“Şirketlerin ‘kızıl elması: Misyon” başlıklı yazıda misyonu şöyle tanımlamıştık:
Misyon, bir işletmenin varlık nedeninin ve nasıl bir işletme olmak istediğinin ifade edilmesidir.
İşletmeler genellikle “kâr elde etmeyi” amaçlarlar. Ancak işletmenin varlık nedeninin “kâr etmek” olarak açıklanması tek başına yeterli olmadığı gibi doğru da değildir. Çünkü çok farklı kanallardan ve çok farklı metotlarla kâr elde edilebilir. Örneğin yasa dışı veya gayri ahlaki yollardan “kâr” hatta çok fazla kâr elde edilebilir.
Misyon, bir işletmenin neden seçilen faaliyet alanından kâr elde edeceğine, kâra nasıl ulaşacağına ve elde edilecek kârın nasıl kullanılacağına ilişkin düşüncelerin ip uçlarını verir.
İyi tanımlanmış, inandırıcı, özgün ve ilham verici bir misyon iş insanları, yatırımcılar, yöneticiler, çalışanlar, işletme ile ilişkili (tedarikçi, müşteri gibi) taraflar için motivasyon kaynağıdır.
Şunu da hatırlatmalıyız: Misyonun şirketin büyüklük veya küçüklüğüyle ilgisi yoktur. Birçok büyük şirkette misyon ve vizyonun sadece vitrinde göründüğünü, buna karşılık küçük bir şirkette, (bu konuda özel bir çaba gösterilmediği halde) şirketin misyonunun her seviyedeki çalışan tarafından bilindiğini, benimsendiğini ve çalışanlar için çok önemli bir motivasyon kaynağı olduğunu gözlemleyebilirsiniz.
Bu sebeple misyonu ruha benzetebiliriz. Ruhun bedenin tüm organlarına nüfuz etmesi gibi, içselleştirilmiş misyon da her seviyede paydaşa nüfuz eder.
Önemine bağlı olarak, misyon beyanı hazırlanırken, titiz bir çalışma gereklidir.
Küresel ölçekteki 66 şirket üzerinde yapılan bir çalışmada (1) başarılı misyon beyanının önemli bazı özellikleri belirlenmiştir.
Sosyal boyut
Yapılan çalışmada, örneklem grubunun %68’inde misyon tanımlarında sosyal boyuta yer verilmediği görülmüş.
Toplumsal boyutu eksik olan beyanlar paydaşlar için yeterli heyecanı üretemezler.
Örnek teşkil eden bir beyana bakalım:
“… olarak amacımız, anlamlı yeniliklerle insanların sağlığını ve refahını iyileştirmektir. 2030’a kadar 400 milyonu yetersiz hizmet alan topluluklarda olmak üzere yılda iki buçuk milyar yaşamı iyileştirmeyi hedefliyoruz. Bir teknoloji şirketi olarak biz ve marka lisansı sahiplerimiz tutarlı bir inançla insanlar için yenilikler yapıyoruz: Hayatı daha iyi hale getirmenin her zaman bir yolu vardır.”
Toplumsal boyutu da içeren bu beyan misyonla beraber vizyonu da kapsıyor.
Samimiyet boyutu
Çalışanlar, müşteriler, yatırımcılar şirketin amaç beyanı ile fiili uygulamalarını karşılaştırarak samimiyet değerlendirmesi yaparlar. Örneğin, tütün mamulleri üretimi veya ticareti yapan bir kuruluşun misyonu “insan sağlığını geliştirmek” olarak açıklandıysa bu beyan samimi bulunmaz. Özellikle çalışanlar samimi olmayan beyanları kolayca fark ederler. Samimi olmayan beyanlar şirkete olan güveni ve bağlılığı zedeler.
İnandırıcılık boyutu
Bazı amaç beyanları o kadar abartılıdır ki bunlara uymanın mümkün olmadığı kolayca anlaşılır. Yapılan çalışmada beyanların önemli bir kısmı inandırıcılık testinden geçemediler.
"Dünyayı iyileştirmek" şeklindeki bir beyan ilk anda cazip görünebilir. Ancak paydaşlar şunu soracaklardır: Nasıl?
İyi beyanlar, aynı zamanda gerçekçidirler, amaçlara ulaşma yolundaki ilerlemelerin izlenebilirliğini hissettirirler.
Bir ilaç firmasının, "hayatı değiştiren ilaçlar sunmak için bilimin sınırlarını zorluyoruz" beyanının, şirketin önemli yeni ilaçlar geliştirme çabasını inandırıcı boyutta ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Yararlanacak kişilerle kurulan ilişki boyutu
Başarılı beyanlar, hedef kitle ile ilgili gösterge içerirler.
Bir bilgisayar firmasının “yenilikçi donanım, yazılım ve hizmetler aracılığıyla müşterilerine en iyi kullanıcı deneyimini sunmak” beyanı örnek olarak verilebilir.
İlgi çekicilik boyutu
İyi beyanlar hem akla hem kalbe hitap ederler, akılda kalıcıdırlar. Çok uzun beyanların anlaşılması zor olduğu gibi dikkati de çekmezler. Özellikle başlık ifadesinin vurucu olması gerekir.
Bir yiyecek firmasının "dünyanın sevdiği yiyecekler üretmek" beyanı örnek olarak verilebilir.
Şirketlerimiz için iyi bir misyon beyanı tanımlayabiliriz
Yukarıda özetlenen kriterlere dikkat ederek iyi bir misyon beyanı geliştirebiliriz.
Bir ilaç firmasının örnek beyanına bakalım:
“Amacımız, diyabeti ve obezite ile nadir görülen kan ve endokrin bozuklukları gibi diğer ciddi kronik hastalıkları yenmek için değişimi teşvik etmektir. Bunu, bilimsel atılımlara öncülük ederek, ilaçlarımıza erişimi genişleterek ve diyabeti önlemek ve nihayetinde iyileştirmek için çalışarak yapıyoruz.”
Bu beyan toplumsal boyut ile birlikte samimiyet, inandırıcılık, hedef kitle, ilgi çekicilik boyutlarını da içeriyor. Çok uzun olmadığı için anlaşılır ve akılda kalıcı.
Bütün şirketlerimiz, özetlediğimiz ilkelere dikkat ederek misyon beyanı geliştirebilirler. Faaliyetlerini daha anlamlı hale getirerek geleceğe yol almak isteyen şirketlerimize kolay gelsin.
(1)İyi Bir Kurumsal Amaç Beyanı Nasıl Olmalı? Catherine Bailey, Catherine Tilley, Anna Lelia Sandoghdar. 22 EYLÜL 2023, CUMA
