Enflasyonda düşüş yok beklentilerde rötar var... Hafta başında ‘Enflasyonda şubattan itibaren kayda değer düşüş öngörüyoruz’ diyen Hazine Bakanı bu kez haziran ayını işaret etti. Üç gün içinde gelen dört aylık erteleme şaşırttı. Hükümetin geçmişteki benzer açıklamaları hatırlatılarak, fakirleştiren döngüyü sürekli açıklamalarla ötelemenin bir yöntem olamayacağı yorumları yapıldı.
Ekonomide enflasyon çıkmazı bir türlü aşılamıyor. Maaş zamları hayat pahalılığı nedeniyle erirken dar gelirli kesimin hane bütçesi çıkmaza girdi. Hükümet ise enflasyonda düşüş için sürekli yeni tarihler vererek süreci yürütüyor. Cumhurbaşkanı’nın geçen kasım ayındaki “Enflasyonun belini kırdık. Etkilerini önümüzdeki süreçte sileceğiz” sözlerinin ardından Hazine Bakanı Şimşek de yerel seçim öncesi üç gün içinde iki farklı tarih telaffuz etti.
BU KRİZ TARİH ÖTELEMEKLE DEĞİL YAPISAL ADIMLA DÜŞER
Ocak ayı verilerinin açıklanmasıyla “Şubattan itibaren aylık enflasyon düşecek” diyen Bakan Şimşek Manisa’da katıldığı toplantıda bu kez “Haziran ayıyla birlikte enflasyonda düşüş yaşayacağız” ifadesini kullandı. Ana hedefin fiyat istikrarı olduğunu tekrarladı. Üç gün içinde gelen iki açıklama ‘Bu kadar kısa sürede ne değişti?’ sorularına yol açtı. Enflasyonla mücadele yolunun, krizi ötelemekte değil yapısal adımlarda olduğu değerlendirmeleri yapıldı.
Türkiye’nin ocak ayı enflasyon karnesi belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) paylaştığı veriye göre, enflasyon yıllık yüzde 64,8’e ulaştı. Aylık bazda da yüzde 6,7 artış gösterdi. Asgari ücretin artışının etkili olduğu görüldü. Aynı zamanda gıda ve enerji enflasyonu da etkiledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) fiyat gelişmeleri raporuna göre, ocak ayında üretici fiyatları aylık artışı, maliyet gelişmeleriyle uyumlu olarak kuvvetlenirken yıllık üretici enflasyonu yatay seyretti. Ocak ayında gerçekleşen yükselişin ardından izleyen dönemde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı değerlendiriliyor.
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamaları da dikkat çekti. Geçtiğimiz günlerde ocak ayı enflasyonunu değerlendiren Şimşek, şubat ayından itibaren enflasyonun düşeceğini ifade etti. Şimşek dün ise haziran ayı itibariyle enflasyonda düşüşün olacağını belirtti. Aradan geçen 72 saatte Şimşek’in enflasyon düşecek temennisi, Şubat 2024’ten Haziran 2024’e kaydı. Açıklamalara göre, enflasyonun düşüş sürecinde 4 aylık bir kayma yaşandı.
Enflasyon açıklandıktan sonra paylaşımda bulunan Şimşek “Ocak ayında büyük oranda enflasyona yansıyan bu etkilerin enflasyonun ana eğilimini etkilemesini beklemiyoruz. Şubat’tan itibaren aylık enflasyonun kayda değer şekilde düşerek tahmin patikamızla uyumlu seyredeceğini öngörüyoruz. Yıllık enflasyonda ise yılın ikinci yarısında belirgin bir gerileme göreceğiz. Fiyat istikrarını sağlamak temel önceliğimizdir.”
Dün Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Manisa Ticaret ve Sanayi Odası ev sahipliğinde Manisa iş dünyası ile bir araya geldi. Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Kongre Salonu’nda gerçekleşen toplantıda Şimşek, izlenen mali politikaları Manisa iş dünyası ile paylaşırken, iş dünyasının talep ve sorunlarını da dinledi. Son dönemde izlenen ekonomik politikaların kazanımlarını anlatan Şimşek, izlenen doğru politikalar ile ekonomik açıdan daha yukarıya çıkılacağının altını çizdi. Kısa vadede ülke ekonomisin dış dünyada aldığı yolu rakamlarla anlatan Bakan Şimşek haziran ayı itibariyle enflasyonda düşüşün olacağını belirtti.
TÜİK YÜZDE 6,7 ENAG YÜZDE 9,3
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ocak 2024’e dair enflasyon verilerini yayınladı. Enflasyon, Ocak 2024’te aylık bazda yüzde 6,70 artarken yıllık bazda yüzde 64,86 oldu. TÜFE’deki değişim on iki aylık ortalamalara göre yüzde 54,72 olarak gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyatları ise yüzde 47,35 arttı. Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), ocak ayı enflasyon araştırmalarının sonucunu açıkladı. ENAG verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ocak ayında yüzde 9,38 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı da yüzde 129,11 olarak gerçekleşti.
TEK HANE 2026’DA
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçesi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe görüşmelerinde yaptığı konuşmada, enflasyonu 2024 sonunda yüzde 36’ya, 2026’da ise tek haneli seviyelere düşürmeyi hedeflediklerini söyledi.
ANA HEDEF FİYAT İSTİKRARI
Bakan Mehmet Şimşek, ana hedefin fiyat istikrarı olduğunu belirterek, “Çünkü fiyat istikrarının olmadığı bir yerde öngörülebilirlikten bahsedemezsiniz, makro finansal istikrardan bahsedemezsiniz. Fiyat istikrarı bu programın özüdür, önceliğidir. Çünkü fiyat istikrarını sağlayamazsak sizin arzuladığınız tarzda nitelikli, sürdürülebilir ve rekabetçi bir sanayi asla olmaz. Sadece illüzyon olur, geçici dönemsel kazanımlar olur. Kalıcı, sürdürülebilir yüksek büyümenin bir tane ön şartı var, o da fiyat istikrarıdır” ifadelerini kullandı.
‘YER ÇEKİMİ VAR AMA DÜŞECEKTİR’
Mehmet Şimşek, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin 2024 yılı ilk olağan toplantısı olan ve “Nitelikli, Sürdürülebilir, Rekabet Gücü Yüksek Yeni Nesil Bir Sanayi İçin Yatırım ve Üretimin İhtiyaç Duyduğu Finans Politikalarının Önemi” ana gündemiyle gerçekleşen toplantısına katıldı. Burada açıklamalarda bulunan Şimşek “Parasal sıkılaşma var. Burada tabii çok vurgu yapıldı, büyümeyle enflasyon arasındaki gerilimden bahsedildi. Böyle bir gerilim yok. Bu gerilim olsa da kısa vadelidir, konjonktüreldir, kalıcı bir gerilim yoktur. Tam aksine sürdürülebilir yüksek büyüme için enflasyonun düşük olması lazım. Esas istikrarsız büyüme ve niteliksiz büyüme enflasyonun yüksek olduğu dönemlerdedir. Dolayısıyla bir gerilim yoktur. Burada biz programı desteklemek açısından seçici kredi sıkılaştırmasına da gittik, miktarsal sıkılaşmaya da gittik. Önümüzdeki dönemde çok daha destekleyici bir maliye ve gelirler politikası da devrede olacaktır. Dolayısıyla Türkiye’de de enflasyonun yer çekim gücüne karşı mücadele edeceğine ben inanmıyorum, düşecektir. Tek ön koşul var; bu program sabırla ve kararlılıkla uygulanacaktır. Bu program siyasi sahipliği olan bir programdır. Bu program bir ekip tarafından Cumhurbaşkanı’mızın liderliğinde hazırlanmış, kamuoyuyla paylaşılmış, uygulamaya konulmuş ve şu anda da uygulamada sonuç aldığımız bir programdır. Bu program geçici bir heves değildir” dedi.
‘2023’TE BOYNUNU KIRACAKTIK
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, enflasyon ve faiz hassasiyetlerine sürekli dikkat çekiyor. Enflasyonun düşeceğini her defasında vurgulayan Erdoğan Aralık 2022’de yaptığı bir açıklamada “Hayat pahalılığı ve enflasyon meselesini de adım adım çözüme kavuşturuyoruz. Aldığımız tedbirlerin etkisiyle inşallah önümüzdeki yılbaşından itibaren enflasyonun boynunu kırmış olacağız” dedi. 10 Kasım 2023’te de “Enflasyonun belini kırdık, etkilerini de önümüzdeki süreçte sileceğiz” diyen Erdoğan “Biz hep çalışanlarımızı ve emeklilerimizi enflasyona ezdirmeyeceğiz dedik ve hamdolsun sözümüzü tuttuk” ifadelerini kullandı. En son 6 Aralık 2023’te Erdoğan, Doha ziyareti dönüşünde gazetecilerin sorularını cevapladı, gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Erdoğan “Fırsatçılıkla mücadele, fahiş fiyat artışlarıyla mücadele noktasında denetim ve cezai uygulama görevlerimizi yapıyoruz. Bunu yaparken de ilgili kurumlarımız enflasyonla mücadele programına uygun biçimde koordineli çalışıyor. Önümüzdeki aylarda bu çok net bir şekilde ortaya çıkacak. Baz etkisiyle Haziran ayına kadar yıllık enflasyon yüksek kalacak. Bir de para politikası gecikmeli çalışıyor. Haziran sonrası çok Erdoğan, şöyle devam etti: “Bazı ürünler bazında farklı mecralarda farklı fiyatlar olabiliyor. Bunu tamamen kontrol etmek, yönetmek, idari kararlarda pek olası değil. Şu anda yavaşlama başladı. Bu bir trende dönüştü. Önümüzdeki aylarda bu çok net bir şekilde ortaya çıkacak. Baz etkisiyle haziran ayına kadar yıllık enflasyon yüksek kalacak. Bir de para politikası gecikmeli çalışıyor. Haziran sonrası çok hızlı bir şekilde yıllık enflasyon düşecek.” hızlı bir şekilde yıllık enflasyon düşecek” açıklamasını yapmıştı.
‘ŞİMDİ BELİNİ KIRDIK İŞTE’
Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin de enflasyonla ilgili çeşitli kırma bükme tahminleri vardı. Şubat 2023’te bir açıklamasında Nebati, enflasyonu daha aşağılara indireceklerini belirterek “2022 yılını küresel yüksek bir enflasyonla geçirmiş olsak da kasım ayında düşüşe başladı. Bu eğilim aralık ayında da artarak devam etti. Kasım ayında boynunu, aralık ayında belini kırdık” dedi. 6 Nisan 2023 günü başka bir açıklama yapan Nebati, mayıs ayına gelindiğinde enflasyonun yüzde 50’nin altına ineceğini zaman içerisinde daha da düşeceğini belirterek ”Sizi temin ederim ki enflasyonla mücadele konusunda yaptığımız tüm araştırmalarda enflasyonun artacağı beklentilerinin kırıldığını gördük. Bu, ‘enflasyon düşecek’ beklentisine dönüştü” dedi.
Nebati, yıllık enflasyonda üç ayda 35 puanlık bir azalış olduğunun altını çizerek, “Önümüzdeki süreçte ramazan ayının getirdiği gıda fiyat artışlarına rağmen bir tarafta emtia fiyatlarında halen sakinliğin devam ediyor olması öbür tarafta döviz fiyatlarının makul seviyelerde hareket etmesinden kaynaklı olarak mayıs ayına girdiğimizde enflasyonun yüzde 50’nin altına ineceğini ve zaman içerisinde daha da düştüğünü göreceğiz. Sizi temin ederim ki enflasyonla mücadele konusunda yaptığımız tüm araştırmalarda enflasyonun artacağı beklentilerinin kırıldığını gördük. Bu, ‘enflasyon düşecek’ beklentisine dönüştü. Bir ara enflasyonu tetikleyen sebeplerden birisi, beklentilerdeki oran yüzde 40’tı. ‘Yarın fiyatlar artacak alayım’ diyerek ilerideki ihtiyacını erkene çekme davranışı ve beklentisi kırıldı.” değerlendirmelerinde bulundu.
‘NİSAN MARTTAN DAHA İYİ OLACAK’
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın göreve geldiği 10 Temmuz 2018’deki ilk açıklaması, “Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni sisteminde bizi bu göreve layık gören sayın Cumhurbaşkanımıza şükranlarımı sunuyorum” olmuştu. Kasım 2019’da yaptığı bir sunumda Albayrak “Biz dolarla uğraşmıyoruz. İstesek düşürürüz. Faizi yükseltirseniz, döviz düşer. Ama bizim derdimiz bu değil” diye konuştu. Albayrak, geçen yıla göre enflasyondaki düşüşe değinerek, para ve maliye politikalarının koordinasyonu ile rekabet ve verimliliği artıracak yapısal tedbirleri hayata geçirerek, enflasyonu kalıcı olarak düşük, tek haneli seviyelere indireceklerini söyledi. Şubat 2019’da açıklamalarda bulunan Albayrak “Aralık, kasımdan, ocak aralıktan, şubat ocaktan daha iyi olacaktır. Dediğimizden çok daha iyi noktaya geldik. Mart nisan mayıs çok daha iyi performansın sergilendiği dönem olacak. Görüyorsunuz. Şubat ocaktan hakikatten çok daha iyi. Mart şubattan daha iyi, nisan da marttan daha iyi olacak. Nisandan sonra çok daha güçlü bir Türkiye ekonomisi ortaya çıkacak” demişti.
