Vücutta bulunan önemli bez yapılarından biri olan timus bezi nedir? Timus bezi göğsün üst kısmında, her iki akciğerin arasında ve göğüs kemiğinin arkasında yer alır. Aort, pulmoner arter, kalp ve nefes borusunun önünde bulunur. Bir kısmı tiroid bezinin yakınında boyuna kadar uzanabilen, iki lobu bulunan bez dokusudur.
Endokrin, lenf ve bağışıklık sistemlerinin bir parçası olup kendine özgü hormonları üretir. Ayrıca enfeksiyonları temizlemeye yardımcı olan belirli tip bir beyaz kan hücresi üretimi en önemli görevini oluşturur.
TİMUS BEZİNİN YAPISI
Timusu koruyan bağ dokusu kapsülü, septalar aracılığıyla timus dokusunu birbiriyle devamlılık gösteren lobüllere böler. Timus bezini oluşturan her lobülün bir merkez olarak aslandırılan kısmı, medulla adı verilen daha açık renkli bir bölgesi ve korteks adı verilen periferik, daha koyu bir bölgesi vardır. Lenfositler, kapsülün iç ve dış katmanlarını oluşturan kollajen ve retiküler lif katmanları arasında yer alır.
TİMUS BEZİNİN GELİŞİMİ
Timus bezi, gebeliğin 12. haftasında fetal bağışıklığın bir parçasıdır ve fetal yaşam ve çocukluk boyunca aktif kalır.
TİMUS BEZİNİN YAPI VE BOYUTU
Şekli yaşla birlikte değişen timus bezi, 5 yaş civarında dörtgen bir yapıdadır. Bununla birlikte, ergenlikle birlikte, timus bezi üçgen bir şekle sahiptir. Nefes alma ve kalp atışıyla hafifçe hareket eden yumuşak bir organdır. Büyüklüğü de yaş ile birlikte değişim göstermekte olup en gelişmiş olduğu dönem puberte dönemidir.
Bu dönem de 30-40 gr kadar ağırlığa ulaşmakta olup daha sonraki yaşlarda yağ dokusu ile yer değiştirerek küçülür. Bu küçülme, timus bezinin yetişkinlikte azalan rolünden kaynaklanır. Bağışıklık sistemi, T hücrelerinin çoğunu çocukluk döneminde üretir ve ergenlikten sonra daha az oranda yeni T hücresine ihtiyaç duyar.
TİMUS BEZİ NE İŞE YARAR?
Fonksiyonları açısından yapılan çalışmalar devam ederken timus bezi ne işe yarar sorusu zamanla netlik kazanmaya başlamıştır. Timus bezinin vücutta başta bağışıklık sistemiyle ilgili olmak üzere birçok önemli görevleri vardır;
TİMUS BEZİNİN BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ İLE İLGİLİ GÖREVİ
T hücreleri, lenfosit olarak da bilinen bir tür beyaz kan hücresidir. Kemik iliğinde üretilen olgunlaşmamış T hücrelerini almak ve onları yalnızca yabancı hücrelere saldıran işlevsel, olgun T hücrelerine dönüştürmek timus bezinin asıl işlevini oluşturur.
T hücreleri önce çeşitli antijenler sunan epitelyal hücrelerle temas ettikleri timüs korteksinde bulunurlar. Yabancı hücreleri tanımlayan antijenlere yanıt veren olgunlaşmamış T hücreleri, olgunlaşmak, hayatiyetini sürdürmek ve histolojik olarak da medullaya göç etmek için seçilirken, geri kalanı apoptoz yoluyla ölür ve makrofajlar tarafından temizlenir. Bu süreç pozitif seçim olarak adlandırılır.
TİMUS BEZİNİN ENDOKRİN SİSTEM İLE İLGİLİ GÖREVLERİ
Endokrin sistem üzerine timus bezinin önemli etkileri mevcuttur;
- Timozin ve timopoietin adlı hormonlar timus bezi tarafından üretilir. Bu hormonlar aracılığıyla protimositler timosit ve T lenfosit olmaları için uyarılır, kan dolaşımına katılmalarından önce T hücrelerinin olgunlaşmalarına katkıda bulunur. Bu şekilde olgunlaşan T hücreleri, patojenleri tanıyarak ortadan kaldırma daha önce karşılaşılan enfeksşyon ve patojenleri hafızasına sahip olma ve B hücrelerini aktifleştirerek antikor üretimine sahip olmaları da dahil olmak üzere mevcut fonksiyonlrını yerine getirmek üzere dolaşımda bulunurlar.
- Timus bezi aynı zamanda, farklı aşamalarda T hücrelerinin gelişimini kontrol etmek için gerekli olan sitokinlerin salınmasını da indükler.
- Bir endokrin bezi olarak timusun, vücudun büyümesi ve gelişmesi için gerekli olan insan büyüme hormonunu ürettiği bilinmektedir.
- Timusun bu işlevlerinden ötürü, günümüzde timus bezini aktive etmenin otoimmün semptomları hafiflettiği, bağışıklığı arttırdığı ve enerji seviyelerini düzenlediği yönünde bulgular mevcuttur.
