İstanbul’un su sorununu 100 yıl çözeceği belirtilen Melen Barajı bir türlü bitirilemedi. İBB Başkanı’nın “Kötü malzeme yüzünden duvarda çatlaklar oluştu” iddiası tartışmaları alevlendirdi. ‘Büyük’ soruna ilişkin Bakan Pakdemirli’nin “Ufak bir teknik problem olduğu doğru” cevabı ise süreci vahim boyuta taşıdı. Çatlak polemiği 20 milyon kişiyi yakından ilgilendiren dev projenin akıbetine ilişkin soru işaretlerini artırdı.
HÜSEYİN İSTEMİL
Türkiye’nin en büyük su temini çalışması olarak duyurulan Melen Barajı Projesi, Sakarya’daki Melen Çayı’ndan İstanbul’a boru hatlarıyla su getirmek için 2007 yılında başlatılmıştı. Ancak 2016 yılında bitirilmesi planlanan proje hala tamamlanamadı. Projenin hala neden tamamlanamadığı ise İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’un belediye meclisinde yaptığı konuşmayla ortaya çıktı. Ekim ayında Sakarya’nın Kocaali İlçesi’ndeki Melen Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nde incelemelerde bulunan Ekrem İmamoğlu, İstanbul’a içme suyu temin etmek için DSİ ile İBB arasında projelendirilen ancak halen bitirilemeyen Melen Barajı ile ilgili tespitlerini belediye meclisi toplantısında anlattı.
Barajın yüksekliğinin yaklaşık 110 metre olduğunu belirten Başkan İmamoğlu, barajın yan duvarlarında her 15-20 metrede bir de çatlaklar olduğunu söyledi. Bunun sebebinin yapılış esnasında yanlış bir statik tercihi olduğunu dile getiren İmamoğlu, beton yerine yığma taş şeklinde bir gövde inşa edildiğini söyledi. DSİ yetkilileriyle bu durumun düzeltilmesi için görüştüklerini ve yaklaşık 650-700 milyon liralık ek bir kaynağa ihtiyaç olduğunu kaydeden İmamoğlu; “İSKİ Genel Müdürümüzü Devlet Su İşleri ve Bakanlıkla ilişkilendirerek projenin düzeltilmesi için 2020’de kaynak ayrılmasını talep ettik. Ancak yapım için bütçe tahsis edilmedi. Yapılan barajın parasını İSKİ yani İstanbullular ödüyor” dedi.
GÖVDEDE TAHRİBAT BÜYÜK: İBB Meclisi’nde konuşan İmamoğlu baraj projesiyle ilgili yaptığı açıklamada şunları da söylemişti: “Geçtiğimiz aylarda Melen Barajı’nı ziyaret etmeme rağmen konuyla ilgili kamuoyuna açıklama yapmadım. Melen Barajı ile ilgili ilk konuşan ‘İstanbul’un 3 aylık suyu kaldı. Ne yapacaksın?’ diyen Sayın Cumhurbaşkanıdır. Saat verilerek 7 Aralık 2016’da hizmete girecek denilen Melen Barajı 3 yıldır neden açılamıyor? Hani 2040’a hatta 2071’e kadar su sorunu yoktu?” İBB Sözcüsü Murat Ongun da Ekrem İmamoğlu’nun İBB Meclisi’nde gündeme getirdiği çatlaklarla ilgili fotoğraflar paylaştı. Fotoğraflarda gövde duvarında boydan boya oluşan çatlakların bir insan elinin girebileceği kadar geniş olduğu görülüyor. Fotoğraflarda ayrıca çatlakların sık aralılarla olması projedeki tahribarın büyüklüğünü de ortaya koydu.
BAKAN: UFAK BİR PROBLEM: İBB Başkanı İmamoğlu’nun Melen Projesi’ndeki hata ve aksaklıkları gündeme getirmesine Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli TBMM Genel Kurulu’ndaki bütçe görüşmelerinde cevap verdi. Pakdemirli “Melen’de (baraj) ufak bir teknik problem olduğu doğrudur. Bunun da gereğini yapacağız. Cumhurbaşkanlığı Strateji Ofisi bunu imzaladı. Hiç iş yapmazsan hata da yapmazsın, binlerce baraj yaparsan bir tanesinde de ufak bir problem olabilir” dedi. Öte yandan barajdaki insan elinin gireceği çatlaklara Pakdemirli’nin ‘ufak bir teknik problem var’ demesi de dikkat çekti.
BU ÇATLAKLARLA SU DEPOLANMAZ: Melen Çayı’ndan su çekilmesi ve İstanbul’un su ihtiyacının bu şekilde giderilmesi özellikle dönemin dönemki Orman ve Su İşleri Bakanı bakanı Veysel Eroğlu tarafından uzun vadeli bir çözüm olarak sunulmuştu. Ancak tablo projenin istendiği gibi gitmediğini gösteriyor. Baraj inşaatına 4,5 yıl önce başlandı ve bugüne dek baraj yapımı için 845 milyon TL ve kamulaştırma için de 647 milyon TL toplamlamda da 1 buçuk milyar TL harcandı. Ancak zeminin yumuşak olması ve su sızdırması nedeniyle baraj inşaatı hâlâ tamamlanmadı. Baraj gövdesinde oluşan çatlaklar nedeniyle su tutmayı engellediği ifade ediliyor.
YA YIKILACAK YA YENİSİ YAPILACAK: Barajdaki son durumu değerlendiren uzmanlar şöyle diyor: “Tamamlanan baraj gövdesi su tutabilecek durumda. Ama bu haliyle su tutmasının önünde engeller var. Baraj gövdesinin sağlam kaya zeminine oturtulmadığı, zeminde farklı oturmaların oluşup ve gövdede çatlamalar meydana gelince zemin deneyleri yaptırıldı. İki ayrı müşavir şirketin hazırladığı çalışmalarla zeminin kötü olduğu saptandı, ancak bu durum yetkililerden saklandı. Silindirle sıkıştırılmış beton tipli baraj gövdelerinde asla çatlak bulunmaması gerektiğini vurgulayan uzmanlar, “Bu kadar çatlak bulunan bir baraj gövdesi arkasında su depolayamaz” diyor. Peki, bu durumda ne olacak? İki seçeneğin uzmanlar iki seçeneğin olduğunu belirtiyor. Ya bütün yapılan inşaat yıkılacak, ki bunun artık epeyce zor olduğu ifade ediliyor. Ya da baraj gövdesi önüne yapışık bir ikinci gövde yapılacak.
PROJE 1994’tE İSKİ’NİN MASTER PLANI’YLA ORTAYA ÇIKTI
Melen Barajı projesi ilk olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçildiği 1994 yılında İSKİ İstanbul Master Planı ile ortaya çıktı. 2014 yılında barajın temel atma töreni yapılırken, inşaat süresinin iki yıl alacağı belirtiliyordu. Hatta o dönemki Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu barajın ‘7 Aralık 2016 tarihinde saat 14.59’da biteceği’ sözünü bile vermişti. DSİ tarafından projesi çizilen ve Melen Çayı üzerinde yükselen baraj tamamlanabilir ise, İstanbul’un yıllık ihtiyacının yüzde 75’ine denk gelen 1 milyar 77 milyon metreküp su temin edileceği varsayılıyor. Açılışı dört kez ertelenen baraj projesi İstanbul’a 170 kilometre uzaklıkta bulunan Düzce Ovası’nda buluyor. Bu bölge Kuzey Anadolu Fayı üzerinde bulunan tektonik bir ova olması nedeniyle baraj inşaatını öngörülmeyen şekilde de zora sokuyor.
