Mustafa Çağrıcı
Kültürümüzde inanç ve akıl
Geçen hafta yazacaktım, yerim kalmadı. Bazı arkadaşlar Gazâlî hakkında yazdıklarımı yanlış anlamışlar. Ben üstadı filozofları eleştirdi...
Zaruri bir cevap yerine
Son yazılarımdan dolayı eski bir arkadaşım epeyce gürültü koparmış. Bir dostum da –sağ olsun- bu eleştirileri bana iletti. Arkadaşlığımız...
Kültürümüzde akıl ve bilim karşıtlığı
İster bireysel ister toplumsal düzeyde olsun, bugünün sorunlarını aşmanın birinci şartı, hangi sebeplerin bizi buralara getirdiğini bilmektir....
Zâhirî-Selefîlerin re’y (akıl-fikir) karşıtlığı
Geçen haftaki yazımda hicrî II. yüzyıl başlarında ortaya çıkan, Vehhâbî-Selefî zihniyetten de beslenerek gücünü ve etkisini günümüze...
'Zâhirî ve Selefî din yorumu'
Herkese selamlar. Beş haftalık zaruri bir ayrılıktan sonra yine birlikteyiz.Başlığımız, KURAMER’in 2019’da yayımladığı sempozyum kitabının...
‘Ruhsuz kalmış iki dünya’
Çağımızın sekülerizminde ahlak, en fazla “Sen bana – ben sana…” şeklinde karşılıklı bir kâr-zarar ilişkisi olarak görülmekte ve...
Ana sorunumuz: ‘Maarif davamız’
Birkaç gün önce Prof. Dr. İsmail Erünsal’ın Osmanlı Kültür Tarihinin Bilinmeyenleri adlı eserinin 2. baskısına eklediği “Tereke Kayıtlarına...
Sudanlı bir fikir hürriyeti şehidi
Tarihî tecrübeler, yönetimlerin, adalet ve hakkaniyete uygun işler yaptıklarından emin oldukları ve bu sayede toplumlarının güvenini kazandıkları...
Kur’ân-ı Kerim’de sevgi
Kur’an’da “sevgi” anlamını içeren üç kavram var: Muhabbet, meveddet, rahmet. Kur’an’da Allah’ın insana sevgisi her üç kavramla da...
Maḳāsıdî din yorumu neden başarılı olamadı?
Maḳāsıdî din ve Kur’an yorumuna göre: (1) Dinî metin, doğal olarak bir tarihsel, sosyolojik ve kültürel gerçeklik ortamında oluşur. (2)...
Mâverdi’nin ahlak yasaları
Bugün Mâverdî’nin Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn (Din ve Dünya İçin Ahlak Yasaları) adlı eserinden seçtiklerimin son kısmını sizlerle paylaşacağım.DOSTLUK-DÜŞMANLIĞA...
Mâverdî’den hayat dersleri
Mâverdî’nin (ö. 450/1058) Edebu’d-dünyâ ve’d-dîn (Din ve Dünya İçin Ahlak Yasaları) adlı eserden yaptığımız seçkiye devam edelim:Cömertlik...
Hayat dersleri
Ebu’l-Hasan Ali el-Mâverdî’nin yaklaşık bin yıl önce kaleme aldığı, ahlak tarihimizin en seçkin kaynaklarından olan “Edebu’d-dünyâ...
Hicret’in düşündürdükleri
Merhaba aziz okuyucular. Bir aylık sürpriz bir memleket ziyaretinden sonra bilgi ve düşüncelerimi yeniden görüş ve yorumlarınıza sunma fırsatını...
Makâsıdî din yorumu için sorumluluklarımız
Makâsıdî yorum anlayışına göre Allah’ın muradı ve hikmeti, lafızlar içine koyduğu mana ve maksududur. Şunu bilmeliyiz ki, Allah’ın, Kitabı...
Lafızcı-popülist din yorumu
Bir önceki yazımda İslam’ın ilk iki-üç asrında mesâlih-makâsıd merkezli (dinî kaynakları, içerdikleri insanî, toplumsal, doğal iyilik...
Lafız eksenli - Amaç eksenli din yorumu
29 Mayıs Üniv. Kur’ân-ı Kerîm Araştırma Merkezi (KURAMER), ilgi alanının gereği olarak, Kur’an’ı muhtelif yönlerden tefsir eden kadim...
Ahlak-sız dindarlığın derin sebepleri
İslâmî ilimlerin teşekkül etmeye başladığı hicrî 2. yüzyıl sonlarından itibaren ulema ilimler arasında ‘ahlak’a da yer veriyordu. Başlangıçta...
Bizim ulemanın ‘Endüljans’ı
Günümüzde İslam toplumları ağır bir ahlak sorunu yaşıyor. Ahlakın bozulması insanın bozulmasıdır. Öyleyse işe bu bozulmayı düzeltmekten...
‘En ‘Üst akıl’ biziz’
Şu sıralar bir kitap okuyorum: İslam Dünyasında Temel Sorunlar: Şiddet, Mezhepçilik ve Darbeler (İstanbul 2017). Kitap, Anadolu Platformu’nun...
'Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz'
Ayrıntısına girmeden belirteyim ki, dünyada olduğu gibi ülkemizde ve Müslüman toplumlarda da dinî ve din dışı konularda farklı görüşlere...
Reşit olmak
Bizde ilk kurulan siyasi partinin adı “İttihad ve Terakki” idi (kuruluşu: 21 Mayıs 1889). Günümüzdeki en büyük partimizin adı da “Adalet...
'Yarı delilik'ten çektiklerimiz
Önce herkese hayırlı bayramlar... Sanırım bir bayramın adına layık üç özelliği olur: 1. Bayram demek sevinmek–sevindirmek, mutlu olmak–mutlu...
Müdâhene (Dalkavukluk)
Peygamber efendimiz buyurdular ki:“Övgüde ölçüyü kaçıranları gördüğünüzde yüzlerine toprak atın!” (Buhârî, Müslim).“Şayet biri...
Hilim erdemi
Tabiatta sadece insan, fizik gücüyle değil, ahlaki erdemleriyle değerli olunacağını düşünebilmektedir. Birini dövebildiğimiz için, bize yaptığı...
‘Güzel’, ‘iyi’ ve ‘ahenk’
Eski Yunan’dan beri erdem ahlakı taraftarı düşünürlerin bakışına göre ruh güzelliği ahlâkî arınmaya dayanır ve ahlâkî melekeler arasında...
‘Ramazan geldi hoş geldi’
Tasavvuf kültürümüzde önemle vurgulandığı üzere, gerçek dindar, her an gönlünde Allah ile birlikte olan, O’nun dışındaki her şeyin köleliğinden...
‘Fitne’nin çağdaş versiyonları
İslam’ın ilk asrında siyasetçilerin ürettikleri, zamanla ulemanın “fitne” adını verip din kisvesi giydirdikleri şiddet olayları Müslüman...
‘Fitne’
Aslında fitne kelimesi –aşağıda görüleceği üzere- Kur’an-ı Kerîm’de insan ilişkileri bağlamında kullanıldığında inkârcılardan...
Fârâbî’ye göre devletin adalet işlevi
Fârâbî, Müslüman ve Türk dünyası olarak benzerini neredeyse hiç yetiştiremediğimiz on bir asır önceki bir değerimizdir. 870 yılı civarında...
Ukrayna-Suriye karşılaştırması üzerinden Batı eleştirisi haklı mı?
Çağdaş insanî meselelerle ilgilenmeyen bir düşüncenin kendini çağa ve çağdaş insana anlatması beklenemez. Bunu göremeyen biri, çağı da...
Küresel utanç
Şu günlerde mağdur ve mazlum Ukrayna halkı, tescilli katil ve zalim bir devletin saldırı ve işgali altında acılı saatler yaşarken başka konuda...
Neden ‘birlik’ olamıyoruz?
Günümüzde ana sorunlarımızdan birinin zihinsel ve ideolojik parçalanmışlık olduğunu, bunun giderek toplumumuzu da böldüğünü görüyoruz....
"Başına gelen kötülük kendindendir" (ayet)
Önceki iki yazımda özgürlük-kader “antinomi”sine bir açıklama getirmeye çalıştım. Bunu yaparken bir yandan asıl dinî kaynağımız olan...
Kader ve tevekküle dair
Aynı konuyla ilgili bir önceki yazımı şöyle özetleyebilirim:1. Teorik olarak Allah’ın gücünün ve iradesinin sınırlandırılması düşünülemez....
Kadere dair
Öncelikle şunu hatırlatmamız gerekir: Teorik ve küllî olarak düşündüğümüzde, “Allah bir toplumun başına bir kötülük gelmesini diledi...
'Yöneticiye öğütler'
Gerçi eski ulema kendi kaynaklarımızdan devlet-toplun ilişkisini düzenleyen bir anayasa ve kamu hukuku üretemedi ama eskiden dürüst ve adaletli...
Ahlakın “maddesi ve sureti”
Tabii ki insanlar kendi faydalarını, kendilerine ve ailelerine müreffeh bir hayat yaşatmayı isterler, bunun için çalışırlar, kazanırlar. Fakat...
Faydacı ahlak ne kadar ahlâkî?
Bir insanı en çok değersizleştiren kötülük, onun kâr hırsı uğruna başka bir insanın veya insanların en temel varlık şartı olan maddi geçimlerini...
Hz. Peygamber’in öncelikleri-2
Önceki yazımda, “Hz. Peygamber’in öncelikleri” içinde önemli bir yeri olan “güvensizlik sorunuyla mücadele” konusunda söylemem gerekenlerin...
Hz. Peygamber’in öncelikleri
Hz. Muhammed (a.s.), Mekke yakınındaki Nur dağında bulunan Hira mağarasında tefekkür halindeyken aldığı ilk vahiden itibaren, –kısa bir sarsıntının...
Kamu işlerinde istişare ve katılımcılık
Klasik kültürümüzde –çağdaş demokrasilerdeki gibi anayasal ve yasal kurallara bağlanmış olmasa da- ahlâkî olarak toplumsal karar ve uygulamalarda...
Ulema ve Sûfiyyenin zihninde ‘Mehdî’
Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.) İslam’ın kurucu kimliğidir (üsve-i hasene). Onun sözleri ve eylemleri her devirde bütün Müslümanlar için...
Mehdî rivayetlerine dair
Mehdî ve Mesih konularındaki rivayetlerin içerikleri bilhassa çağdaş bilimsel zihniyetin oluşturduğu düşünme tarzında ciddi sorunlar taşımaktadır....
Mehdî var mı? Gelecek mi?
Yakında KURAMER’in web sitesinde yayımlanacak olan bir çalışma vesilesiyle internete baktığımda mehdî ve Mesih telakkilerine ilişkin birçok...
Şiddet diline kayıyoruz!
Hz. Peygamber’in ilkesel değerdeki şu hadisini bilirsiniz: “Ben sadece ahlak erdemlerini tamamlamak için gönderildim.” Onun hayatını dikkatle...
Kur’an’da Allah’ın sevdikleri-sevmedikleri
URAMER’den çıkan Kur’an’ın Geliş Ortamında Ahlak ve İnsan İlişkileri başlıklı bir kitapta Câhiliye (İslam öncesi) dönemi ahlakını...
Müslüman Dünya: Sorunlar-Çözümler (2)
Bugün Müslüman toplumların içine düştükleri iki büyük sorun var: Biri bilim ve teknolojideki gerilik, diğeri ahlakî yozlaşma... İkisinin...