EYT konusu en fazla zorlandığım konu. Bu meselede verilen cevapların düzeyi gerçekten çok düşük. Tekrar edeyim: EYT’ye karşıyım ama sistemin düzeltilmesi şartı ile... Aksi halde EYT bir zorunluluktur.
Hatta mecburiyettir.
Ama bugün konuyu genel tartışmak yerine özel bir meseleden gideceğim.
SGK sitesinde yer alan bilgilere göre en düşük emekli aylığı 2021 ikinci yarısında 2.523,4 liraydı. Bu ücrete 2022 başında %25,5 ve 2022 Temmuz ayında da %42,4 zam yapıldı.
Böylece en düşük emekli aylığına 2022 toplamında %78,6 zam yapılmış oldu.
Hatta tüm emekli maaşlarına bu zam oranının uygulandığını görüyoruz. Yani 2022 öncesi emekli olanların emekli maaşları 2022 yılında %78,6 oranında artırıldı.
Şöyle söyleyelim: 2021 yılında ortalama 5.000 lira emekli maaşı alanlar 2022 yılı ikinci yarısında%78,6 zamla beraber 8.930 lira emekli maaşı aldılar.
Ama durum EYT’liler için böyle olmadı. Bunu kendi özel maaşım üzerinden daha önce birkaç kez yazmıştım. 2021 ikinci yarısında emekli olma durumumda yaklaşık 7.700 civarı emekli maaşım olacaktı. Ve geçen yıl tüm emeklilere yapılan %78,6 zam ile benim de emekli maaşım 13.750 liraya çıkacaktı.
Oysa EYT yüzünden ne oldu biliyor musunuz? 2022 yılı ikinci yarısında emekli olsam sadece 9.800 lira emekli maaşı alacaktım. Ve ömrü hayatım boyunca emekli maaşım 13.750 lira yerine 9.800 liradan enflasyon zamları ile artacak.
Yani diyelim ki şu anda EYT ile emekli oldum (2022 maaş düzeyi ile). Yeni yıl enflasyon zammı olarak 9800 lira üzerinden zam alacaktım.
Bunu bir kaç uzmana da sordum: Herkes hayret ederek “maalesef doğru” dedi.
Durdum ve başkalarına da sordum: 2021 yılında emekli olsalardı ne alacaklardı... Ve üstüne 2022 yılı %78,6 zammı ekleyerek şimdi ne alacaklarını sorduğumda arada yüzde 40’ı aşan bir fark olduğu ortaya çıktı.
***
Yeniden izah edeyim:
2021 yılında ve öncesinde emekli olanlara 2022 yılında emekli maaşlarına %78,6 oranında zam yapıldı. Oysa EYT yüzünden bekleyenlerin emeklilik primlerine sadece ve sadece %25,5 zam yapıldı.
Yani 2021 yılında emekli olarak 5.000 lira maaş alması gereken biri EYT yüzünden 1 yıl bekleyip 2022 yılı ikinci yarısında emekli olma durumunda sadece ve sadece 6.275 lira maaş alabiliyor. Ve yeni yılla (2023) birlikte emekli maaşına zam bu düşük emekli maaşı üzerinden yapılıyor olacak.
Diyelim ki bu yılın (2023) başında emeklilere de yüzde 50 zam yapılacak. Durumu yeniden izah edelim:
2021 yılı ikinci yarısında emekli maaşı 5.000 lira olan 2022 yılı ikinci yarısında 8.930 lira maaş alacaktı. Ve bu yıl %50 daha zam yapıldığında emekli maaşı 13.400 liraya çıkacaktı.
Oysa 2021 yılında EYT dolayısı ile 5.000 lira maaş üzerinden emekli olamayanlar 2022 yılı ikinci yarısında emekli olduklarında 6.275 lira emekli maaşı alacaklardı. Ve bu yılın başında yapılması muhtemel %50 zamla emekli maaşları 9.400 liraya çıkacak.
Kısaca EYT’liler 2022 yılında bir yıllık EYT dolayısı ile ömür boyunca emekli maaşlarının yaklaşık yüzde 40’lık kısmını kaybetmiş oldular. Her ay almaları gereken maaşın yüzde 40 daha azını alacaklar.
***
Burada bir hesap hatası mı var? Yani maaş bağlama oranı, 2000 yılı öncesi çalışma süresinin azalması vs gibi... İyi ama bir emeklinin maaşı sadece ve sadece 1 yılda yüzde 40 civarı düşer mi?
Hatta çalıştıkça maaşı artan bir düzen kurduklarını söylüyorlardı.
Tekrar kendi durumum üzerinden ifade edeyim: 2021 ikinci yarısında emekli olsam 7.700 lira olan emekli maaşım 2022 yılı ikinci yarısında sadece enflasyon zamları ile 13.750 lira olacaktı. Oysa çalıştıkça maaş artışı ve refah payı ile emekli maaşımın 14.000 liraya yakın olması gerekiyordu.
Ama sadece 1 yıllık EYT yüzünden emekli maaşı nasıl 9.800 liraya düşer? Bu işte bir terslik var... Ve bunu sorduğum herkesin maaşı da benzer şekilde yüzde 40-42 azalmış durumda.
***
Sistemi düzeltmek yerine sitemi daha da bozarak nereye varacağımızı ben de bilemiyorum. Ama maalesef bu konuda hem iktidar hem de muhalefet ilk kez bir yanlışta birleşmiş durumda.
Yazık oldu ülkemize...
