Ekonomideki kötü yönetim son yıllarda TL’nin rekor değer kaybına uğramasına neden oldu. 4 yıllık süreçte TÜİK verileri bile yerinde sayarken enflasyon arttı, kur patladı. 2018 yılına kıyasla yılın ilk 5 ayına göre, tüketim 4 yıla oranla yüzde 7,4 artış gösterirken üretim sadece yüzde 11,5 yükseldi. Hemen hemen aynı dönemde çalışan sayısı da 5 milyonluk nüfus karşısında sadece 600 bin kişi artış kaydedebildi.
Türkiye ekonomisindeki kötü gidişat rakamlara da yansıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinin bile yetersiz kaldığı bu dönemde buhran kendini gizleyemiyor. Kötü ekonomi yönetiminin aldığı kararlar TL’yi son yılların en değersiz para birimlerinden biri yaparken, artan enflasyon da iç tüketimi zorluyor. Buna bir de yüksek faiz eklenince ne tüketicinin alacak gücü üreticinin de üretim iştahı kalmıyor.
Önceki gün açıklanan işsizlik verilerinde de durum ortadaydı. Artık kronik hale gelen işsizlikle birlikte, son 6 yılda çalışan sayısında değişim olmadı. Verilere bakıldığında ise 2016 Mayıs döneminden bu yana nüfus sürekli artışa geçerken, çalışan sayısı aynı kaldı. Son 6 yıllık süreçte nüfus yaklaşık 5 milyon kişi, çalışan sayısı da 600 bin kişi arttı.
Böylece çalışan sayısı da yerinde saydı. Hemen hemen aynı tablo, sanayi üretimi ve perakende satış hacminde de kendini gösterdi. Perakende tüketim yılın ilk 5 aylık ortalamasına göre, son 3 yılda yüzde 7,4 artış gösterirken, sanayi üretimi aynı dönemde sadece yüzde 11,5 yükseldi. TÜİK’in bile gizleyemediği bu veriler karşısında ekonomik dolaşım 2018’den beri yerinde sayıyor.
Öte yandan, Türkiye İstatistik Kurumu, Sanayi üretim Endeksi’nin mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40,7 arttığını açıkladı. Yaşanan güçlü artış 2020 yılında etkisini gösteren pandemi kaynaklı sanayide üretimin neredeyse durma noktasına gelmesinden kaynaklandı. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2021 yılı Mayıs ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 33,4, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 42,8 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 20,9 arttı.
CİROLAR SERT DÜŞTÜ
TÜİK verilerine göre, perakende ciro da mayıs ayında geriledi. Cari fiyatlarla perakende ciro mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 4,7 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 1,7, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 7,2, otomotiv yakıtı satışları yüzde 3,1 geriledi. TÜİK verilerine göre, cari fiyatlarla perakende ciro 2021 yılı mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 49,2 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 28,9, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 62,5, otomotiv yakıtı satışları yüzde 60,2 arttı.
AYLIK BAZDA ÜRETİM ARTIŞI YÜZDE 1,3
Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2021 yılı Mayıs ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 8,4 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,1 artarken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0,7 azaldı.
PERAKENDE SATIŞ HIZ KESTİ
Sabit fiyatlarla perakende satış hacmi Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 6,1 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 6,1, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 7,6, otomotiv yakıtı satışları yüzde 2,2 azaldı.
Satış hacmindeki yıllık değişime bakıldığında ise sabit fiyatlarla perakende satış hacmi mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 27 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 10,6, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 39, otomotiv yakıtı satışları yüzde 28,5 arttı.
