Rusya'nın Suriye'de başlattığı hava operasyonları, sahada şu ana kadar kritik bir değişmeye neden olmadıysa da ABD'yi karşı hamleler yapmaya zorladı. Buna karşın ABD, bölgesel müttefikleriyle ciddi anlaşmazlıklar yaşıyor ve sahada Kürt güçler dışında ciddi bir müttefiki bulunmuyor. Şu anda inisiyatif, daha bütünlüklü bir strateji ile hareket eden Rusya'da görünüyor.
Rusya'nın Suriye'de Esad rejimine destek amacıyla başlattığı hava saldırılarının sahaya etkisi konusunda yorumda bulunmak için henüz erken. Ancak saldırılar, Esad karşıtı bölgesel ve küresel güçleri siyasi ve askeri olarak yeni hamleler yapmaya zorladı. ABD, Suriye'de YPG ve çeşitli Arap gruplardan oluşan Suriye Demokratik Güçleri adlı bir ittifakın kurulmasına önayak oldu. Irak'ta ise yine Kürt güçleri ile işbirliği halinde IŞİD'e karşı savaşı bir adım ileriye taşıyarak komandolarını ilk kez sahaya sürdü.
Rusya'nın 4+1 ittifakı
Rusya'nın öncülüğünde Tahran, Bağdat ve Şam yönetimleri ile Lübnan Hizbullah'ından oluşan 4+1 ittifakı Orta Doğu'da Batı dünyası ve müttefiklerine karşı en güçlü cepheyi teşkil ediyor.
ABD öncülüğündeki uluslararası hava koalisyonunun bir yıldan uzun bir süredir düzenlediği hava saldırılarına rağmen IŞİD'in gerilememesinin en önemli nedenlerinden biri, koalisyonun karada savaşacak etkili ve birleşik bir müttefikinin olmaması. Rusya'nın hava operasyonlarının farkı ise burada ortaya çıkıyor. Rus Hava Kuvvetleri, karada Suriye ordusu, Ulusal Direniş Güçleri, İranlı komutanlar ve Hizbullah askerlerinden oluşan bir ittifakla koordineli olarak hava saldırıları düzenliyor. Rusya, her ne kadar resmi açıklamalarında yalnızca IŞİD ve Nusra'ya ait hedefleri vurduğunu iddia etse de operasyonların düzenlendiği bölgelere bakıldığında Esad rejimiyle savaşan bütün grupların hedef alındığı çıkarımı yapılabiliyor.
Rusya'nın Esad rejimine desteği sadece askeri operasyonlarla sınırlı değil; Devlet Başkanı Putin'in ifadesiyle "Herkes askeri adımların, siyasi adımlarla desteklenmesi gerektiğinin farkında." Putin yönetimine yakın Kommersant gazetesinde yayımlanan bir yazıda, Esad'ın Moskova ziyareti, Putin'in Batı dünyasına "Suriye krizinin Rusya ve Esad olmadan çözülemeyeceği" şeklinde verdiği bir mesaj olarak yorumlandı.
Ayrıca Bloomberg'de yayımlanan ve adı açıklanmayan Şam yönetimi kaynaklarına dayandırılan bir haberde, Rusya'nın Esad'ın demokratik reformları yapmasını ve bir genel seçim düzenlemesini talep ettiği öne sürüldü. Rusya'nın, bu şekilde Esad'ın uluslararası toplum nezdindeki meşruiyetini artırmayı hedeflediği belirtildi.
PYD'nin denge politikası
PKK'nın Suriye kolu PYD, Türkiye'nin 900 kilometreden uzun Suriye sınırının yaklaşık üçte ikisini kontrol altında bulunduruyor. Suriye'deki savaşın en büyük "kazanan"larından biri olan PYD, bölgede Türkiye hariç bütün güçlerle arasını iyi tutarak bir denge politikası izliyor.
ABD'nin teşvikiyle ülkenin kuzeyinde YPG ve "ılımlı" muhaliflerden oluşan Suriye Demokratik Güçleri (SDG) adlı 50 bin kişilik bir birlik kuruldu. ABD, bu yeni güce havadan 50 tonluk silah yardımında bulundu. PYD lideri Salih Müslim, SDG'nin Türkiye sınırında IŞİD'in kontrolünde bulunan Cerablus ve örgütün "başkenti" Rakka'yı ele geçirmeye yönelik operasyonlar düzenleyeceğini açıkladı.
Perşembe günü Wahinsgton Post'ta Liz Sly imzasıyla yayımlanan haberde ise Rakka'yı ele geçirme planının şimdiden suya düştüğü öne sürüldü. Sly, Suriye Demokratik Güçleri'ni "huzursuz bir ittifak" olarak niteledi ve ortak güçte sayısal olarak hakimiyeti bulunan YPG'nin ABD'den gelen silah yardımına el koyduğunu belirtti. Sly, YPG'nin silahları Haseke'de kullabileceğini söyledi.
Öte yandan PYD, ABD ile işbirliğini sürdürürken Rusya ile de bağlarını koparmış değil. Rusya'nın PYD lideri Salih Müslim, bu hafta içinde Moskova'ya giderek Rus diplomatlarla görüşmeler yaptı. Ziyaretten sonra Rus basınında PYD'nin Moskova'da temsilcilik açacağı iddiaları yer aldı. Putin, Moskova'da Esad ile yaptığı görüşmeden sonra PYD ile rejim güçlerinin birleşmesi gerektiğini söyledi.
ABD'nin Rusya'ya yanıtı: IŞİD'e ilk kara operasyonu
Perşembe günü ABD'nin Irak'ta ilk kez kara operasyonu düzenlediği bilgisi geldi. Irak Kürt güçleri ve ABD komandolarının hava desteğiyle düzenlediği rehine operasyonunda 69 kişi IŞİD'in elinden kurtarıldı, bir ABD askeri öldü. Bu operasyon, Rusya'nın Irak Kürt güçlerine silah yardımında bulunduğunu açıklaması ve Kürt yönetiminin bunu yalanlamasından günler sonra geldi. Rusya ayrıca Suriye'deki hava operasyonlarına başlamadan kısa bir süre önce Irak, Suriye ve İran yönetimleriyle birlikte Bağdat merkezli bir istihbarat paylaşım birimi kurmuştu.
Rusya, Suriye'den sonra talep gelmesi halinde Irak'ta da hava operasyonlarına başlayabileceğini açıklamış, bazı Iraklı Şii siyasetçiler de bu yönde açıklamalarda bulunmuştu. Hatta sekiz yıllık işgalden dolayı ABD müdahalesine soğuk bakan Iraklıların, Vladimir Putin'i kurtarıcı olarak gördüğü şeklinde haberler çıkmıştı.
Times gazetesinin Orta Doğu muhabiri Tom Coughan, ABD'nin Kerkük'te IŞİD'e yönelik düzenlediği operasyonun bütün bunlara yanıt niteliğinde olduğunu söylüyor. Coughan, operasyonu "Rusya'nın meydan okuma çabası karşısında ABD'nin yeniden prestij kazanma çabası ve aslında Irak stratejisinin başarısız olduğunun kabülü" olarak değerlendiriyor.
Obama'nın bugüne kadar IŞİD'le mücadeleye ve Suriye'deki iç savaşa mesafeli durduğunu belirten Coughan, bu stratejinin artık yeterli olmadığını ifade ediyor.
