Bir çeşit sinir iltihabı hastalığı olan zona, ileri yaşlarda görülebiliyor. Zonayı ortaya çıkaran en önemli etmenler bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (grip, zatürre, ameliyatlar, güneş yanıkları, travma, kanser, kemoterapi, radyoterapi tedavisi almak gibi) ve aşırı stres. Zona nadiren aynı kişide birden fazla kez meydana gelebilir. İşte, zona hastalığı belirtileri ve tedavisi...
Diğer bir adı 'gece yanığı' olan zona hastalığı, derinin altındaki sinirlerin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan, kabarcık görünümlü, ağrılı, deri döküntülerine neden olan virüs kaynaklı bir enfeksiyon türü. Suçiçeği hastalığına neden olan varisella zoster virüsünden (VZV) kaynaklanıyor.
Geçmişte suçiçeği geçirilmiş olması bu hastalığa yakalanmaya karşı önemli bir risk faktörü. Ayrıca 60 yaş ve üzeri, fiziksel ve duygusal stres yaşayan, HIV ve AIDS tanısına sahip olan, organ nakli ve/veya kemik iliği nakli geçiren, kemotreapi gibi bağışıklık sistemini baskılayan tedavileri görmüş kişilerde hastalığın ortaya çıkma ihtimali yüksek.
ZONA HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELER?
50 yaşından sonra belirgin olarak artan zona hastalığı riski, 60 yaşından itibaren 8-10 kata çıkıyor. Eğer bağışıklık sistemi düşükse, zona hastalığına yakalanma riski 80-100 kat artabiliyor. Bu hastalık oldukça ciddi komplikasyonlara da yol açabiliyor. Uzun süreli sinir ağrıları, görme kaybı, beyin iltihabı, yüz felci, işitme ve denge sorunları, felç ve yaklaşık yüzde 30 oranında kalp krizi riski bunlar arasında sayılıyor.
Zona virüsü bir kez vücuda girdikten sonra pasif bir şekilde kalabildiği gibi, aktif hale gelip hastalığa da neden olabilir ve genellikle vücudun bir bölgesinde tutulum gösterir. Yüz, göğüs, sırt, karın, ve pelvis (leğen kemiği bölgesi) sık rastlanılan bölgeler. Deri döküntüleriyle bu bölgelerde şiddetli kaşıntı ve ağrılı kabarcıklar görülür.
Ağrı, döküntülü bölgede yanma ve karıncalanma, kaşıntı ve batma hissi, bölgesel hassasiyet, lezyon çevresinde uyuşma, yüksek ateş ve baş ağrısı gibi belirtilerin ortaya çıkmasından 2 ila 3 gün sonra, deri döküntüsü olarak kendini gösterir. İlk etapta döküntülü olan bu yaralarda oluşan kızarıklık, daha sonrasında yerini kabuklu içi sıvı dolu kabarcıklara bırakır.
Bengi Başer'in HalkTV'deki köşe yazısına göre, hastalığı geçirmiş her 5 kişiden 1'inde, ağrı ve karıncalanma hissi, aylar hatta yıllarca sürebilir.
ZONA HASTALIĞININ TEDAVİSİ VAR MI?
Hastalığın tedavisi, yakınılan durumları azaltmaya yönelik olup, ağrı kesici parasetamol ve kortizon içermeyen, iltihabı baskılayan ilaç grupları kullanılır. Oluşan içi sıvı dolu kabarcıkların tedavisi için de antiseptik solüsyon kullanımı önerilir. Tedavi için önerilen bir bitkisel yöntem bulunmuyor. Zona bir kişiden diğerine bulaştırılamaz, fakat zonaya neden olan virüs, hiç suçiçeği geçirmemiş veya suçiçeği aşısı yapılmamış bir kişiye bulaşıp suçiçeğine neden olabilir.
ZONA HASTALIĞI AŞISI VAR MI?
Zona hastalığına karşı en iyi korunma yöntemi aşıdır ve iki tür aşı bulunuyor.
İlk aşı, suçiçeği aşısının hazırlandığı suştan elden edilir. İçerdiği antijen miktarı suçiçeği aşısından 14 kat fazla olup, virüsün bazı başka bileşenlerini de içerir. Tek doz yapılması önerilen zona hastalığı aşısı, deri altına uygulanır. Bir doz yapılması en az 4-7 yıl, bazı yayınlara göre ise 10 yıla dek koruma sağlayabilir. 50 yaşın üzerinde her zona hastalığı olan kişiye ve 60 yaş üzeri herkese zona aşısı yaptırması tavsiye ediliyor.
Ancak aşının saklama koşulları çok hassas olup, uyulmazsa aşının etkinliği kalmamakta, oda sıcaklığına gelen aşının 30 dakika içinde yapılması önem taşır. Aşının ciddi yan etki oranı yüzde 1,7'den az olup, bütün aşılarda olduğu gibi enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik, kanama oluşumu, sıcaklık hissi ve hafif ağrı görülebilir.
İkinci tür aşı ise rekombinant olandır ve 10 yıllık bir süreçte yüzde 90 oranında koruma sağlıyor. Zona'yı önlediği gibi, zona geçirenlerde en büyük sorun olan sinir ağrısı ve diğer komplikasyonlara karşı da geliştirildi. 50 yaş ve üstü yetişkinler, hastalık veya tedaviler nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış, 19 yaş ve üstü kişiler için önerilir. Bu aşı 2 doz olarak uygulanır; 2 doz ilk dozdan 2-6 ay sonra yapılır. Geçmişte suçiçeği geçirenlere özellikle bu tür aşı önerilir. Ayrıca, ilk tür aşı olanlara da bu aşı uygulanabilir.
