Halkın yoğun tepkisine rağmen 2013 yılında Karabük’te kurulan çinko geri kazanım tesisi Marzinc’te yüksek oranda radyasyon tespit edildi. Türkiye’nin önde gelen beş çelik üreticisinin bir araya gelerek açtığı fabrika daha önce de benzer vakalarla gündeme gelmişti.
Türkiye'nin ilk ağır sanayi fabrikası olan Kardemir'e ev sahipliği yapan ve uzun zamandır hava kirliliğiyle mücadele eden Karabük’te radyasyon alarmı verildi. Çelik üretimi sırasında açığa çıkan baca tozunu işleyerek çinko oksit elde eden Marmara Geri Kazanım Anonim Şirketi (MARZİNC) fabrikasında yüksek oranda radyasyona rastlanıldı. Hammadde depolanan silolarda ve bazı ekipmanlarda radyasyon oranının 22’lerde olması gerekirken 180 birimlere ulaştığı öne sürüldü. Fabrika geçici olarak kapatıldı.
Bir süre kamuoyundan gizlenen olay, kulaktan kulağa yayılarak halk arasında paniğe yol açtı. Resmi açıklama ise, bu sabah geldi Nükleer Düzenleme Kurumu’ndan yapılan duyuruda “Tesisinin belli noktalarında radyasyon tespit edildiğinin bildirilmesi üzerine ivedilikle harekete geçilerek yerinde incelemeler gerçekleştirilmiştir. Ölçümlerde hammadde depolanan silolarda ve tesiste bulunan araç, makine ve ekipmanın bir kısmında art alan radyasyonunun üzerinde değişen radyasyon doz hızları tespit edilmiştir. Tesis sınırları içerisindeki yerler dışında art alan radyasyon seviyesini aşan herhangi bir tespit yapılmamıştır. İlgili kuruluşlarla eşgüdüm içerisinde radyoaktif kirliliğin giderilmesi faaliyetlerine başlanmıştır. Bölgede yaşayan vatandaşlarımız için radyasyona bağlı herhangi bir tehlike söz konusu değildir” denildi.
Valilik de Nükleer Düzenleme Kurumu’nun açıklamasını paylaşırken ek bir bilgilendirmeye gerek olmadığını bildirdi. Ancak söz konusu açıklama, sabıkası kabarık olan tesisle ilgili şüpheleri gideremedi.
Türkiye’nin önde gelen beş çelik üreticisi Çolakoğlu, Diler, İçdaş, Kaptan ve Kroman tarafından kurulan Marzinc’in önce Bursa’da hayata geçirilmesi planlanıyordu ancak yoğun tepkiler sebebiyle Karabük’te karar kılındı. Tesis, çevre örgütlerinin ve vatandaşların karşı çıkmasına rağmen 2013’te faaliyetlerine başladı. 1 yıl sonra işçilerin kanında ağır metaller saptanması üzerine Bakanlık tarafından iki ay kapatıldı. Ardında tekrar üretime geçti. Ancak benzer vakalara sık sık rastlandı.
Kurumun internet sitesinde yatırım şöyle savunuluyor:
“Ülkemizde gelişen çevre duyarlılığının bir yansıması olan Marzinc, yılda 200 bin tona yakın baca tozundan 50 bin ton civarı çinko oksit elde etme kapasitesine sahip. İleri ve modern bir teknolojiyle kurulan Marzinc dünya üzerindeki benzerlerine göre çok daha çevreci ve verimli bir şekilde üretim yapıyor.”
