22 yılda devletin dış borcu 168 milyar dolar, özel sektörün dış borcu ise 220 milyar dolar arttı. Bu dönemde hem devlet hem de özel sektör, dış borçlar için toplamda 240 milyar dolar faiz ödemesi yaptı.
Türkiye, sıcak para dışında dış finansman bulmakta zorlandığı bir dönemde dış borç stokunda hızlı bir artışla karşı karşıya kaldı. 2024'ün ikinci çeyreğinde dış borç stoku, bir önceki çeyreğe göre 9,6 milyar dolar, 2023 sonuna göre ise 12,1 milyar dolar artarak haziran sonunda 512 milyar dolara yükseldi. Bu borçlanma artışı, hem kamu hem de özel sektörün yükümlülüklerini önemli ölçüde artırırken, dış borç yükü ekonomik büyümenin önündeki en büyük engellerden biri olarak öne çıkıyor.
KAMU VE MERKEZ BANKASI'NIN DIŞ BORÇLARI HIZLA ARTTI
Türkiye’nin dış borç stokunun büyük bir kısmını kamu kesimi borçları oluşturuyor. Kamu kesimi, 210,7 milyar dolarlık dış borçla yükün büyük kısmını sırtlanırken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) dış borcu ise 44,7 milyar dolara ulaştı. Bu borçlarla birlikte devletin toplam dış borcu 255,3 milyar dolar seviyesine çıktı.
ÖZEL SEKTÖRÜN BORÇLARI DA ARTIŞTA: KAMU İLE EŞİTLENDİ
BirGün'de yer alan habere göre; kamunun yanı sıra özel sektör de önemli ölçüde dış borçlanmaya devam ediyor. 2024’ün ikinci çeyreğinde özel sektörün dış borcu 7,9 milyar dolar artarak 256,6 milyar dolara yükseldi. Bu artış, uzun yıllar sonra ilk kez kamu ve özel sektörün dış borç stoklarının neredeyse eşitlendiğini gösteriyor. CHP grubunun ekonomi notunda da dikkat çekildiği gibi, bu durum Türkiye’nin borçlanma stratejisinde bir denge değişikliğine işaret ediyor olabilir. Özel sektörün borçlanma ihtiyacı arttıkça, kamu sektörüyle eşdeğer bir yük altına girdiği görülüyor.
KISA VADELİ BORÇLAR ENDİŞE VERİCİ BOYUTLARDA
Dış borç stokunun önemli bir kısmını kısa vadeli borçlar oluşturuyor. Haziran sonu itibarıyla Türkiye’nin dış borç stokunun 178,6 milyar dolarlık kısmı kısa vadeli dış borçlardan oluşuyor. Her 100 dolarlık borcun 35 doları, orijinal vadesi bir yıldan kısa olan borçlardan meydana geliyor. Kısa vadeli borçların bu denli yüksek olması, Türkiye’nin borç ödeme baskısını artırıyor ve ekonomiyi kırılgan hale getiriyor. Dış borç stokunun milli gelire oranı ise yüzde 42,6’ya gerileyerek, Türkiye’nin ekonomik büyüklüğüne kıyasla borç yükünün önemli bir kısmını dış kaynaklardan sağlamaya devam ettiğini gösteriyor.
AK PARTİ DÖNEMİNDE DIŞ BORÇ YÜKÜ KATLANARAK ARTTI
AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin toplam dış borcu 131,8 milyar dolar seviyesindeydi. Ancak, son 22 yılda dış borç stoku 380,2 milyar dolar artarak 512 milyar dolara ulaştı. Bu artış, Türkiye’nin borçlanma politikasının AK Parti döneminde nasıl değiştiğini ve borç yükünün hızla nasıl arttığını gözler önüne seriyor. Özellikle AK Parti yetkililerinin "IMF’ye borcu ödedik" şeklindeki övünç dolu açıklamaları dikkate alındığında, Türkiye'nin IMF'ye olan borcunun kapanmasına rağmen, devletin ve Merkez Bankası’nın toplam dış borçlarının 168 milyar dolar arttığı görülüyor.
