Yazıya en baştan biraz siyaset katmak için ilk soru: Ekonomide yaşananlar başta olmak üzere son dönemde ortaya çıkan sorunları halihazırdaki hükümet çözebilir mi? (Malum, siyasi iktidarın böyle bir iddiası var. Daha önce ekonomide bir sıkıntı olduğunu inkâr ediyorlardı, son zamanlarda ise “Tamam, bizim de kusurumuz var ama bu sorunu ancak biz çözebiliriz” diyorlar.)
Bu da ikinci soru: Yaptığı hiçbir işte rasyonel davranmayan bir aktör kendi akıl dışı davranışlarının sonucu olan bir olumsuzluğu ortadan kaldırmak için rasyonel bir adım atma niyetini ifade ettiğinde burada “rasyonel ihtimal” söz konusu adımın atılması mıdır?
Alın size dört dörtlük bir paradoks!
Paradoks, sözlük tanımına göre “Mantıksal olarak hem doğruluğu hem de yanlışlığı kanıtlanabilen önerme.”
Buna karşılık, “Mantıksal olarak ne doğruluğu ne de yanlışlığı kanıtlanabilen önerme” şeklinde bir tanım da yapılabilir pekâlâ.
Mantık el kitaplarında paradoksun ne olduğunu anlatmak için iki yüzünde iki ayrı cümle yazılı olan bir kâğıt parçası örneği verilir. Kâğıdın bir yüzünde “Bu kâğıdın diğer yüzündeki cümle doğrudur” yazısı varken, diğer yüzünde ise “Bu kâğıdın diğer yüzündeki cümle yanlıştır” yazmaktadır.
Bunlardan hangisinin doğru, hangisinin yanlış ifadeler olduğunu söyleyebilir miyiz?
Söyleyemeyiz. Daha doğrusu tek tek söyleyemeyiz. Çünkü söz konusu ifadelerden biri yanlışsa öbürü doğru, biri doğruysa diğeri yanlıştır.
Bizim örneğimizdeki “Yaptığı hiçbir işte rasyonel davranmayan aktör”ün durumu da sanki böyle…
Bir yandan, rasyonel bir adım atma niyetini beyan ettiğine göre atacağı adımın da rasyonel olması beklenir. (Çünkü bu beyan da rasyonaliteye dahildir. Eğer akla mantığa uygun olmayan bir iş yapacağım deseydi akla mantığa uygun olmayan bir söz söylemiş olurdu. Akla uygun davranacağım sözü ise akla uygun bir ifade.) Diğer yandan ise daha önceki adımlarının hiçbirinin bu nitelikte olmamasına bakılarak bahse konu kişinin yine bu beyanının hilafında bir eylemde bulunacağını söyleyebiliriz.
*****
Peki, “Ben daima yalan söylerim” diyen bir kişinin bu sözü doğru olabilir mi?
Olamaz herhalde. Çünkü daima yalan söylüyorsa daima yalan söylerim derken de yalan söylüyor olması gerekir. Bu durumda ise daima yalan söylediğine dair ifadesi doğruyu yansıtıyor olamaz. Demek ki daima yalan söylememektedir. Böylece bir yalanı ortaya çıkmış olması dolayısıyla “daima” doğru söylüyor olması da mümkün değildir. Daima yalan söylediği doğru olmasa da “en azından bazen” yalan söylediği ise kesindir.
Gelgelelim bazen yalan söylediğine göre bazen de doğruyu söylüyor olmalıdır. Dolayısıyla söylediği herhangi bir söz doğru da olabilir yalan da. Bunlar içinde yalnızca daima yalan söylediğine ilişkin iddiasının doğru olmadığını bilebiliyoruz. Diğerlerini peyderpey ele alıp değerlendirmek gerekir.
Giritli filozof Epimenides “Tüm Giritliler yalancıdır” demiştir. Ancak kendisi de Giritli olduğu için bu sözün de yalan olması icap eder. Bu sözün yalan oluşundan ise tüm Giritlilerin yalancı olmadığı ortaya çıkar. Öyleyse Giritliler arasında yalnızca Epimenides’in yalancı olduğunu bilebiliyoruz.
Fuzuli’nin herkesçe bilinen “Ger derse Fuzuli ki güzellerde vefa var/Aldanma ki şair sözü elbette yalandır” şeklindeki dizelerinde de benzer bir “söz sanatı” vardır. Şairlerin sözü yalansa Fuzuli de şair olduğuna göre onun da söylediklerinin yalan olması gerekir. Bu durumda “şair sözü elbette yalandır” sözü de yalan demektir. O halde şair sözü yalan değildir.
Ne var ki şair sözü yalan değilse Fuzuli de bir şair olarak doğruyu söylüyor demektir, yani şair sözü elbette yalandır.
****
Son olarak, güncel siyasi çağrışımlara da açık bir başka paradoks örneği:
Literatürde “Catch-22 paradoksu” diye anılan hikâyenin kaynağı Amerikalı yazar Joseph Heller’ın Catch-22 (Türkçe çevirisi: “Madde 22”) isimli romanı. Romanın kahramanı İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD Hava Kuvvetlerinde görevli bir pilottur. Kullandığı uçak, tabiri caizse uçan tabuttan farksız olan savaş karşıtı pilotumuz bu görevi yapmaktan kurtulmak için bir yol bulur. ABD Hava Kuvvetlerinin eylem talimatnamesinin 22. maddesinde pilotların “karşılaştıkları tehlikeleri değerlendirebilmeleri için akıl sağlıklarının yerinde olması” şartı vardır. Bu durumda romanın kahramanının görevden alınması için doktora baş vurup deli olduğunu söylemesi yeterli olacak demektir.
Ne var ki aynı yerde görevli bir başka pilot arkadaşı kahramanımızın hayallerini yıkan bir akıl yürütmeyle mukabele eder bu plana: İyi ama bu tehlikeli görevi yapmak istemediğini söylüyorsan aklın başında demektir. Çünkü aklı başında adam bu uçaklarda uçmayı istemez. Deli olsa ister. İstemediğine göre deli değildir, akıllıdır. Dolayısıyla doktordan deli raporu alamazsın.
Siz ne dersiniz, alamaz mı?
İbrahim Bey, ben onu bunu bilmem. Paradokslara da aklım ermez. Yalnız şunu bilirim. Yaptığı ve yapmadığı herşeyle, eylemi ve söylemiyle sorunun bir parçası olanlar, hatta sorunu yaratanlardan çözüm beklemek tekeden süt sağmak gibi birşeydir.
Yanıtla (0) (0)Akli başında oldugunu söyleyen,,Borc alarak sorun azalmaya baslayacak diyor..dogal olarak TAVIZ VERECEKSIN alacakli önce alacağının *alt yapısını* kuracaktir ve borc verenler HICBIR ZAMAN müşterisini PATRON YAPMAZ...zavalli fakir ve hem aklı fakir Ortalikta çalınan davulun sesine aldanir fakat sirti yukten ,cebi de delikten kurtulmaz .uyancak gibi olursa da ya takkeli biri olmadi sapkali biri gelip masal anlatır..
Yanıtla (0) (0)Erdogan ekonomide abd yi yeniden kesfetmeye calisiyor.lakin Dunya ve erdogan bunun husranla sonuclanacagini biliyor.buna ragmen cevabini sadece kendisinin bildigi faiz sebep enf.sonuc politikasina israr etmesinin sebebinin rasyonel hic bir dayanagi yok.Belki de bu sorunun cevabi turkiye adina dis ulkelerle yapilan gizli toplantilarda sakli...
Yanıtla (8) (2)Fikren ve zikren bitmis olan akp ulkeyi ekonomik ohale zorluyor olabilir.cunku dunya mersine biz inadina tersine gidiyoruz.bu isin sonu cikmaz sokak.erdoganin yakin arkadaslarini bile hainlikle suclamasi tukenmislik sendromuna girdigini ve iktidari devam ettirmenin yolunun hukumeti metazori bir karar almaya zorlayabilecegini dusunuyorum.
Yanıtla (3) (1)Ulkeyi bu duruma getirenler zaten sorunun ana kaynagi,bunlar nasil sorun cozecek.
Yanıtla (3) (1)Sorunun büyük kısmı bu hükümetten kaynaklanıyor, çözüm nasıl olacak!? Sorunun kaynağı olanlar çözümde rol alabilir mi!? Bu nasıl bir paradoks böyle!
Yanıtla (28) (4)01.39, Biden'e muhalefeti desteklemesi gerektiğini bu hükümet söyledi, Rusya'ya Ukrayna'yı bu hükümet işgal ettirdi. Pandemiyi bu hükümet kurguladı. Petrolün uluslararası fiyatını 40 dolardan 100 dolara bu hükümet çıkardı.
Yanıtla (1) (16)Bu hükümet kadar, dış güçlerle işbirliği yapan ve hatta onların oyuncağı olan bir hükümet var mı? Güzel kardeşim! Biden ile bir resim vermek için ölümüne ben mi Roma'ya gittim..ABD'de kule'yi kim dikiyor? Çiftlikleri kim alıyor? Araştır biraz..
Yanıtla (14) (2)Ne özgüven; bunu “taşı gediğine koydum” diye düşünüp yazmak…Ya da belki okuyacakları kendi gibi bilmekte midir keramet? Bu zihinsel boşluk nasıl dolar?
Yanıtla (4) (1)SOMUT ve gözönünde olan şeyler bunlar..
Yanıtla (1) (1)Sosyal ve ekonomik çözüm basit. Toplum ve piyasa düzeni güvene bağlıdır. Güven göstergesi altılı masaya yönelmiş durumda. İktidarın patinajı seçimle biter. Toplum kendine gelmeye başlar.
Yanıtla (1) (1)Sorunların çözülebilmesi için hukuk devleti ve liyakate ihtiyaç var. Varsa neden cozulmesin. Çok basit bir örnek KPSS de 90 alan yerine 50 puan alanı atayan hiç bir sorunu çözemez.
Yanıtla (0) (1)Bu sorunların kaynağı sadece hükümet'mi sanıyorsunuz?Bu kadar günahların,isyanların hiçmi payı yok?Bizler iyi olsaydık;Allah'ın Yusuf'u çoktur,gönderir'di bir Yusuf.(Elbette'ki peygamber olarak değil).Biz düzelmedikce bu işler düzelmez vesselam.Yeni yılımız kutlu olsun
Yanıtla (2) (12)Yetim hakkı yiyen, haksiz kazanç sağlayıp hazineyi soyan, ülkeyi bir inat uğruna uçurumun kenarına götüren onlara her hangi bir yolla destek veren babam da olsa Allah çarpsın.
Yanıtla (7) (1)Dünya mirası Patara'dan kum çaldılar, yakalandılar, el konulan kumu ihaleyle aldılar http://cmhr.yt/ioXF
Yanıtla (3) (2)AKP Mersin Milletvekili Zeynep Gül Yılmaz, Türk polisine "şerefsiz" diyerek hakaret etmişti O iki polisin bir yıldır görevine dönemediği ortaya çıktı oda tv haberi
Yanıtla (8) (1)Ülkeyi yönetenlerin tamamı nasıl bir akıl tutulması yaşıyor ki, uygulamalarınin ters teptigini, işlerin daha da kötüye gittiğini görmüyor. Israrla da olumlu sonuç alacağını umuyor ve bekliyor. Asıl paradoks burada..
Yanıtla (3) (2)Bu saltanat bittiğinde bu ülkenin geleceğini ipotek altına aldırmış bütün kararların altında imzası olan herkes ama istisnasız herkes bu işin hesabını yüce divanın önünde vermeli ki daha sonra ülkenin geleceğini ilgilendiren konularda imza atan kişiler o imzayı atmadan önce ne için imza attıklarını kılı kırk yararak düşünsünler.
Yanıtla (8) (2)Dikkate davet ediyorum. Fuzulinin beytindeki telmih, ayeti kerimeye dayanıyor. Bu kadar da özensiz olmayalım. Musluman mahallesindeyiz malum.
Yanıtla (0) (0)sayın yazar yazdığınızdan hiç bir şey anlamadım. felsefe yapmışsınız.
Yanıtla (6) (11)Anlama sorunun olabilir mi?
Yanıtla (6) (3)Felsefe anlaşılmaz mı?
Yanıtla (5) (0)k.okuru:Soguk bir yazı,aşlk ile anlatılanlar pek uyuşmamış.Nede olsa Tatilya.gün geçiştirme.
Yanıtla (3) (1)NAPOLYON,,,savaşı kaybeden Generallerine, sorar,,,savaşı neden kaybettiniz???Barutumuz bitti efendim... Kes,kes başka bir şey anlatmayın...Bizim Napolyon ve acemi generalleri,karavana atışlarla cephaneyi tükettiler.. Mertce çıkıp soyleyemiyorlar Yalan üstüne yalan uyduruyorlar...Karşılıksız para basarak enflasyonu azdırıp hayatımızı çekilmez hale getiriyorlar...
Yanıtla (9) (2)Sen faizi düşürdüm diye halkın bankadaki tasarrufunu erit.bu farkı iş adamlarına kredi olarak ucuza ver...sonra da:
Yanıtla (5) (2)Merkez bankası başkanı açıklama ypsın...:"Alıyor parayı döviz alıyor. Bunun yüzlercesi elimizde hesaplarıyla örnekleri var. Korkunç stok yaptılar"
Bu kadar yazıya gerek yok. Reisin bizde hata ettik demesi yetmez. Öncelikle ekonomik krizde hatalarının neler olduğunu listelemeli. Bu gün hiç bir davranışlarını hata olarak kabul etmiyorlar.
Yanıtla (3) (2)1/Konu,Pilot ile raporu verecek 100kişilik Dr.heyetini ilgilendiriyor.3.kişilerin mantığı başka konuları içerebileceği için,pilot’un çıkış noktası olamaz. 2/Rapor için 51Dr.’a ihtiyaç var. 3/15-35Dr’un onaylayacağı,60’şının aynı ekolden gelen Pilotların siciline ait önyargısı olduğu biliniyor. 4/Pilot bu önyargıyı kırabilecek yardımcısına rapor almayı başardı. Önerme:Pilotun gelecekte ki arkadaşları için,son raporu pekiştirebilecek en az bir arkadaşına daha rapor alması lazım.Denemesin:)
Yanıtla (0) (1)Adam yaşlı,eş dost namuslu bildikleri birine sürüyü ortak olarak teslim ederler...1,yıl sonra ortak elinde bir bakraç yoğurtla hesap görmeye gelir. Sürünün yarışı uçurumdan uçtu,bir kısmını kurt kaptı, kalan topal koyunuda sel aldı.
Yanıtla (5) (2)Onu sağdım sütüyle de bu bir çanak yoğurdu yaptım... Yarışı senin yarışı benim, suru gitmiş ağa bir ortağa birde yoğurda bakar,eline aldiği yoğurdu cobanin kafasına geçirir,,,Al ulan benim hakkımda senin olsun der...Çobanı bu halde görenler ,,,Bu ne haldir???Alnımızın Akıyla hesap verince böyle Oluyor,kadir kıymet bilinmiyor. O,sandık önümüze er geç gelecek...
Yanıtla (4) (2)☆Bilgisayar, telefon gibi "akıllı" cihazların işleyiş düzeni bozulduğunda RESET edilerek (yeniden başlatılıp) FABRİKA AYARLARINA döndürmek istenir, olmazsa DEĞİŞTİRİLİR ya... ☆ERDOĞAN'ın TEK ADAM düzenini RESETLEMEK cumhuriyetimizi kurtarmaz! ☆DEĞİŞTİRMEK şart!...
Yanıtla (10) (2)Erdoğan akp liler diyanet hep kurandan konuşuyorlar... Kuran ne diyor: Kendi uydurduğu yalanları Allah’a isnat edenden daha zalim kim vardır? İşte onlar hesap için Rabblerinin huzuruna getirildiklerinde şahitler diyecekler ki: İşte Rablerine karşı yalan uyduranlar bunlardır, iyi bilin ki Allah’ın laneti Allah’a iftira eden bu zalimlerin üzerinedir. 6/21-93, 10/17-69- Hud 18
Yanıtla (7) (2)Sabahları cep telden kafam açılsın diye karar yazarlarını okuyorum. Sabah açılamamış kafayla meramınızı zor anladım. Sonra sonra yazınız hoşuma gitti. Rasyonel hareket edeceğim, sorunu çözeceğim diyen bir zihniyet uzun süredir fasılasız irrasyonel işler yapıyor ve sorunun bizatihi kendisi haline gelmiş durumda. Kendi kendilerine inanıyorlar mı acaba?
Yanıtla (4) (1)Akıl ve mantık zoru yener. Yeterki başarısız olanları denenmiş kabul edelim, onlara bir şans daha verip bir daha denemek hatasına düşmeyelim. Bütün dünyanın uyguladığı ekonomik proğramların tersini uygulayarak dünyaya yeni ekonomik doktrin sunmaya çalışanların başarısızlıklarını görmezden gelmek, bence onların suçuna ortak olmak demektir. Bir çalışanın cebinden Ocak ayında yapılan %4 lük zammı ve fazlasını Temmuz ayına kadar enflasyon olarak çalacaksınız.
Yanıtla (3) (1)TCMB Başkanı kendisine neden sormuyor ‘’Ya abi,biz hangi yanlışları yapıyor ve yapmaya devam ediyoruz da parası olan dövize koşuyor?KKM ile dahi kur artışını durduramadık! Sanayici başta olmak üzere neden vatandaşlarımız bize güvenmiyor? Vs.sorularını kendisine soracağına ‘’Kağıdın diğer yüzünde yazılan yalandır diyerek,doğru söylediğini zannediyor! Veya Türkiye’yi yöneten ekonomik akıl külliyen yalan ve yanlışlardan ibarettir…..
Yanıtla (3) (1)Paradoksmuş,irrasyonelmiş,vs.vs. PARA YOK,PARA!
3600 ek gösterge kanunu ve EYT kanunu çıkartıp vatandaşları emekli edilmesi ve işsiz gençlere için yeni iş imkanı verilmesi gerekli. Vatandaşların gelire ihtiyacı var.
Yanıtla (9) (3)Sn: Erdoğan 45 yaşını bitirdiği gün emekli oldu.
Yanıtla (9) (2)Erdoğan; giderse ülke batar diyenler,Erdoğan giderse hepimiz yargılanırız demeye başladı..!
Yanıtla (24) (2)Kemal Kılıçdaroğlu: “Sarayın hakimlerini de savcılarını da temizleyeceğim.”
Yanıtla (11) (2)Dün TCMB Başkanı İstanbul Sanayi Odası Meclisi’ne konuşmacı ve dertleri dinleyici olarak geldi.Sanayiciler gösterge faizinin düşük tutulmasının kredi faizlerini %40lara çıkardığını,ekonomiyi kur artışları ile istikrarsızlaştırdığını ve kaliteli krediye erişimi imkansız kıldığını vb dertlerini anlatınca,Bay Başkan ‘’Alma abi!Aldığın kredi ile gidip 55 milyar USD döviz almışsınız.Liste elimizde’’dedi.Oysa aynı dönemde 70 milyar USD ithalat yapılmıştı.Yani bu para cukkada durmuyordu.(devamı var)
Yanıtla (3) (2)Karın günahı sevap, haksızı haklı kıldığının düşünüldüğü bir ortam da daha fazlası olmaz. Değerlerin yok olduğu, lümpen ucuz bir akıldan bir şey beklemeye gerek yök.
Yanıtla (1) (1)Ankaralinin parasını dinazorlara gömen çelikten bir bina yapmaya kalkan sonra yıkım kararı verilen Ankara'yı parsel parsel sattı denilen adam televizyon kanallarında şov yapıyor bu ülkede gerçekten Adalet varmı olsa bu bunun gibiler güneş yüzü göremez ne hallere kaldın güzel Ülke.
Yanıtla (8) (0)Artık bu iktidarın ne yapacağı ile kafa yormaya değmez. Mecburen katlanacağız. Az kaldı!
Yanıtla (8) (1)Bu paradoks hos zihin cimlastigi. Paradoksta elimizdeki sonuc onermelerin hicbirseyin ispat edilememesidir. Bunun da temel nedeni tumellikteki hatadir. Yani onermeler ayni anda dogru degil.. Ekonomide ise ayinesi istir kisinin lafa bakilmaz. Kaldi ki su anlatilan durum paradoks degil.
Yanıtla (3) (2)Maalesef toplum ozellikle saga oy veren genis kitle,siyset,tarih bilincinden uzak egitimsiz.Siyaset bu kitlenin egitimsizligini uc kurusa tav ederek vatan,millet bayrak edebiyatiyla kullanip ulkenin 70 yilina yazik eti.Yeter artik utansalarda guzel ulkemizde hep beraber insan gibi yasasak.
Yanıtla (5) (0)Mutsuz olduğunuzda, telefonu ters çeviriniz, şimdi değil, mutsuz olduğunuzda
Yanıtla (1) (0)Bizim en büyük paradoksumuz Reis. Esad kardeşimiz, Esed oldu. Saygıdeğer hoca efendimiz dedi sonra terörist FETÖ oldu. Papaz Brunson için “Bu fakir görevde oldukça o teröristi alamadınız dedi” tehdit büyük olunca onu özel uçakla gönderdi. Sisi için zalimdir, aynı masada oturmam dedi bugün dostluk arıyor. BAE 15 Temmuz darbesinin arkasında dedi sonra Emir’ine kırmızı halı serdi. Kaşıkçı cinayeti için hesap soracaktı dosyayı verip para istemeye gitti vs vs.
Yanıtla (20) (1)Keşke bunları 50yıl önce tartışıp bitirmiş olsaydık. çok geç kaldınız.
Yanıtla (1) (0)Erodağan ve çevresi her zaman donanımsızdı. İlk başlardaki görünümleri dışardan para bulmalarıydı. Para bitince esnafı aracıları suçlamaya başladılar. Hatta fiyatları allah belirler gibi laflar ediyorlar. Beceremeyince suçu başkasına at.
Yanıtla (21) (1)Yeni suçlu bulundu. Sahibinden satış sitesi. Efendim şöyle oluyormuş bu siteye araba ev koyanlar birbirine bakarak fiyat artırıyorlarmış.. Arabanın fiyatı döviz yokluğu nedeniyle fahiş rakamlara çıkarılan ÖTV den değil ilan sitesinden. 10 binden fazla yandaş twitt atmış kapatılsın diye.
Yanıtla (13) (0)