Ankara’da kurulu Ankara Enstitüsü bir düşünce üretme kuruluşu. Bu kuruluş, iş dünyasına ve siyasete bilgiye ve veriye dayalı düşünce üretmeyi amaçlıyor.
O yüzden enstitünün bir de sosyolojik saha araştırmaları yapan birimi var. Bu birimin her ay düzenli olarak yaptığı PanaromaTR adlı araştırmadan sık sık bu köşede söz ediyorum zaten.
Şimdi PanaromaTR ekibi, sanki hayatta sadece siyasetle ilgileniyorlarmış, hayatın geri kalanıyla hiç ilgili değilmiş izlenimini ortadan kaldırmak için zaman zaman farklı konularda yaptıkları araştırmaları da (bu grup ticari müşterileri için de arzuya bağlı araştırmalar yapıyor) ‘Odak’ adı altında yayınlamaya başladılar.
İlk odak, bizim mutluluğumuzla ilgili. ‘Türkiye 2024 Duygusu’ başlıklı araştırmayı Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi ve İstanbul Politikalar Merkezi Toplumsal Psikoloji Çalışmaları Koordinatörü Prof. Dr. Nebi Sümer’le birlikte hazırlamışlar.
Araştırmanın bana ilginç gelen bir sürü unsuru var ama bugün bunlardan birine değineceğim.
Dünya Sağlık Örgütü WHO’nun WHO-5 adı verilen bir ‘Psikolojik esenlik’ ölçütü var. Bu ölçütte insanlara son iki hafta içinde kendilerini 5 olumlu duygu konusunda nasıl hissettikleri soruluyor, onlardan 1 ile 5 arasında not vermeleri isteniyor.
Sorular şöyle:
-Neşeli ve keyifli hissettim
-Sakin ve rahatlamış hissettim
-Aktif ve dinç hissettim
-Günlerim ilgimi çeken şeylerle doluydu
-Sabahları yenilenmiş ve dinç uyandım
Bu duygu durumlarını son 15 günde ne kadar yaşadığınıza dair her birine not veriyorsunuz. Eğer 1 verirseniz bu ‘Çok nadiren veya hiç’ anlamına geliyor; 5 verirseniz ‘Çok sık veya her zaman’ anlamına.
Türkiye nüfusunu temsil eden 2084 deneğe bu sorular uygulanmış; yukarıda yazılı olumlu durumlardan hiçbiri 5 üzerinden 3 alamamış. Yani duygu durumumuz ortada ve biraz altında not almış.
Burada en düşük puanı ‘Sabahları yenilenmiş ve dinç uyandım’ duygusunun alması hepimizin ne kadar yorgun olduğuna dair bir işaret.
Tek tek verilen notlara baktığımızda ‘Günlerim ilgimi çeken şeylerle doluydu’ cümlesine katılımcıların yüzde 40’ı aşan bölümünün 1 not vermesi, yani ‘Çok nadiren veya hiç’ cevabını vermesi, ne kadar can sıkıcı hayatlar yaşadığımızın bir dışa vurumu olsa gerek.
WHO-5 ölçeğinin bir başka fonksiyonu şu: Bireysel olarak siz en az 5, en çok 25 puan verebilirsiniz bu cümlelere. Burada WHO, notu 12 ve altında olanları ‘Psikolojik esenliği düşük’ hatta 8’in altında olanları ‘Psikolojik esenliği kritik düzeyde’ diye sınıflıyor.
Buna karşılık notu 13 ve üzerinde olanlar ‘Psikolojik esenliği normal ve yüksek’ kabul ediliyor.
PanaromaTR’nin duygu araştırmasında notu 13 ve üzerinde olanlar çoğunluğu oluşturuyor: Yüzde 57.
Fakat, yüzde 18,2’lik kitle ‘Psikolojik esenliği düşük’ bulunmuş, daha vahimi yüzde 24,8’lik kitle, yani her dört kişiden biri ‘Psikolojik esenliği kritik derecede düşük’ çıkmış. WHO’ya göre bu son kitle depresyona yatkınlık anlamına geliyor.
Neden depresyona yatkınız, neden aramızdaki dört kişiden biri ‘Psikolojik esenliği kritik derecede düşük’? Bu sorunun cevabı hakkında günlerce spekülasyon yapabilir, hepimiz kendi meşrebimizce uzaktan teşhis koyabiliriz ama onun yerine sanki bu konu da veriye dayalı araştırılsa çok iyi olur.
Yalnız mesele orada bitmiyor; en azından benim için bitmiyor. Araştırmacılar, ellerindeki verileri de kullanarak bu üç psikolojik esenlik seviyesini doğrudan o bireylerin siyasi tercihleriyle yan yana getirmişler ve çok ilginç bir sonuç çıkmış.
Bakınca benim ‘mutlu insanlar’ demeyi tercih ettiğim psikolojik esenlik seviyesi en yüksek grup yüzde 78,9’la Ak Parti’ye oy veren seçmen.
Oysa CHP’ye oy verenlerin sadece yüzde 34,6’sı bu ‘mutlular’ grubundan.
Tam tersten bakalım, depresyona yatkınlık seviyesinden, yani ‘Psikolojik esenliği kritik seviyede düşük’ olanların en fazla toplaştığı siyasi parti DEM Parti, yüzde 46. Onu CHP izliyor yüzde 41,9’la. Bu en mutsuzlarımız Ak Parti’de sadece yüzde 9,8 seviyesinde.
Siyasi tercihlerde bir de özel kategori var: Oy vermeyecekler. Onlara baktığımızda bu en mutsuzlar oransal olarak en çok o gruptalar: Yüzde 45,6. Mutluların yüzde 31,8’le en düşük olduğu grup da burada.
Cemal Süreya beni affetsin, onun ‘Kahvaltının mutlulukla bir ilgisi olmalı’ sözünü alıp çarpıtıyorum: Siyasi tercihin mutlulukla bir ilgisi olmalı…
