Yılın ilk ayı geride kaldı. 2021 yılı sona ererken hepimizin aklında özellikle ekonomi ile ilgili ciddi soru işaretleri vardı. Plansızlık, gündelik çözümler, belirsizlik ve güvensizlikle geçen yılın son çeyreğinin ardından 20 Aralık 2021 günü en azından kurdaki ateşin bir süre düşmesine neden olan bir adım atılmıştı.

Ne olmuştu?

Dolar tarihi seviyeleri birkaç saat içinde aşıp 18 TL’nin üzerine çıkmıştı. Ciddi bir panik ortamı oluşmuştu. 20 Aralık gününe kadar “rekabetçi kur” istiyoruz, o yüzden dövizdeki artış önemli değil diyen iktidar, kur o seviyeye çıkınca mecburen çark etti. Kur korumalı mevduat sistemini bir çözüm gibi önümüze koydu. Bu açıklamanın ardından gelen arka kapı döviz satışı işlemleriyle kur 13,50 seviyesinde dengelendi ve bir ayı aşkın süredir de bu seviyelerde.

İktidar çevreleri de bunu büyük bir başarı olarak anlatmaya devam ediyor. Başarı ne?

Eylül’de 8 TL civarında olan doların Aralık’ta 18’lere çıkması ve yılı 13,50’de bitirmesi.

Bravo!

Ama atladıkları bir yer oldu! Ekonomi öyle bütün bir yapıdır ki siz faizi indirmek uğruna dövizin sıçramasına izin verdiğinizi sanırsınız ama o arada bütün dengeler kaybolur. Hatta öyle kaybolur ki o rekabetçi kur dediğiniz kur da bir işe yaramamış olur.

Nereden anlıyoruz bunu?

Dış ticaret verilerinden. Kurdaki artış devam ederken bu kur seviyesi ihracatı patlatıyor demişlerdi hatırlarsanız. Bakalım ne kadar patlamış. Nereden bakalım? Devletin resmi istatistik kurumu TÜİK’ten. Hani şu geçtiğimiz hafta son bilmem kaçıncı kez başkanı görevden alınıp yerine yeni başkan atanan…

Ne diyor TÜİK?

2020 yılında 49,8 milyar dolar olan ithalat ihracat farkı, 2021’de 46,1 milyar dolara indi. TL’nin yüzde 83 değer kaybettiği 2021 yılında dış ticaret açığı sadece yüzde 7,5 daralmış.

Amaç hasıl oldu mu?

Gördüğünüz gibi olmadı. Öyle belirgin bir düzelme yok.

Bedeli ne oldu?

Tüketici enflasyonu yarın açıklanacak veriyle yüzde 50’lere çıkacak. Üreticilerin maliyetleri de yüzde 90’lara doğru yol alır duruma geldi. Market faturaları, çarşı-pazar bütçeleri eridi gitti. Bütün bunlar yetmiyormuş gibi elektrik ve doğalgaz faturalarına da dolar ve artan petrol fiyatı meteor gibi çarptı.

Hakkını yemeyelim. Doğalgaz ve elektrikteki fiyat artışlarını tüketiciye yansıtmamak için hükümet bir hayli çırpındı. Bütçeden sübvansiyon da sağladı. Ayrıca daha ucuz fiyata alınan stoktaki doğalgaz kullanıldı. Belki fiyatlar düşer diye.

Ancak ne petrol fiyatları düştü ne de dolar!

Bu arada zamlar sanayiye ve elektrik üreten doğalgaz santrallerine yapıldı.

Santrallere satılan doğalgazın fiyatına Eylül’de yüzde 15, Ekim’de yüzde 15, Kasım’da yüzde 46, Aralık’ta yüzde 20 ve Ocak’ta yüzde 15 zam yapıldı. Şubat itibariyle yine yüzde 14 zam yapmak durumunda kaldılar. Santraller elektrik üretimi için 31 Ağustos’ta 100 TL ödediği gaza 1 Şubat’ta 304 TL ödeyecek.

Sonuç ne oldu?

Elektrikteki maliyet artışı mecburen döndü, dolaştı ve tüketiciye yansıdı.

Oysa bu kadar çırpınma yerine, en baştaki faiz ısrarı olmasa dövizdeki denge bozulmasa, döviz bu kadar artmayacaktı. Fiyat artışları bu seviyelerde olmayacaktı. Ancak dikkate almadılar!

Ve hepinizin malumu yılbaşında elektriğe de kallavi bir zam geldi. Aylık kademeli fiyatlandırmaya geçtiler. Önce günlük 5 kWh (aylık 150 kWh) kadar olan kısma yüzde 50 zam yapıldı. Bunun üzerinde elektrik tüketimi için de yüzde 125’lik zamma karar verildi.

Dediğim gibi aslında hiç bunlara gerek yoktu.

Ancak zincir bir yerden kopunca toparlaması kolay değil.

Vatandaşın tepkisi çok artınca elektrikte de dövizde yaptıklarını yaptılar. Kademeli fiyatlandırmadaki limiti 150 kWh’tan 210 kWh’a çektiler.

Zam oranlarına ise dokunamadılar.

Yani yine ölümü gösterip sıtmaya razı ettiler.

Ne uğruna?

Faiz düşsün diye!

Düştü mü faiz?

Bir bankaya uğrarsanız onu da size bankacılar anlatır!

Dedik ya ekonomi bir bütündür. Bunu dikkate almadan yapılan politika ise hepimize yük!