İsrail’in önde gelen gazetelerinden sol liberal Ha’aretz’de bölge ülkeleri ve jeopolitiği konusunda uzman köşe yazarı Zvi Bar’el imzalı “Mısır İsrail'in Gazze'yi İşgal Etmesinden Korktuğu İçin Türkiye'ye Yaklaşıyor” başlıklı yazıda Mısır ile İsrail arasındaki anlaşmazlıklar ele alındı. Yazıya göre, Gazze’nin insani ihtiyaçları, İsrail’in güvenlik hedefleriyle çatışıyor. İsrail’in Gazze işgal çabaları uluslararası izolasyonu derinleştiriyor.
ŞANLI BAHADIR KOÇ
Uzman köşe yazarı Zvi Bar’el imzalı “Mısır İsrail'in Gazze'yi İşgal Etmesinden Korktuğu İçin Türkiye'ye Yaklaşıyor” başlıklı yazıya göre, Gazze’nin insani ihtiyaçları, İsrail’in güvenlik hedefleriyle çatışıyor. İsrail’in Gazze işgal çabaları uluslararası izolasyonu derinleştiriyor. İsrail, Gazze’yi işgal stratejileri nedeniyle uzun vadeli sorunlarla karşı karşıya. Netanyahu’nun politikaları, İsrail-Mısır ilişkilerini daha da istikrarsızlaştırıyor. Mısır kamuoyunda İsrail’in Gazze stratejilerine karşı tepkiler artıyor. Netanyahu, Gazze işgali konusunda Mısır’ın endişelerini küçümsüyor. Mısır, İsrail işgaline karşı uluslararası baskıyı artırabilir. Mısır’ın bölgesel barış görüşmelerindeki rolü daha kritik hale geliyor. Mısır, Türkiye ve İran bölgesel stratejik oyuncular olarak öne çıkıyor.
İsrail-Mısır gerilimi İsrail’in Gazze’yi uzun süre işgal edeceği iddialarıyla artıyor. Mısır, silah kaçakçılığı suçlamalarına karşı İsrail’e tepkili. İsrail, Mısır'ı Gazze'ye insani yardımı engellemekle suçladı. Mısır ise, İsrail işgalini meşrulaştıracak iş birliğini reddediyor.
Netanyahu, güvenliği insani ateşkes anlaşmasının önüne koyuyor. Mısır, İsrail’in Gazze’yi uzun vadeli işgal planlarından endişeli. Bar’el, “eğer İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki güçlerini çekme niyetinde olmadığı ve İsrail güçlerinin ölçeğinin (tank ve zırhlı araç sayısı ile sürekli olarak sürdürülen hava kuvvetleri faaliyeti) yıllar içinde yapılan anlaşmalarda formüle edilen sınırları aştığı ortaya çıkarsa, Mısır hükümeti artan bir kamuoyu baskısı altına girecektir” diye yazıyor.
İSRAİL GAZZE’DE KALIRSA CAMP DAVİD SORGULANIR
“Mısır'ın bakış açısına göre bu, İsrail güçlerinin Camp David Anlaşması'nı ihlal edebilecek şekilde, Gazze'de, Refah sınır kapısında ve Philadelphia koridorunda herhangi bir zaman sınırı olmaksızın kalmaya devam etmesi anlamına geliyor.” Yazara göre bu durumda Kahire İsrail’in aralarındaki anlaşmayı ihlal ettiğini söyleyerek meseleyi BM Güvenlik Konseyi’ne kadar taşıyabilir. Mısır, Camp David ve sınır anlaşmalarını yeniden değerlendirebilir.
Ayrıca Gazze konusunda Mısır hükümeti halk baskısıyla karşı karşıya. Kahire, İsrail’in anlaşmaları ihlalini BM'ye taşıyabilir. Gazze'ye yardımlar Mısır'ın El Ariş şehrinde birikiyor. İnsani yardımlar son kullanma tarihi geçince Mısır’da dağıtıldı. Mısır iş birliği yapmazsa, İsrail Gazze yardımını üstlenebilir. Bu durumda İsrail askerleri Gazze'ye yardım dağıtımında risk altında kalabilir. Ayrıca İsrail kamuoyu, milyarlarca doları bulabilecek yardım maliyetini üstlenmeye tepki gösterebilir.
“MISIRLI ORTAK ARANIYOR”
“İsrail'in Gazze'yi yönetmede Mısır'a ortak olarak ihtiyacı var; en azından hasta ve yaralıların geçişini sağlamak ve diğer ülkelere sığınan sivillere yardım etmek için.” Ama “bu arada Kahire de oturup beklemiyor. Bölgede kendini konumlandırmak için yeni diplomatik bağlar geliştiriyor.”
“KATİL SİSİ” GİTTİ, “DOSTUM, MISIR CUMHURBAŞKANI” GELDİ
Mısır ve Türkiye, on küsur yıl aradan sonra ilişkileri düzeltti. Mısır-Türkiye ekonomik ve askeri iş birliği güçleniyor. “Türkiye ile bir dizi ekonomik, teknolojik ve stratejik anlaşma imzaladı. Mısır, Türkiye'den savaş uçakları ve devriye gemileri bile satın alabilir.” Ayrıca iki ülke arsında stratejik koordinasyon için üst düzey bir konsey kuruldu.
Yazara göre, “ilişkileri yeniden kurma görüşmeleri iki yıldan fazla sürdü, ancak ilişkileri yenileme lehine dengeyi gerçekten bozan şey, ülkelerin ortak çıkarları, özellikle de ekonomik çıkarlarıydı ve bu çıkarlar anlaşmazlıklarının çoğunu gölgede bıraktı. ‘Dostum, Mısır cumhurbaşkanı’ ifadesi, Erdoğan'ın yıllardır kullanmayı sevdiği ‘Sissi bir katil’ ifadesinin yerini aldı.”
ABD’NİN BÖLGESEL İTTİFAK PLANI ÇATIRDIYOR
Yazıda , Netanyahu’nun Gazze'ye yönelik bu stratejisinin Suudi Arabistan ve Mısır gibi ülkelerde sert eleştirilere neden olduğu ve ABD'nin bölgede oluşturmak istediği anti-İran koalisyonunun zayıfladığı belirtiliyor. İran da bölgesel stratejiyle Mısır’la yakınlaşma peşinde. Bar’el durumu, “Tahran ve Kahire arasındaki bağların yeniden kurulması yarın gerçekleşmeyecek, ancak artık sadece teorik değil. Ancak Mısır, ABD'nin üzerinde çalıştığı ve Körfez ülkeleri, Ürdün ve İsrail'in de parçası olmasını öngördüğü İran karşıtı koalisyonun hala hayati bir bileşeni olarak görülüyor. Ancak İsrail'in düşman bir taraf olarak görülmesi, Suudi Arabistan'ın Gazze'deki eylemlerini kınaması ve Mısır'ın İsrail’in Şeridi kontrol altına almasından endişe duymasıyla, bölgesel stratejik bir savunma bariyeri sağlaması beklenen bu koalisyon şimdiden dağılıyor” diye yorumluyor.
İsrail, Arap dünyasındaki bölgesel ortaklıklarını zorlayabilir. ABD destekli anti-İran koalisyonu içsel çatlaklarla karşı karşıya. Mısır-Türkiye iş birliği, bölgesel stratejik dengeleri değiştiriyor. Mısır’ın stratejik çıkarları, İsrail yerine Türkiye'ye kayıyor. Mısır-Türkiye ticaret anlaşmaları önemli diplomatik ilerleme sağlıyor.
Yorum: Yazıda belirtilmemiş olsa da, Mısır’ın Türkiye’ye yanaşmasında aşağıdaki türden düşünceler de etkili olmuş olabilir: Ülkede yaşanan ekonomik zorlukların derinleşmesi. Ankara ile ilişkilerin düzelmesiyle ticaret, yatırım ve turizm açısından yeni imkanların doğabileceği umudu. İçeride rejimin destek ve popülerliğini azaltması sonrasında yeniden yaşanabilecek bir rejim karşıtı protestolar dönemine hem hala sokakta etkisi sürüyor olabilecek hem de çok sayıda Müslüman Kardeşler ve muhtemelen diğer Mısırlı muhalife ev sahipliği yapan ve onları etkileyebilecek Türkiye ile ilişkileri düzeltmiş olarak girme isteği. Ayrıca Mısır’ın arka bahçesi olan Afrika ülkelerinde Ankara’nın diplomatik hareketliliği ve belki Nil gibi konularda arabuluculuk yapma ihtimali de dikkate alınmış olabilir.
