Rusya, 1992'de imzaladığı Açık Semalar Anlaşması'ndan resmen çekildi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı tarafından hazırlanan coğrafi güvenliği artırıcı bir önlem olarak öngörülen anlaşmada Türkiye'nin de imzası bulunmaktadır. Anlaşmada en dikkat çeken madde sanayi casusluğu yapılmaması için gözlem uçuşuna getirilen sınırlamaydı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de 24 Mart 1992'de imzalanan Açık Semalar Antlaşması'ndan çekildiği bildirildi. Rusya, Açık Semalar Antlaşması'ndan çekilmesine ilişkin süreci başlatma kararı aldığını 15 Ocak'ta duyurmuştu. Anlaşmada 'Sanayi casusluğu yapılmaması için gözlem uçuşu esnasında optik algılayıcılar ile daha iyi çözünürlüklü görüntü alınmaz' maddesi dikkat çekiyordu.
ABD, 22 Kasım 2020'de Rusya ile silah kontrolünü düzenleyen Açık Semalar Antlaşması'ndan çekildiğini açıklamıştı.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) coğrafyasında güven ve güvenlik artırıcı önlem olarak öngörülen ve 1992'de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması'nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.
AÇIK SEMALAR ANTLAŞMASI NEDİR?
Açık Semalar Antlaşması (ASA), Doğu ve Batı blokları arasında güven ve istikrarı geliştirmek amacıyla, açıklık ilkesinden hareketle 1992 yılında Helsinki'de imzalanmıştır. Kasım 2000'de Rusya parlamentosu tarafından onaylanmasını müteakip 2 Ocak 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ASA kapsamında, taraf ülke toprakları üzerinde havadan silahsız gözlem uçuşları gerçekleştirilmektedir.
AÇIK SEMALAR ANTLAŞMASI'NIN KURALLARI NELERDİR?
- Gözlenen ülke uçuş güvenliği, hava yolu trafikleri gibi konularda gerekli koordineleri yapar
- Gözlem uçuşu esnasında antlaşmaya taraf olmayan ülke topraklarına 10 km'den daha fazla yaklaşamaz
- Gözlem uçuşu farklı ülkelerle müşterek olarak icra edilebilir
- Gözlem uçuşundan elde edilen görüntüler antlaşmaya dahil diğer ülkeler tarafından istendiğinde paylaşılabilir (görüntülerin paylaşıldığı tüm üye ülkelere duyurulur).
- Gözlem uçuşu mesafesi ülkenin arazisinin büyüklüğü ile orantılı olarak hesaplanır
- Gözleyen taraf Antlaşma kurallarına uymak kaydı ile istediği rotayı uçmakta serbesttir. Gözlenen ülke sadece güvenlik, meteoroloji gibi konularda uyarılarda bulunabilir ancak uçup uçmama kararı gözleyen ülkeye ait olup hiçbir yasak bölge sınırlaması bulunmaz
- Gözlem uçağı optik, infrared(IR), radar elektromanyetik bandlarında panoramik, framing, video ve SAR algılayıcıları ile donatılabilirler
- ASA Gözlem Uçağı üzerinde bulunan ve gözlem uçuşunda kullanılacak tüm algılayıcıların taraf ülkelerin gönderdiği uçuş, uzaktan algılama ve antlaşma uzmanları tarafından belgelenmesi (onaylanması) gereklidir
- Sanayi casusluğu yapılmaması için gözlem uçuşu esnasında optik algılayıcılar ile 30 cm, IR algılayıcılar ile 50 cm, SAR prensibine çalışan algılayıcılarla ise 3 m'den daha iyi çözünürlüklü görüntü alınmaz
