Sanayi üretim endeksi, nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 31,4 azaldı. Ekonomistler, Kovid-19 salgınına yönelik uygulanan karantinaların etkisiyle mayısta üretimde önceki aya göre toparlanma olsa da yıllık bazda benzer düşüşlerin yaşanabileceğini belirtti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), nisan ayına ilişkin sanayi üretim endeksi sonuçlarını açıkladı. Buna göre, nisanda takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi 2019’un aynı ayına göre yüzde 31,4 arındırılmamış sanayi üretim endeksi de yüzde 31,4 düşüş gösterdi. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, nisanda madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi 2019’un aynı ayına göre yüzde 14,5 imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 33,3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 14,9 düştü. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi nisanda bir önceki aya kıyasla yüzde 30,4 azaldı. Söz konusu ayda, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 32,5 madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi yüzde 13 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 12,4 düşüş kaydetti. Ekonomistler, arındırılmamış sanayi üretim endeksinin nisanda 2019’un aynı dönemine göre yüzde 25,4 azalmasını bekliyordu. TÜİK’in açıklamasında, endeksin hesaplanmasında veri kaynağının ağırlıklı aylık sanayi üretim anketi olduğu, katma değer vergisi (KDV) beyannamelerinden elde edilen verilerin de kullanıldığı belirtildi.
Açıklamada şunlar kaydedildi: “Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2020’nin Mart, Nisan ve Mayıs ayları KDV beyannamelerinin verilme süreleri belirli sektörler için 27 Temmuz Pazartesi günü sonuna kadar uzatıldı, ilgililer tarafından 2020 Nisan KDV beyannamelerinin tamamı verilmediği için bu yılın nisan ayına ilişkin sanayi üretim endeksi, uluslararası norm ve metodolojiler doğrultusunda aylık sanayi üretim anketinin yanı sıra KDV beyannameleri, e-fatura, e-arşiv fatura, e-bilet, e-serbest meslek makbuzu, kartlı ödeme ve dış ticaret verileri gibi alternatif veri kaynakları kullanılarak hesaplandı. KDV beyannamesi verilerinin temin edilmesinin akabinde gerekli olması halinde yayımlanan endeksler revize edilecek.”
TOPARLANMA BAŞLAYABİLİR
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, arındırılmamış sanayi üretim endeksinin piyasa beklentilerinin üzerinde daraldığına işaret etti. Nisanda arındırılmamış sanayi üretimine ilişkin piyasada yıllık yüzde 25 civarında bir azalış beklendiğini anımsatan Bürümcekçi, kovid-19 salgınına yönelik uygulanan karantinaların etkisiyle mayısta üretimde önceki aya göre toparlanma olsa da yıllık bazda benzer düşüşlerin yaşanabileceğini belirterek, şunları kaydetti: “Buna karşılık, haziranda kısıtlamaların büyük ölçüde kaldırılmasıyla sanayi üretiminde toparlanmanın güçleneceğini düşünüyoruz. Bu doğrultuda, 2009 ilk çeyrekte görülen yüzde 22,3 üretim daralmasının üzerine çıkılmayacağını öngörmekteyiz. Bu senaryoyu milli gelir tahmin modeline yansıttığımızda bu yıl büyüme yüzde 1 civarında gerçekleşebilir gibi görünmektedir, ancak bu tahmin üzerindeki risklerin mevcut durumda aşağı yönde olduğunu düşünmekteyiz.”
MAYISTA DA ÇİFT HANELİ DARALMA
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da, sanayi üretimindeki düşüşün sürpriz olmadığını söyledi. Aslanoğlu, sermaye mallarının, yani yatırım malları, makine ve teçhizat ile ilgili sektörlerde de düşüş olduğuna dikkati çekerek şöyle devam etti: “Yaşanan sürecin getirdiği belirsizlikler yatırım talebini cari dönemde (mart-nisan-mayıs) aşağı yönlü etkilerken, gelecek dönemde de bu trendine devam edebilir gibi görünüyor. Ayrıca, yakın döneme ilişkin yatırım talebinin azalacağı beklentisi buradaki düşüşü de daha hızlı gerçekleştirmiş gibi duruyor. PMI endeksi mayısta nisana göre bir miktar toparladı, ancak hala 40’lar gibi oldukça düşük bir seviyede. Bu bize sanayi üretiminin nisan kadar olmasa da mayısta da çift haneli daralabileceğine işaret ediyor.”
