Tarihsel verilere bakıldığında Marmara denizi'nde tsunami oluşma olasılığı 100 yılda bir olarak görülüyor. Son olarak 1927 yılında meydana gelen depremde, Büyükçekmece'den Kartal'a kadar olan sahil şeridinde deniz suyunun 200 metre kadar içeriye girdiği biliniyor. İşte, İstanbul'da tsunami riski olan ilçeler...
Marmara Bölgesi'nde yaşanacak 6 ve üzeri şiddetindeki depremlerde tsunami riskinin olduğunu belirten uzmanlar, vatandaşların ve yerel yönetimlerin hazırlıklı olmaları durumunda can kaybının önlenebileceğini fakat ev ve işyerlerinde maddi hasar oluşabileceğini dile getiriyor.
24-26 Eylül 2019 depremleri sonrası meydana gelen deprem aktivitesinin zamana bağlı değişimi (Eyidogan, H., Sevilgen, V., 2019)
İSTANBUL'DA TSUNAMİ OLUR MU?
Geçmiş yıllarda Marmara Denizi'nde olan tsunamilere ve günümüzde yapılan analizlere göre; Marmara Denizi'nde tsunami üretebilecek bir depremden sonra zayıf da olsa bir risk vardır. Fakat oluşacak tsunaminin Pasifik Okyanusu'nda meydana gelen ve dalga boyu 30 metreyi geçen tsunamiler gibi olmayacağı açıktır.
TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası'ndan Yıldız Altınok'un 'Marmara'da Deprem ve Jeofizik' başlıklı çalışmasına göre, Marmara Denizi'nde tsunami üretebilecek koşullardaki (6 ve üzeri büyüklükteki depremlerde) tsunami meydana gelebilir.
Tarihsel verilere göre Marmara Bölgesi'nde tsunami oluşma olasılığı 100 yılda birdir.
Ahmet Cevdet Yalçıner'in 'TÜBİTAK Bilim Teknik' yayınında yer alan makalesine göre, oluşabilecek herhangi bir depremde meydana gelebilecek tsunaminin, Marmara Denizi'nde doğu-batı doğrultusunu geçme süresi 50 dakika kadardır. Fakat bu kapalı denizde çalkantının devam etmesi ve yansıyan dalgaların etkili olması beklenmelidir.
TSUNAMİNİN MARMARA'YA ETKİSİ NE OLUR?
Marmara'da etkili olmuş tsunamileri, geçmiş kayıtlara bakarak öğrenmek mümkün. 1509 yılında İstanbul'da yaşanan depremle oluşan tsunaminin İstanbul surlarını aştığı ve dalganın tırmanma yüksekliğinin 6 metreye ulaştığı biliniyor.
1894 yılındaki İstanbul depreminde de oluşan tsunami İstanbul'da etkili olmuş. Bazı yerlerde deniz 50 metre kadar çekilmiş ve geri dönmüş fakat sahil sınırı değişmemiş.
1927 yılında meydana gelen depremde ise, deniz suyu kabarmış ve 200 metre sahile taşmış. Adalar civarında ve Büyükçekmece'den Kartal'a kadar olan alanda tsunami gözlemlenmiş.
Depremin büyüklüğü 7'den küçük, dalganın yüksekliği 6 metreden az ölçülmüş.
1991 yılı İstanbul depreminde Karaköy ve Azaplı köprüleri de su altında kalmış.
İSTANBUL'DA TSUNAMİ OLURSA HANGİ İLÇELER MAHALLELER ETKİLENİR?
Ekim 2007 itibarı ile tamamlanan 'Tsunami Tehlike Analizi' projesi kapsamında ODTÜ'den Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner tarafından hazırlanan fay ve heyelanların hareketine bağlı modelleme şöyle:
* İstanbul Kıyılarında oluşması olası en büyük dalga yüksekliği 5.56 metredir.
* En yüksek dalganın ulaşacağı kıyı bandı İstanbul'un doğusu ve kıyıya paralel 10 km'lik kıyı çizgisidir.
* Tsunami dalgasının kıyılara erişme zamanı 8 dakika, kıyılarda ilerleme mesafesi 150 metreden azdır.
İSTANBUL TSUNAMİ KAÇIŞ (TAHLİYE) YOLLARI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), Marmara Denizi'ne kıyısı olan ilçelerde sahillere 'Tsunami Tahliye Yolu' tabelaları koyuyor. Tabelalarda tsunami tehlikesinde izlenecek yol gösteriliyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, "İstanbul'da Küçükçekmece, Büyükçekmece, Bakırköy, Ataköy, kısmen Zeytinburnu ve Topkapı'ya yakın semtler tsunamiye yatkın yerler" diye konuştu.
Prof. Dr. Ersoy, "Marmara Denizi iç denizi olmasına rağmen tsunami riski var. Geçmişte Marmara Denizi'nde meydana gelen depremler İstanbul ve çevresini hep etkilemiştir. Bu depremlerle birlikte tsunami gerçeğini de ifade etmek gerekiyor. Son 2 bin yıl içerisinde 30'un üzerinde tsunami var. Pasifik'teki dalga yüksekliği Türkiye'de görülmez. Bizde, tsunami dalga boyu birkaç metre olur. Yani 1 metrelik dalga Marmara kıyılarında, kıyıdan içeriye 50 metre bile girse sahildeki bütün otomobilleri ve insanları denize çekebilir." dedi.
"Marmara Denizi'nde tsunami olacağını biliniyordu ancak sanırım planları yoktu" diyen Prof. Dr. Ersoy, sözlerine şöyle devam etti: "Tsunamide ilk dalga genellikle centilmen dalgadır. Bu dalga yıkıcı değildir, ardından gelen ikinci ve üçüncü dalga çok yıkıcı olabilir. Hem dalga geldiğinde, hem çekildiğinde kıyıda tahribat oluşabilir. Ama bizler nasıl davranacağımızı bilirsek tsunamiden zarar görmeyebiliriz."
