşıyoruz. İşçi, işçi emeklisi, asgari ücretlinin durumu düzeltilmeli.”
‘AÇLIK SINIRI ASGARİ ÜCRETİ EZDİ’
Açlık sınırına vurgu yapan Mahfi Eğilmez “Türk-İş, her ay dört kişilik bir aileyi esas alarak açlık ve yoksulluk sınırı hesaplaması yapıyor. Açlık sınırı yalnızca gıda harcamaları esas alınarak, yoksulluk sınırı ise gıda harcamasına ek olarak giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar da işin içine katılarak hesaplanıyor. Bu şekilde yapılan hesaplamalara göre dört kişilik bir aile için bu yılın Mayıs ayına ilişkin açlık sınırı 18.969 TL/Ay, yoksulluk sınırı ise 61.789 TL/Ay olarak açıklandı. Halen yürürlükteki asgari ücret 17.002 lira. Bu durumda Mayıs 2024 itibarıyla asgari ücret açlık sınırının 1.967 lira, yoksulluk sınırının ise 44.787 lira altında bulunuyor. Dört kişilik bir ailede iki kişinin asgari ücretle çalıştığını düşünürsek aile geliri aylık olarak 34.004 liraya yükselir, bu gelir aile için hesaplanan yoksulluk sınırının 27.785 lira altında kalır. Bu ailenin yoksulluk sınırını aşabilmesi için dört ferdinin de çalışması gerekiyor. Çocukları küçük olan ya da eğitimde olan bir aile için bu mümkün olamayacağı için bu aile yoksulluk sınırı altında yaşamaya devam edecek demektir” dedi.
‘İNSANLIĞA AYKIRIDIR’
Eski Hazine Müsteşarı iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, birkaç gün önce Türkiye ekonomisine dair kritik değerlendirmelerde bulundu. Eğilmez ‘Asgari ücret artırılmalı mı’ başlıklı yazısında Türk-İş’in açlık ve yoksulluk sınırı araştırmalarına atıf yaparak, asgari ücret artışının enflasyonu artıracağını belirtti. Eğilmez “Asgari ücret artarsa enflasyon artmaz demek ekonomi bilimine aykırı bir tezdir” ifadesini kullanarak gerekçelerini açıkladı. Asgari ücret artışının enflasyonu artıracak olması ile asgari ücretlilere zam yapılmasının iki ayrı konu olduğunu vurgulayan Mahfi Eğilmez “Enflasyonun böylesine arttığı bir yerde asgari ücret ve emekli maaşı alanlara ücret artışı yapmamak insanlığa aykırıdır” değerlendirmesinde bulundu.
‘YOKSULLAŞTIRICI EKONOMİ POLİTİKALARINDAN VAZGEÇİLMELİ’
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, önceki gün CHP Genel Başkan Yardımcısı Yalçın Karatepe 4 saati geçen bir toplantı yaptı. Karatepe, Şimşek’e önerilerini 4 ana başlıkta ilettiklerini ancak anlaşma sağlanamadığını söyledi. CHP Genel Merkezi’nde bir basın toplantısı düzenleyen Yalçın Karatepe, görüşmede özellikle asgari ücrete ve emekli maaşlarına zam gibi, “yoksullaştırıcı ekonomi politikaları” adını verdiği konuların masaya yatırıldığını belirtti. Karatepe, “Biz önerilerimizi sunduk ve takipçisi olacağız. Görüşmeye 4 talep ile gittik ancak dört saatin sonunda acı reçeteyi yine vatandaşa çıkaran anlayışında bir değişim iradesi olmadığını maalesef gördük” dedi. Bunun üzerine Şimşek dün bir açıklama paylaşarak “Sayın Cumhurbaşkanımızın tensipleriyle kabul ettiğim CHP Genel Başkan Yardımcısı Sayın Yalçın Karatepe’yi protokol kurallarını uygulamadan binanın girişinde karşıladım ve makamda görüştüm. Görüş ve önerilerini dinlediğimiz 4 saati aşan görüşmede gündeme getirilen tüm konularla ilgili perspektifimizi şeffaf bir şekilde kendilerine anlattık. Önerilerini, demokratik nezaket ve ekonomik-mali gerçekler kapsamında not ettik. Ayrıca uyguladığımız ekonomi programımıza ilişkin detaylı bir de sunum yaptık. Ancak sonrasında görüşmeye ilişkin kamuoyuna yönelik mesajlarının tribün ve taraftar kaygısıyla verilmiş olduğunu izledik. Umarım bu tutum ve yaklaşım diyalog ve normalleşme ruhunu zedelemez” ifadelerini kullandı.
'TEK ZAM PARA POLİTİKASI İÇİN KRİTİK ÖNEM TAŞIYOR’
Merkez Bankası Nisan 2024 raporunda da asgari ücrete değindi. Ücret artışlarına tek zam vurgusu yapılırken, Hükümet de zaten son 2 senedir temmuz ayında yaptığı ara zammın bu sene yapılmayacağını açıklamıştı. Fakat artan enflasyon acaba bu yıl ara zam olur mu? Sorularını da beraberinde getirdi. Merkez Bankası’nın metninde de “Asgari ücretin yılda bir kez güncellenmesi, öngörülen dezenflasyon patikasının tesis edilmesi açısından kritik bir önem taşımaktadır” ifadesi yer aldı.
