Ayağına taş değmesin temennisine en çok internette gezinirken ihtiyacımız olduğu aşikar.

Bu temenni pek tabii gözüne yalan haber ilişmesin, trollerin hışmından uzak olasın gibi farklı şekillerde de dile getirilebilir.

Özellikle yükseköğretimde, giderek liselerde de yer bulan eleştirel medya okuryazarlığı yalan haber ve basın yayın faaliyetlerinin ideolojik ve kültürel ajandasına karşı bir panzehir sunuyor.

Bu pazar sabahı e-posta kutuma düşen bir bülten nedeniyle yeni bir başa çıkma yönteminden daha haberdar oldum. Üstelik ilki kadar kıymetli, zamandan ve sinir harbinden tasarruf sağlayan yepisyeni bir yaklaşım: Eleştirel görmezden gelme.

Pazar sabahları News Lab Turkey ve Veri Okuryazarlığı Dernekleri'nden gelen e-posta bültenlerinden çok istifade ediyorum.

Ahmet Alphan Sabancı tarafından hazırlanan bülteni merakla bekleyenlerdenim. Bu hafta "İnternette sağlıklı bir şekilde bilgiye erişmek için yalnızca eleştirel düşünmeye değil, eleştirel görmezden gelmeye de ihtiyacımız var." anonsu ile The Conversation'da yayımlanan bir yazıya eriştim.

Yazının başlığı " To navigate the dangers of the web, you need critical thinking – but also critical ignoring", mealen webde karşılaşabileceğiniz tehlikelerle baş edebilmek için kritik düşünmeye olduğu kadar, kritik görmezden gelmeye de ihtiyacınız var.

Yazının daha ilk bölümünde belirtildiği gibi viroloji, ekonomi, ve benzeri pek çok alanda doktora seviyesinde bilgi birikime sahip değilseniz; kaynağından emin olamadığınız bir siteye ulaştığınızda yapılacak en doğru hamle o sekmeyi kapatmak, sitedeki iddiaları görmezden gelmek olacaktır.

Maalesef okullarda bize eleştirel düşünme konusunda öğretilen metni baştan sona okumak, nüfuz etmek ve yazıdaki ayrıntıları araştırmak oluyor. Oysa yazıdaki kasti bilgi bombardımanı, bilmediğimiz bir mindere bizi çekerken, hiç ummadığımız bir dikkatsizlik anında zehrini genç dimağlarımıza şiringa edebilir.

Belki de aradığınız doğru bilgi saplanıp kaldığımız o web sitesinde değil, yeni bir sekmede açacağımız arama motorlarından o web sitesi hakkında yapacağımız bir aramada saklıdır. Belki böylece bu tarz web sitelerinin sabıkalı geçmişlerine dair bilgiye daha hızlı ulaşabilmek mümkün olabilir.

Sadece webde değil, sosyal medya platformlarında da eleştirel görmezden gelme tavrı yanlış bilginin yayılmasına engel olabilir.

Sosyal medya mecralarının tasarımlarından kaynaklı olarak gerek hakikati izah etmek, gerekse yanlış bilgiyle savaşta adsız bir enfer olarak koyduğunuz her katkı, kısacası bu gönderilerle girdiğiniz her etkileşim bu gönderilerin sizin arkadaş çevrenizde de görülmesini sağlıyor.

İyi niyetle, gerçekleri duyurmak adına yaptığınız hamle, baş etmeye çalıştığınız yalanın daha fazla kişiye ulaşmasına yardımcı oluyor.

Hasılı eleştirel görmezden gelme yaklaşımı, eleştirel okur yazarlıktan çok daha etkili bir yöntem gibi gözüküyor.

Size zamandan kazandırırken, bir iddiaya göre ömrü de uzatıyor.

Eleştirel görmezden gelme yöntemini ben çok tuttum.

Gözden ırak olan gönülden de, zihinden de ırak olur.