Dünya üzerinde 63 ülke ve 700 şehirde faaliyet yürüten Uber; 2014 yılında Türkiye piyayasına da girdi. Önce İstanbul; Ardından Antalya olmak üzere turistlik bölgelerde de faaliyetlerine devam etti.
Günde 15 milyon yolculuk yapılmasına imkân sağlayan Uber uygulamasını Türkiye'de 4 milyondan fazla kullanıcı indirmiş. Seçimlerde çok duyduğumuz 16 milyon İstanbullu ifadesi doğru ise, kabaca her 4 kişiden biri Uber uygulamasını indirdi, diyebiliriz.
Dünyanın pek çok yerinde Uber'in taksiciler arasında huzursuzluğa sebep olduğu biliniyor; ama herhalde bu huzursuzluğun şiddetini en çok arttırdığı yer İstanbul'dur.
Boşuna değil, İstanbul'un nufusu yıldan yıla artarken, taksi sayısı aynı kalıyor. İstanbul genelinde yaklaşık 20 bin ticari taksi mevcut. Rantabilitesi epey yüksek, yaklaşık 20 milyar TL'ye yakın bir varlıktan söz ediyoruz.
Uber'i Türkiye'de istemeyen taksici esnafının en önemli argümanı Uber'in korsan olduğu ve vergi vermediği yönünde idi.
Oysa Uber faaliyetine başladığı ilk günden itibaren talep eden kullanıcılara fatura kesiyordu. 2018 sonlarına doğru ise siz isteyin yahut istemeyin; yolculuk sonunda e-faturayı e-posta kutunuzda buluyordunuz.
2018 yılı Uber tartışmalarının ve yukarıda zikrettiğim argümanların havada uçuştuğu yıldı. Maliye bakanlığının 2015 yılında paylaştığı verilere göre taksi plakası sahibi o yıl (2015) 2.220 TL; kuyumcular 1602 TL; aynı yıl brüt maaşı 2.000 TL olan bir çalışan ise kesin gelir ve damga vergisi ile 3662 TL vergi ödemişti.[1]
31 Mayıs günü ben dahil Uber kullanıcıları hüzünlü bir e-posta aldılar. Uber'den gelen e-posta 31 Mayıs günü Uber XL hizmetinin sonlandırıldığını belirtiyordu. Her ne kadar Uber'in Türkiye'den çekildiği şeklinde yorumlansa da katiyyen doğru değil. Vuku bulanda hayr vardır, sözünden hareketle olayı bambaşka bir zaviyeden yorumlamak; bunun hem Uber, hem de bugüne kadar kaliteli hizmet saikiyle Uber'i tercih etmiş kullanıcılara; çoğunlukla sosyal güvenceden yoksun çalışmak zorunda kalan taksi şöförlerine sunacağı imkânlardan söz edeceğim.
Hazırsak başlıyoruz, emniyet kemerlerinizi bağlayın!
Öncelikle Uber Türkiye'den çekilmiyor. Sadece Mercedes Vito ve aynı klasmandaki büyük araçlar Türkiye'de araç çağırma esnasında görülemeyecek.
Bunun yerine çok uzun zamandır Uber sisteminde yer alan sarı taksiler ve İstanbul'da daha çok turistlere hizmet için tasarlanmış turkuaz araçlar Uber'in araç repertuarında yer alacak.
Bunun tek bir dezavantajı, bir de avantajı var. Dezavantajı şu ki Uber XL araçlarda araç çağırma esnasında yolculuk ücretinin ne kadar olduğunu görebiliyordunuz; sarı taksi ve turkuaz araçlarda ise bu taksi metreye bağlı.
Bunun avantajı ise şu, normal şartlarda Uber; trafik durumuna göre ve araçlara o dakika olan talebe göre ücretleri değiştirebiliyordu; taksi metreye bağımlı olan ücretlerde Uber'in artık böyle bir tasarrufu olmayacak.
Klasik taksi kullanan yolcuların en büyük şikayeti hizmet kalitesi idi. Bu başlıkta da en çok öne çıkan şöförlerin nobran davranışları, özellikle de kısa mesafe pazarlığı idi.
Uber kullanarak çağırdığınız sarı ve turkuaz taksi şöförleri Uber sisteminde kayıtlı olan şöförler. Dolayısıyla yaptıkları yolculuktan sonra yolcular tarafından puanlanan, kötülerin elendiği; iyilerin ödüllendirildiği bir sistem. Bu sistem sarı taksilerde de, turkuaz taksilerde de devam edecek.
Uber puanı yüksek şöförü yolculuk tayininde önceliklendirerek ödüllendiriyor. Şöför nereye gidileceğini sizi aracına alana kadar bilmiyor. Sizinle yolculuk yapmayı kabul ettikten sonra yolculuğu iptal ederse bunun yaptırımı ağır. Uber sisteminden çıkartılmaya kadar varabilir iş. Bu da kötünün elenmesi gibi harikulade bir seleksiyona sebep oluyor. Yıllardır taksi odalarından beklediğimiz yaptırıma Uber sayesinde kavuşacağız.
Çağırdığınız şöförün kaç yolculuk yaptığını, diğer yolcuların yorumlarını görebiliyor; memnun kaldığınız takdirde şöföre yolculuk sonunda sistem üzerinden bahşiş verebiliyorsunuz. Aynı şekilde yolculuk sonunda şöförünüz de sizi puanlıyor.
Türkiye'ye gelen pek çok turistin telefonlarında Uber kurulu olarak gelmesi artık sürpriz değil. Artık kazasız, belasız, kavgasız gürültüsüz Uber'i uluslararası arenada vaad ettiği kalite ile kullanmalarının önünde hiçbir engel yok.
Yurtdışında da Uber'i kullananlar bilirler; Türkiye'deki önceki uygulamanın aksine yurtdışında Uber XL gibi lüks vasıtalar değil, genellikle binek araçları kullanılıyor; dolayısıyla turistler için hem yadırgatıcı olmayacak; hem de Türkiye'de Uber hizmeti almaya devam edebilecekler.
Uber'e kayıtlı şöförler araçları üzerinden değil; şahsen kayıtlılar. Dolayısıyla şöför olarak bir araç sahibinin maaşlı çalışanı olan Uber şöförleri; Uber sisteminde biriktirdikleri itibarla, yani kalite puanlarıyla ticari taksilerde de tercih sebebi olacaklar. Biz son kullanıcılara düşen ise arzu ettiğimiz standartlarda şöförler ile muhatap olmak olacak. Hem böylece taksi piyasasında genellikle sosyal güvenceden yoksun olarak çalışmak zorunda olan şöförler; Uber sisteminde puanlarını yükselterek iş güçlerinin kiralanmasında pazarlık payına, yani koza sahip olabilecekler. Uber'de yüksek puana sahip şöför belki de daha iyi bir yevmiyeye sahip olacak; sosyal güvenceyi şart koşabilecek.
İstanbul büyükşehir belediyesi uzun süredir taksilerde bu sisteme geçmek için çalışmalar yapıyordu. Taksilere yerleştirilmiş, şöförlerin çoğunlukla ne olduğunu bilmediği, tozlanmış cihazlarla bu işin hayata geçirilemeyeceği belliydi. Bunun için Uber gibi uluslararası alanda başarısını kanıtlamış; uluslararası ölçekte deneyim biriktirmiş bir oyuncunun sahaya inerek, piyasayı düzenlemesi gerekiyordu. Bugüne kadar kriminalize edildiği için bu boyutlarını çok fazla tartışamadık.
İşte şimdi Uber'in taşımacılığı gerçek anlamda dönüştürmesinden söz edip, bunu bizzat müşahade edeceğiz.
Evet Uber XL öldü; yedi kişilik lüks araçları çağıramayacaksınız ama, bu yaşasın Uber dememize engel değil.
Bu yazıyı okuyan herkesin şehiriçi taksi taşımacılığının arzu ettiğimiz standartlara gelmesi için sarı ya da turkuaz taksileri Uber uygulaması üzerinden çağırmasını öneriyorum.
[1] https://twitter.com/ozanbingoll/status/1028546491483348993
