Her şeyin mükemmel olmasını isteyen kimseler “mükemmeliyetçi” olarak tanımlanır. Bu sıfat genellikle beğeni ve takdir amaçlı olarak kullanılır.

İçtiğimiz su dahil, ölçüsüz olan her şey zararlı olabilir. Gereksiz derecede mükemmeliyetçilik de faydalı olmadığı gibi, zararlı da olabilir. Zararlı olabilecek mükemmeliyetçilik, “klinik mükemmeliyetçilik” olarak tanımlanır (1).

Klinik mükemmeliyetçilik, anksiyete bozuklukları, depresyon gibi ruh sağlığı koşullarıyla bağlantılıdır ve bazen, sanılanın tersine, odaklanmayı ve üretkenliği olumsuz etkiler. Psikoloji profesörleri üzerinde yapılan bir araştırma, kendine yönelik mükemmeliyetçiliği daha yüksek olan akademisyenlerin toplam araştırma yayını ve atıf sayılarının diğerlerine göre daha düşük olduğunu göstermiştir.

KLİNİK MÜKEMMELİYETÇİLİĞİN YOL AÇTIĞI ZAMAN VE ENERJİ KAYBI

Bir tıp profesörü, klinik mükemmeliyetçiliğin sakıncasını deneyimleyerek anladığını şöyle ifade ediyor:

Kariyerimin başlarında, tıp kurulu sınavlarına hazırlanan küçük bir grup asistan hekime bir konuşma yapmam istenmişti. Bu konuşmayı hazırlamak için haftalarımı harcadım; resimler, vakalar ve güncel araştırma çalışmalarından oluşan slaytlar hazırladım. Gün geldiğinde, bir saatlik konferansımı sunacağım için heyecanlıydım. Konferansın sonunda 10 kişi tek kelime etmeden odadan çıktı. Sadece biri durup bana teşekkür etti.

O anda, mükemmellik için çabalamamın bana yardımcı olmadığını fark ettim. Bu tek ders, saatlerce değerli çalışma zamanımı ve çok sayıda bilişsel kaynağımı tüketmişi. Hepsi de muhtemelen dinleyicilerine çok az fayda sağlayan ve kendi kariyerimde ilerlemem için değerli olmayacak bir proje için.

Bu profesör, bu deneyimden sonra ne zaman mükemmeliyetçi olunup ne zaman gevşeme gerektiği üzerinde yoğun bir çaba harcayarak dört strateji geliştirdi.

1. Yapacağınız bir iş veya projede çaba-fayda oranını dikkate alın

Tıpta, tedavi uygulamalarında, risk-yarar oranı göz önünde bulundurulur. Tedaviye başlamadan önce bir ilacın riskleri ile potansiyel faydaları tartılır.

Bir ders verecekseniz, derse hazırlık için harcanan çaba ile potansiyel fayda arasındaki dengeyi dikkate almalısınız.

Bir toplantının tutanaklarını oluşturmakla görevlendirildiğinizi varsayalım. Konuşulanları kelimesi kelimesine yazmak yerine, iş arkadaşlarınıza nelerin yararlı olacağını düşünün. Toplantıya zaten katılmış olan insanlar ayrıntılarla değil, alınan kararlar ve eylemlerle ilgilenirler. Bu sebeple, ayrıntılı notlar yerine, başlıklardan yararlanarak kısa özetler oluşturun.

2. Kusurlu ilk taslakları kabullenin

Mükemmeliyetçi kaygılar, mükemmel bir makale veya analiz teslim etme düşüncesi ile strese, stres de işi ertelemeye yol açabilir.

Bu duygu ile başa çıkmanın yolu, kusurlu ilk taslakların kabullenilmesidir.

Tanınmış yazar Anne Lamott, tüm iyi yazıların berbat ilk denemelerle başladığını söylüyor.

Kusurlu da olsa, mevcut bir taslak üzerinde çalışılıp geliştirilebilir, ilk metinler daha iyi metinler için başlangıç oluşturur.

Kusurluluk pratiği yapmanın önemli bir faydası vardır: mükemmeliyetçi eğilimleri azaltmak. Yapılan deneme ve araştırmalarla bu tez doğrulanmıştır.

3. Yardımcılar ve destek araçlardan faydalanın

Bir rapor veya sunum hazırlarken önünüzdeki boş sayfayı gördüğünüzde kendinizi bunalmış hissedebilirsiniz. Böyle hissettiğinizde yalnız olmadığınızı, pek çok iş arkadaşınızın aynı duyguları yaşadığını hatırlayın.

Başlangıç donelerinin toparlanması için, ön araştırmalarda yardımcılardan faydalanabilirsiniz. Bazıları bu konuda yapay zekadan da faydalanıyor.

Yukarıda açıklandığı gibi, hızlıca hazırlanmış bir ilk taslak da oldukça faydalı olabilir.

Dijital platformlar ve yazılımlar işlerimizi kolaylaştırabilir. Örneğin, ücretsiz araştırma asistanı olan Zotero, kaynak toplamadan alıntıları biçimlendirmeye kadar farklı alanlarda kolaylık sağlayabilir.

4. Nasıl bitireceğinizi öğrenin.

Bir projenin veya raporun tamamlandığını anlayabilmek de önemlidir. Bazen proje amacına ulaştığı halde bunun farkında olmayabilirsiniz. Projenin tamamlandığını anlamanın da bazı yolları vardır.

4.1.Erken geribildirim alın.

Görevin çerçevesi iyi tanımlanmamışsa, görevi alanlar görevi verenin beklentilerinin dışında çalışma yapabilirler. Yapılan iş beklentinin altında veya üstünde olabilir. Bu sebeple, askerlikteki emir tekrarı gibi, görevi alandan geri bildirim alınması, yanlış anlaşılmaların erken fark edilmesini sağlar.

4.2.Proje sonlarına yakın alınacak geribildirim de önemlidir.

Bir projenin son yüzde 20'si, her açıdan ince ayar yapmaya çalışılacağı için titiz bir çalışma gerektirir. Bu noktada, alınacak geri bildirimler zaman ve enerji kayıplarının önüne geçebilir.

Kendinize ve yöneticinize, “Bu kabul edilebilir mi veya yeterince iyi mi?” diye sormak faydalı olur. Başarılı olmak hakkında yazan Julie Morgenstern, dinleyicilerin “yedi” performans ile “on” performans arasındaki farkı anlayamayacağını, bu sebeple yedi puan aldığı sürece performansı hakkında iyi hissedileceğini keşfetmişti. Sizin mükemmellik tanımınız ile yöneticilerinizin veya muhataplarınızın mükemmellik tanımının farklı olması da mümkündür. Geç geribildirimler, projenin teslim aşamasına gelip gelmediği konusunda yardımcı olur.

4.3.Ne zaman gönderileceğini öğrenin.

Bazı projeler için teslim edilecek ürünün mükemmel olması gerekir. Diğer durumlarda, müşteriniz veya işvereniniz nihai projenin hızı, verimliliği gibi farklı yönlerine öncelik veriyor olabilir. Müşterinizin veya işvereninizin beklentileri önemlidir.

Teknoloji dünyasında bazen kusurlu bir ürünü piyasaya sürmek kabul edilebilir. The Lean Startup kitabının yazarı Eric Ries, “teknolojimizi mükemmelleştirmek için yıllar harcamak yerine, minimum uygulanabilir bir ürün, berbat, hatalarla dolu bir erken ürün inşa ediyoruz... Sonra da bunu hazır olmadan çok önce müşterilere gönderiyoruz” diyor.

…

Mükemmelliği hedeflemek birçok iş fonksiyonunda gerekli olsa da bazen ters etki oluşturabilir. Aradaki farkı öğrenmek, sınırları belirlemek yüksek performansın anahtarıdır.

Mükemmeliyetçiliğin “klinik” hale dönüşmemesi için çaba-fayda, kusurlu ilk taslakları benimseme, yardımcılardan faydalanma (iş delegasyonu), projenin nasıl tamamlanacağını anlama için geribildirimlerden faydalanma stratejilerini kullanmak işe yarayacaktır.

(1) Rajani Katta. Mükemmeliyetçiliğin Sizi Yavaşlatmasına İzin Vermeyin. HBR Türkiye, 12.06.2024.