BM gözetiminde 3 sene önce başlayan, ciddi krizlerle iki defa devrilen masadan çözüm çıkmadı. İsviçre’deki son gece toplantısında anlaşamayan taraflar masadan eli boş kalktı. 49 yıldır aranan çözüm başka bir müzakere sürecine kaldı...
Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde yaklaşık yarım asırdır süren, çeşitli liderler tarafından defalarca yapılan Kıbrıs müzakerelerinin sonuncusunda yine çözüme ulaşılamadı. 2014’te başlayan son müzakerelerin yürütüldüğü İsviçre’den çözüm haberi gelmedi. Rum basının iddiasına göre bir çok başlıkta anlaşma sağlandı ançak Ada’daki Türk askerleri konusu süreci tıkadı. Rum tarafı Türk askerlerinin tamamen Kıbrıs’ı terk etmesini ve üssün kapatılmasını isterken Türk tarafı ise bu talebi kabul edilemez buldu. Kıbrıs’ta kapsamlı çözüme ulaşılması için 12 Ocak’ta Cenevre’de düzenlenen ilk oturumla başlayan Kıbrıs Konferansı’nın yeni oturumu 10’uncu gününde sonuca varılamadan sona erdi. Türk tarafının bütün iyi niyeti ile çözüm için çalıştığını ancak sonuçsuz kaldığını söyleyen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Bu sonuç BM iyi niyet misyonu parametreleri içerisinde bir çözümün imkansızlığını ortaya koymuştur. Artık bu parametrelerde ısrar etmenin anlamı da kalmamıştır” dedi. Çavuşoğlu, Rum tarafının garantiler ve adadaki Türk askeri konusunda “sıfır asker, sıfır garanti” tutumunu sürdürdüğüne dikkati çekerek “Dolayısıyla Türk askerinin Ada’dan çekilmesi ve Türkiye’nin garantörlüğünün sona erdirilmesi ne Kıbrıs Türk tarafı için ne de bizim için kabul edilebilir bir yaklaşım değildir. İlk günden son güne kadar da aynı tutumlarını sürdürdüler” ifadelerini kullandı. Kıbrıs müzakereleri Cumhurbaşkanı Akıncı’nın göreve gelmesinin ardından BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Eide’nin ara buluculuğunda Mayıs 2015’te yeniden başlamıştı. Müzakereler, “Ekonomi”, Avrupa Birliği, Mülkiyet, Yönetim-Güç Paylaşımı, Toprak ile Güvenlik ve Garantiler olmak üzere 6 temel başlıktan oluşuyordu.
49 YILLIK SÜREÇ
Adadaki Kıbrıslı Türkler ve Rumlar arasında Kıbrıs sorununun çözümü için ilki 1968’de başlayan müzakereler, Rauf Denktaş’tan Makarios’a, Mustafa Akıncı’dan Nikos Anastasiadis’e kadar birçok Türk ve Rum lider tarafından yaklaşık 49 yıldır aralıklarla sürdü. Bu süreçte Kurt Waldheim’dan Butros Gali’ye, Kofi Annan’dan Ban Ki-mun’a, birçok BM Genel Sekreterinin çabaları da müzakerelerde başarı getirmedi. Son olarak KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum lider Nikos Anastasiadis arasında BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin ara buluculuğunda Mayıs 2015’te başlayan müzakerelerden uzlaşma çıkmadı.
DÜNYANIN EN UZUN SÜREN İKİNCİ MÜZAKERE SÜRECİ
1960: Kıbrıs Cumhuriyeti, 1960 yılında adanın iki halkı arasında ortaklık temeline dayandırılan uluslararası antlaşmalar uyarınca kuruldu.
1963: Çok sayıda Kıbrıslı Türk’ün öldürüldüğü, on binlercesinin de evlerini terk etmek zorunda kaldığı Kanlı Noel olarak bilinen saldırılar yaşandı. “Kıbrıs Cumhuriyeti” de Kıbrıslı Rumların tek taraflı güç kullanımıyla anayasayı feshetmelerinden sonra ortadan kalktı. Üç garantör ülke Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin askerlerinden oluşan “Barışı Koruma Kuvveti” 1963’te oluşturuldu.
1968: Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta BM gözetiminde ilk müzakereler yapıldı.
1974: Görüşmeler, Kıbrıs’ta 15 Temmuz 1974’te Yunan cuntasının desteğiyle EOKA’nın adayı Yunanistan’a bağlamak amacıyla Kıbrıslı Başpiskopos Makarios’a karşı darbe gerçekleştirerek iktidarı kısa süreyle ele geçirmesiyle son buldu. Türkiye 20 Temmuz 1974 günü Barış Harekatı’nı başlattı.
1975: Bir yıl sonra Viyana’da BM gözetiminde Kıbrıs Türk ve Rum tarafları arasında varılan nüfus mübadelesi yapıldı. Türkiye, * 1974 sonrasında adada yaşananlar ve gerçekler temelinde iki toplumlu, iki kesimli federasyon modelini benimsedi.
1975-1997: Bu yıllar arasında BM gözetiminde bir çok kurulan bir çok müzakere masasından da anlaşma çıkmadı.
1983:15 Kasım 1983’te KKTC kuruldu.
1995: Rum tarafı AB üyesi oldu.
1999: Çözüm en çok yaklaşılan dönem oldu. BM Genel sekreteri Kofi Annan’ın hazırladığı plan masada kabul edildi.
2004: KKTC referandumunda ‘Evet’ oyu çıktı, Rumlar ‘Hayır’ deyince buradan da bir sonuç alınamadı.
2005: Müzakerelerin yeniden başlatılması henüz girişim aşamasındayken başarısız oldu.
2014: Rum yönetimi liderliğine 2013’te Nikos Anastasiadis’in seçilmesinin ardından 11 Şubat 2014’te yapılan Liderlerin Ortak Açıklaması’yla müzakere süreci yeniden başladı.
2015: BM Özel Temsilcisi ara buluculuğunda müzakereler yeniden başladı. İsviçre’nin Mont Pelerin kasabasında 7-11 Kasım 2016 ve 20-21 Kasım 2016’da iki turlu olarak gerçekleş toplantılardan da sonuç alınamadı.
2016: 1 Aralık 2016’da adada bir araya gelen liderler müzakerelere devam ve ocak ayında garantör ülkelerin de katılımıyla uluslararası bir konferans gerçekleştirme kararı aldı.
2017: İsviçre’nin Cenevre kentinde Ocak 2017’de tarafların tekrar bir araya gelmeleriyle devam eden müzakerelerde, Rum meclisinin “Enosis referandumunun Rum okullarında kutlanması” yönündeki kararıyla masa devrildi.
4 Haziran’da yeni BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in New York’ta bir araya getirdiği liderler müzakerelere devam etme kararı aldı.
İsviçre’nin Crans Montana kentinde 28 Haziran’da tekrar başlayan ve 10 gün devam eden müzakerelerden de bir sonuç elde edilemedi.
