Dünya üzerinde dakikada 2 milyon plastik poşet kullanıldığını biliyor muydunuz? Bu meret üretiminden, tüketimine hatta doğada yok olmasına dek nereden baksanız problem.

Bu açıdan 1 Ocak 2019'da yürürlüğe giren karar gayet yerinde.

Aslında geçtiğimiz yıl yürürlüğe girmesi beklenen bir karardı ancak bir yıl ertelenmiş, hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ilk açıklanan 100 günlük eylem planında da çevre koruma faaliyetleri kapsamında ele alınmıştı.

Market zincirlerinin çoğunlukla bir reklam enstrümanı olarak kullandıkları bu poşetler, şimdi üzerlerindeki barkod ile 25 kuruştan satılıyor. Amaç plastik poşet tüketiminin azaltılması.

Birlik ve beraberliğe en çok ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde vatandaşın cebine dokunmayan bir hamle ile kullanımı azaltılabilirdi belki, ancak haksızlık etmemek lazım. Dünyadaki pek çok örnekte plastik poşet kullanımı aynı yöntemle engellenmeye çalışılıyor. Fakat önemli bir ayrıntı var, bu poşetlerden elde edilen gelir çoğunlukla yine çevre ıslah projelerine harcanıyor. Dilerim ülkemizde de plastik poşetlerden elde edilen meblağ yeni bir gelir kalemi olarak telakki edilmez de böylesi bir tasarruf için kullanılır.

Geleceği görmek için her zaman kâhin olmaya gerek yok, öyleyse dünyadaki örneklerle hem dünyanın bu işi nasıl kotardığına bakalım, hem de hadisenin bizdeki seyrine dair bir yeni yıl temennisinde bulunmuş olalım.

Washington DC, plastik poşet kullanımına ekstra vergi getiren ilk başkentlerden. Bu 5 centlik vergiden elde edilen gelir Anacostia Nehri'nin temizlenmesine ve korunmasına harcanıyor, aynı zamanda yeniden kullanıma müsait olan alışveriş çantaları başkentteki dar gelirli ve yaşlı kişilere dağıtılıyor.

Öyle gözlerinizi belertmeyin, yürürlüğe girdiği 2009'dan beri elin Coni'si plastik poşet kullanımını yüzde 85 azaltmış. Uygulamadan önce aylık 22.5 milyon olan plastik poşet tüketimi, aylık 3.3 milyona düşmüş. Ya!

Bizdeki uygulamaya ilham olabilecek bir başka örnek girişimcinin harman olduğu San Francisco'dan. San Francisco ABD'de plastik poşet kullanımını yasaklayan ilk şehir. Tarihler 2007'yi gösteriyor. Arzu eden şehrin sakinleri kasada 10 cent ödeyerek doğada çözülebilen alışveriş poşetleri alıyorlar. 2010'dan beri plastik poşet kullanımının yüzde 72 azaldığını söyleyelim.

Seattle ise yüzde 40'ı doğada dönüşebilen maddelerden imal edilmek şartı ve poşet başına ödenen 5 centlik ekstra ücretle bunun önüne geçti. 1.4 milyon dolarlık karşı lobi faaliyetine rağmen düzenleme hayat buldu. Nihayetinde Seattle'da plastik poşet kullanımı yüzde 78 azaldı.

Örnekleri gelişmiş ülkelerden seçtim, diye enseyi karartmayalım. Biz de gelişmekte olan bir ülkeyiz.

Bir de Kenya örneğini paylaşarak yazıya noktayı koyalım.

Kenya 2017'de ülke genelinde plastik poşet kullanımını yasakladı. Yasağın kapsamı üreticilerden, dağıtıcılara kadar geniş bir kesimi kapsıyor. Yasağa uymayanlar için ise ağır yaptırımlar söz konusu: 4 yıl hapis cezası yahut para cezası olarak 40 bin Kenya Şilindir'i. Kenya'daki sonuçlar henüz ölçülebilmiş değil.

Bor'un pazarını yakaladık sayılır, eşeği Niğde'ye sürmeye inşaAllah gerek kalmayacak.

Ama uygulamayı protesto etmek isteyen bir vatandaş eşeğini Niğde'den markete sürerek, paralı plastik poşet uygulamasını protesto etti bile.

O kadar da olsun, diyelim. Neticede Nasreddin Hoca'nın torunlarıyız.

Dünyadaki benzer örneklerden ilham alarak uygulamanın iyileştirilmesi en büyük temennimiz.