Fizikçiler, 1905 yılına Albert Einstein’ın o yıl yayınladığı makale sayısından ve o makalelerin içeriğinden ötürü “Mucizeler yılı” (annus mirabilis) adını da verirler.
Einstein o yıl, daha sonra kendisine Nobel kazandıracak olan ve ışığın aslında parçacık olduğunu söyleyen makalesini de yayınladı, bugün adına “özel görelilik” dediğimiz meşhur teorisini de. Her biri mucize niteliğinde ve devrim yaratıcı etkiye sahip 4 önemli makaleyi aynı yıl yazıp yayınladı.
Özel görelilik teorisinin bize söylediği şey şuydu: Işık, eğer evrende yegane sabit hıza sahip şeyse ve kütle ile enerji de birbirine dönüşebilir şeylerse, kütlesi olan hiçbir şey ışık hızından daha hızlı yol alamaz.
Neden yol alamaz?
Çünkü kütleli şeyler hızlandıkça, ışık hızına yaklaştıkça ilginç biçimde kütleleri de artar.
Aynı makalede Einstein’ın dünyaca ünlü denklemi de vardı: E= mc2.
Yani, enerji eşittir kütle ile ışık hızının karesinin çarpımı. Işık hızının karesi.
Sadece bu denklem bile bize kütlesi olan bir nesnenin ışık hızına erişebilmek için sonsuz enerjiye sahip olması gerektiğini, sonsuz enerjinin ise sonsuz kütle demek olduğunu söylüyor zaten.
Kütlesi olan bir nesnenin, mesela bir uzay gemisinin, yüksek hızlara çıktığında, mesela ışık hızının yüzde 20’si hızda hareket etmeye başladığında, boyu kısalır.
Bu şekilde kısalan bir başka şey daha var: Işık hızına yaklaştıkça zaman da aynı sebeple kısalır.
Biz zamanı neyle ölçüyoruz? Diyelim çok hassas ölçüm yapıyoruz, bunun için hep aynı hızda titreşen bir atom kullanıyoruz, yüksek hızda uzay gemisinin başına gelen şey o atomun da başına geliyor, yani boyu kısalıyor. Boyu kısalınca da eski düzeninde, eski aralıklarla titreşmemeye başlıyor.
Teorik olarak ışık hızına vardığımızda zaman da duruyor. Ama Einstein’ın dediği gibi kütlesi olan hiçbir şey ışık hızına çıkamayacağı için zamanın durmasını da tecrübe edemez zaten.
Einstein özel görelilik teorisini yayınladığında teorinin eksik bıraktığı şeyi çok iyi biliyordu. Teorisi henüz kütle çekimini içermiyordu.
Bunun için 10 yıl uğraştı. Ama bu arada 1908 yılında Herman Minkowski adlı bir fizikçi, onun özel görelilik teorisinden hareketle uzay-zaman diye bir kavram ortaya attı. Evet, Einstein’ın teorisi, ister istemez uzaya uzunluk, genişlik, yükseklik gibi klasik üç boyutun ötesinde bir de zaman boyutu ekliyordu.
Einstein, genel görelilik hakkında çalışırken birden 4 boyutlu uzayla ilgili hesapları yapmakta zorlandığını fark etti. Oysa o sırada belki 40 yıla yakın zamandan beri matematikçiler Öklid dışı geometriler üzerinde çalışmaya başlamış, 4, 5 hatta 6 boyutlu soyut geometriler yaratabilir ve onlar içinde matematiksel olarak hareket edebilir olmuşlardı.
Einstein bu eksiğini gidermek için devrin en büyük matematikçisi olan David Hilbert’i ziyarete, Göttingen Üniversitesine gitti.
Hilbert elbette yardım edecekti. Hatta Einstein’a şaka yollu, “Şurada bahçede gördüğün her doktora öğrencisi dört boyutlu uzayı becerebilir” dedi.
Birlikte oturdular, Einstein kısa sürede dört boyutlu uzayın içinden çıkmayı becerdi. Ama o ayrıldığında David Hilbert, Einstein’ın kafasında ne olduğunu da anlamıştı. Genel görelilik teorisini artık o da oturup yazabilirdi; çünkü temelinde yer alan matematiği o Einstein’dan çok daha iyi biliyordu. Hatta bir makale yazdı da. Ama hiçbir zaman genel göreliliğe sahip çıkmadı, her zaman Einstein’ın fikri mülkiyetine saygı duydu.
Dört boyutlu uzay, yani uzay-zaman, sahiden de nasıl zamanında Einstein tarafından kavranması zor bir konuysa hala çoğunluk için kavranması zor bir konu; çünkü bizim gündelik deneyimimize hiç uymayan bir şey.
Geçen hafta da sözünü ettim, “Uzay-zamanın bükülmesi”nden söz ediliyor ama bükülen şey ne?
Burada haftalardır zaman hakkında konuşuyoruz ve ben zaman diye evrensel, sabit bir şey olmadığını anlatıyorum.
Zaman, Einstein’ın dediği gibi “Saatin ölçtüğü şey.”
Uzunluk nedir? Ona da aynı şeyi uygulayabiliriz: Metrenin ölçtüğü şey.
Evet, elbette biliyorum, oturduğum evden Karar gazetesine gitmek için 7 kilometre yol yapmam lazım. Ama bu bilgi bana “uzunluk” diye evrensel geçerliği olan sabit bir şey olduğunu söylemez.
Geçen hafta söyledim, kütle çekim dalgaları uzunlukları kısaltıp uzatabiliyor. Benzer şekilde kütle çekim gücü de zamanı uzatıp kısaltabiliyor.
Bir anlamda, uzunluk ile zaman aynı soyut kavramın farklı bakış açılarından görünüşleri.
Bunlar, yani daha doğrusu uzay-zaman, insan zihninin çevresini ve doğayı kavrayıp anlamlandırmak için ihtiyaç duyduğu ve o sebeple de icat ettiği şeyler. Yok değiller ama var da değiller.
Baksanıza, Einstein bile tam olarak kavramakta zorlanmış. Bizim de zorlanmamızdan daha doğal bir şey yok.
Dünya bilim ve medeniyet tarihi asırlarca birbirinden aldığı tecrübeler ile bu güne gelmiştir. Hazreti Mevlana ve İbni Arabi gibi büyük mutasavvıfları bu gün Batı bizden daha iyi tanımaktadır. Biz kendi değerlerimizden kopmuş zamanın değerlerini de anlayamamış durumdayız. Geçmişiyle sadece övünmek bizim gibi geri kalan milletlerin birinci meşgalesidir. Lafı bırakıp ne zaman hakikate ram olacağız.
Yanıtla (4) (0)Dun, SRT ve GRT kitabimin Internet linkini gondermistim. Kitaba, SRT ve GRT matematiginin tutarsizliklari/yanlisliklari ile ilgili yaptigim ayrintili ispatlara su ana kadar butun dunyadan tek ama tek olumsuz elestiri gelmedi. Kitabi okuyabilenler bunu aciklikla goreceklerdir. Bilgilerinize sunarim. Vedat Batu - 10 Eylul 2022 Chicago - Amerika Birlesik Devletleri
Yanıtla (0) (0)Zamanın gizemini ve astronomi ilmine birazcık vakıf olmak istiyorsanız Muhiddin ibnü'l Arabi'yi (Şeyhul ekber)izlesin
Yanıtla (2) (4)Hz.Davud-i Kayseri olacak ki Osmanli.ilk medrese kurucusu ve Hz Seyhul Ekber vb kitablarini MEDRESEDE EHLINE derslerinde okutacak.Simdi ise (cooook az istisna haric) ..Dunyada en meshur olan..IZUTSU, Toshihiko (1914-1993)..30 dil bildigi soyleniyor..Taoizm uzmani ve Kurani Kerimi japoncaya (semantigi ile,,anlambilim) çevirmiş,,ve Islami ilimlerde OTORITE dunyaca da tasdik edilmis...Meraklisin Turkceye çevrili kitaplari var...//..Hz.İbn Arabi'nin Fusus'undaki Anahtar-Kavramlar//...bu bir tanesi.
Yanıtla (0) (0)الْمَسْجِدِ الْاَقْصَا الَّذ۪ي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ اٰيَاتِنَاۜ اِنَّهُ هُوَ السَّم۪يعُ الْبَص۪يرُ ﴿١ Meali “Bir gece, kendisine bazı âyetlerimizi gösterelim diye kulunu Mescid-i Harâm’dan çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksâ’ya götüren Allah eksikliklerden münezzehtir. O, gerçekten her şeyi işitmekte ve görmektedir.”İsra Suresi 1.ayet.
Yanıtla (3) (0)Amenna ve Saddakna ya Resullah tum salat ve selamlarla.*aciz olarak*,,,Sözün Hak,Vaadlerin Hak,,Mujden Hak,Bulusacagimiz Hak,,Neslin Pak,,,Vesselam....
Yanıtla (1) (0)İkincci zeyl Yahut becerebileceksen git HAKİKİ bir Pir i Mugan bul ve Derviş ol. Sn Yazar bahsettiğim Meyhane Şeyhi ( Divan edebiyatı böyle isimlendiriyor) mayalanmış üzüm suyuyla oyalamaz seni. Nasibin varsa onun elinden şarab un tahura içer ve hayran olursun. Şimdi kuru sofular ayaklanacak ama çok önemi yok. İşte o zaman alem(ler)i çok farklı anlarsın. Bir gün tevazuyla boyun eğer de bizim alemlere bakarsan Einstein ile Bohr’un çelik çomak oynayan çocuklar olduğunu görür, tebessüm edersin.
Yanıtla (1) (3)KURU SOFULAR sekil,semale bürünüp biraz nakil,ezber ile cenneti garantiler ve sokağın başına oturur gelip,geçene Fasik,Gunahkar,Haram,Gunah katta Caiz değil vb lakirdilar ile yeme,icme ve ureme derdinde,, onlarda haklı...
Yanıtla (2) (0)Konuya Fransız bir şekilde merakla okuduğum seri yazı dizisi..Yaratılış ve oluş konusu, belli sınırlardan sonra irrasyonel bir hâl alıyor ve ancak çok özel beyinlerin anlama alanına giriyor gibi geldi bana..
Yanıtla (6) (2)Beyin sadece matematik ile BILMEK için var gibi...ANLAMA ise coook baska sey sanırım..
Yanıtla (0) (1)Beyin-Zihin-Akıl-Akletme gibi şeylerin tamamı irrasyonel zaten..
Yanıtla (4) (2)Evet,,Irrasyoneldir fakat irrasyonelde/IRRASYONELDIR.. Harfler,kelimeler ile birazcik irrasyonaliteden, Rasyonelite frekansini kurcalayip ve YAYIN YAKALAYIP dillendiriyoruz....*kendimizce*...Anlamak ise bize uzak ,,kelimelerden cikip Manayla butunlesip ve ICINE GIRMEK LAZIM..
Yanıtla (0) (0)Allah'ı bilen neyi bilmedi,Allah'ı bilmeyen neyi bildi,muammer
Yanıtla (3) (0)İnsan'ın aciz bir varlık olduğunu anlaması ne güzel bir şey Muammer! Allah (CC) herkese nasip etsin.
Yanıtla (1) (0)Bu kadar basit olamaz ışık hızından daha hızlı bir şey yok demek bilimsel yobazlık Vardır ama daha bilmiyoruz Evren sonsuz değildir sadece olcebilecek teknolojik bilgimiz yoktur bir zamanlar çöller dağlar denizler sonsuz denirdi Ve büyük patlama öncesi hiçlik diye bir şey yoktur Zaman büyük patlamadan öncede vardi
Yanıtla (1) (2)Uzay zamanı nasıl yaşandı? Aynştan ve İsmet Bey' e teşekkürler! "Resulullah İsra/ Miraç gecesi evimdeydi. Gece yolculuğuna buradan başladı. Yatsı namazını kıldıktan sonra uyumuştu. Şafak sökmeden az önce bizi uyandırdı. Birlikte sabah namazını kıldıktan sonra dedi ki: "Ey Ümmü Hani, sizin de gördüğünüz gibi, yatsı namazını burada kıldım, sonra Beytül-Makdis'e gidip geldim. Sizin de gördüğünüz gibi sabah namazını da burada kılıyorum" Celaleddin Suyuti, Peygamberimizin Mucizeleri
Yanıtla (2) (5)Eyvallah ,,,Mirac-i Mubarekeyi *Beden* ile olmadigini iddia eden *bazi* ILAHIYATCI bile var,,, ama Bilimsel Düşünen GayriMuslim/ler var..Mirac nasıl olabilir Ruh ve Beden ile o kadar kisa an'da ve uzak Alemlere.nasil gidilir,gelinir ve yatak hala sicak kalacak.. buna kafa patlatir Bilime saygisi olan ve %100 eminim tüm Bati Fizikçileri okumuştur bu Mirac nasil olmuştur diye..kendi aralarinda da muzakere etmistirler..Bizim buralaradaki bazi Fizikciler gerici,yobaz lakirdilari der,gecerler.
Yanıtla (2) (3)Siz Allahın elçisini tanımıyorsunuz ve bir çok gaybi konuda iftira atıyorsunuz ''De ki: Allah'ın dilediğinden başka kendime ne bir fayda vermeye gücüm yeter, ne bir zarardan kaçınmaya. Gaibi bilseydim daha fazla hayır elde etmek isterdim ve bana bir kötülük gelmezdi. Fakat ben ancak inanan topluluğu uyaran ve müjdeleyen biriyim.''
Yanıtla (1) (3)''De ki: "Ben peygamberler arasında türedi biri değilim. Bana ve size ne yapılacağını da bilmem. Ben sadece bana vahyedilene uyuyorum ve ben apaçık bir uyarıcıyım."
Yanıtla (1) (2)Çoğumuz (biz dahil) Mescid-i Aksa ve 150 dönüm icinde ki yapilari tam bilmiyoruz. ...(Rivayetlerde NAMAZ 50 rekat emredilmis sonra 5 rekat kabul edilmiş.)..bu spesifik konudur.Sia mezhebinde de baska rivayetler var,,Konumuz bu değil..*Hayretimiz* sadece Mirac Mucizesi ve zaman tanımına.Sonra iman şartı Abd (kul) ve Resul (elçi) oluşunadir.*Yeryuzunde yürüyen Melek degildi*.Acikmis,susamış,Savaşta Cift zırh giymiş,,Darbe almış,Yegeni öldürülmüş,Vatanindan SÜRÜLMÜŞ ve dahasi da var..
Yanıtla (1) (1)Hemşerim Kurana inadına inadına söylem geliştiriyorsunuz.. Kurana aykırı konuşuyorsunuz . Sadece şu ayet bile yeter ''Eğer onların yüz çevirmeleri sana ağır geldiyse, onlara bir ayet getirmek için yerde bir tünel açmaya veya göğe bir merdiven dayamaya gücün yetiyorsa (yap). Eğer Allah dileseydi, onların tümünü hidayet üzere toplardı. Öyleyse sakın cahillerden olma.'' Miraç diye Elçiye Namaz pazarlığı yaptırıp duruyorsun..
Yanıtla (2) (3)Mürsel;Tam adamlarına anlatıyorsun!Olsun zararı yok.
Yanıtla (2) (0)Zaman işini ferdi halletti"durdurun dünyayı başım dönüyor"darısı sizin başınıza!
Yanıtla (1) (0)Mum eriyip bitince ışığı tükeniyor.Güneşin de yaydığı ışığının biteceği biliniyor.Halkın enerjisi tükenirse İktidarın ışığı sönüyor(Kızmasın ama Sn.Nebati’nin gözlerinin feri bu günler de yok) Bildiğiniz her yere yere kuralı,sanki Lomonosov-Lavoisier kanunu çerçevesinde uygulayabiliriz.Boş verin yukarıdakileri,onlar soru bile değil.Eninde sonun da bir kütlenin dönerek daha büyük kütleye kapıldığı çekim kuvveti neyi tüketiyor?Yani çekim kuvveti oluşturmak için ne tüketiliyor?Zaman mı?
Yanıtla (1) (0)Sn Üstad, yaygın bilimsel ESATİR hakkında MAVRAYA katılarak ne diye vakit öldürürsün. Bir çayır çimenlik köşe bul. çağır dostu ahbabı, Hafız Burhan’ın plağını dönsün pikapta. Onunla Çamlıca mehtabına seyre çıkın, Hiç ihmal etmeden demin ve işaretin hakkını verin. Yeri ve zamanı geldiğine karar verdiğinizde veznine uygun olarak Nedim’den ya da Şiraz’la Hafızdan birer ikişer de mısrada terennüm edebilirsiniz. Yetmez mi bu mestlik. Ne anladınız Allah aşkına bu dili dışarı sarkık Einstein’dan
Yanıtla (1) (2)He valla demiycem de şu Mick Jagger in diline de ne kadar benziyor. Listeye Rolling Stones u da mı ekleseydiniz. Belki sentez ustadı Mehmet Ocaktan a sormalı.Ya da ingilizlere.
Yanıtla (1) (0)Zaman ve mekan kavramı foton boyutlarında anlamlı olmaktadır. Biz makro dünyada yaşadığımızdan zamanın ve mekanın büzülmesi çok düşük olduğu için fark edemeyiz. Einstein matematiği küçümsemiş ve önemini geç fark edebilmiştir. Ama dünya biliminde özellikle fizikte onun çapında bir deha dünyaya gelmemiştir.
Yanıtla (1) (0)Sayın Mest 'e: Bir başka deyişle "Kokla, çek ve iç, düşünme hiç..."
Yanıtla (0) (0)Uzay ve zaman ı birbiri ile aynılaştırmak ve üstelik tensör matematiği içinde aynı kümenin içine almak hatadır. Zaman evren için temel kurucu unsurdur. Uzay daha sonra gelen bir unsurdur. Kategorik olarak uzay ve zaman farklı nesnelerdir. Bir arada anılmamaları gerekir.
Yanıtla (1) (2)Şeb-i yeldâyı müneccimle muvakkit ne bilir Mübtelâ-yı gama sor kim geceler kaç saat (En uzun geceyi gökyüzüyle, yıldızlarla uğraşanlar bilmez. Sen gecelerin kaç saat olduğunu aşk derdine müptela aşıktan sor.)....** Belki şuan bu alemde ki Matematikte karşılığı yoktur bu Sozlerin ama Enstayn amca bizi *görüyorsa* ,,bir nebze HUZUR,NEŞE GELSIN alemine...sonra tabi ki *Hezarfen* olanlardan duymak isteriz. Zaman icinde zaman var mi..?..ve en hızlı olani gecebilecek yeni HIZ ile hipotezler....
Yanıtla (2) (1)Şu foton denilen şey ışığın parçacık modelinin temel unsuru ve doğal olarak ışık hızında hareket ediyor. Peki boyutları küçülüyor mu ..hayır. kütlesi veya enerjisi sonsuz mu hayır. Görecelilik bu konuda ne diyor. Bırşey diyemiyor gorecelilik o işlere bakmıyor. O işlere quantum teorisi ne diyor. Orada da matematik.. zemini kusurlu olan matematik. Bilimin yol gösterici olmasını bu bağlamda da batıyı işaret edenler var. Hangi bilim hangi batı. Insanlığın uyanma zamanı geldi ve geçmek üzere.
Yanıtla (1) (4)Uzay ve zaman bizim icat ettiğimiz şeyler demek ki. Imanuel Kant hiç öyle demiyor. Aksine insana ait düşünme faaliyetini mümkün kılan temel unsurlar olarak analitiğine temel yapıyor. Sorun uzay ve zamanda değil sorun matematikte...Einstein ın uzay zaman ı matematiksel terimler. Matematik ile hakikate yaklaşmak da mümkün hakikatten uzaklaşmakta. Bu yüzden matematiğin zeminine iyi bakmak lazım. Bu yüzden Hz.Ademe dikkatle bakmak lazım.
Yanıtla (2) (1)Öncekine zeyl olarak “İç bâde güzel sev var ise akl u şuûrun Dünyâ var imiş yâ ki yok olmuş ne “ Ziyâ Paşa Allah ruhunu şad etsin ne güzel anlatmış meseleyi
Yanıtla (1) (0)c yi karesi kadar artirdiginiz zaman m ARTMAZ E= mc2 c kare buyudukce m kuculur.daha oncede yazmistim. bilmediginiz konulari yazmayin.
Yanıtla (1) (0)Bir seyi tasavvur edip canlandirabilmeniz icin; tasavvur ettiginiz nesnenin, varligin, uzayin...her ne ise; boyut sayisi, cinde yasadigimiz uzayin boyut sayisindan küçuk ve ya esit olmali.3 boyutlu uzayda yasayipta, n>3 iken( n bir Dogal sayi), n boyutlu uzaylari, icinde bulundugumuz uzayda ne temsil edebiliriz, ne de tasavvur edebiliriz Elbette Einstein, 4 boyutlu uzayi anlamakta bir takim zorluklar yasiyacak, ve de yasamistir Bu da gayet normaldir.Bunda şasilacak bir durum yok İsmet Bey...
Yanıtla (2) (4)Merak ve hayranlık ilmin hocasıdır. Şaşırmak ise görecelidir. Sizin şaşırdığınıza ben şaşırmayabilirim. İsmet Beyin şaşırmayıp sizin şaşırdığınız şeyler de olabilir. Bu şeyler aksiyom veya kanun değil.
Yanıtla (1) (0)En azından bunlara ilgili bir yazar
Yanıtla (1) (0)Daha once SRT ve GRT nin yanlisliklar icerdigine dair yazdigim Internet kitabimin linkini gondermistim. Ilgi gostermediniz. Ayni link asagidadir: https://www.researchgate.net/publication/340536807_BATU_-_SRT_AND_GRT_BOOK_-_VERSION_2 (PDF) BATU - SRT AND GRT BOOK - VERSION 2 - ResearchGate Preface Part I. The Scientific Enterprise: 1. Ways of knowing 2. Aristotle and Francis Bacon 3. Science and metaphysics Part II. Ancient and Modern Models of the Universe: 4. www.researchgate.net
Yanıtla (3) (3)