Enflasyonda düşüş yine kağıt üstünde... Yıllık oran tabelada yüzde 50 olarak duyuruldu. Ancak Türkiye hayat pahalılığında Avrupa birincisi oldu, ‘taneyle soğan, gramla et’ dönemi başladı. Hazine Bakanı’nın ‘Enflasyonu isabetli adımlarla gerilettik’ söylemi karşısında ‘Seçime tek haneyle gireceğiz’ vaadi hatırlatıldı. Emsali görülmemiş fiyatlara ‘Cüzdan artık hamasi söylemle dikiş tutmuyor’ tepkileri yükseldi.
Verileri tartışma konusu olan TÜİK, enflasyonun yüzde 50.5 seviyesinde gerçekleştiğini duyurdu. Hazine Bakanı Nebati “Attığımız isabetli adımların etkisiyle enflasyon geriledi” dedi. Ancak yıllık oranı ENAG yüzde 112 olarak açıkladı. Disk Ar da AK Parti hükümetleri döneminde gıda fiyatlarının yüzde bin 749 arttığını kaydetti. Türkiye enflasyon sıralamasında Avrupa’da birinci, dünyada 10’uncu ülke haline geldi.
‘BİR KİLO PEYNİR 200 TL’YE ÇIKMIŞKEN GERÇEKLERİN ÜSTÜ ÖRTÜLEMEZ’
Uyarılara kulak tıkayan anlayışla oluşan tabloda vatandaş taneyle alışverişe başladı. TÜİK’in hesaplama yöntemi yine gündeme gelirken istatistik kurumunun ‘fiyatı en çok artan ürünler’ listesinde soğanın olmadığını dikkat çekildi. “Enflasyon yüzde 50’yse süt, yumurta niye yüzde 200 zamlandı?” sorusu dile getirildi. Uzmanlar da ‘Faiz sebep’i işaret etti: Bir kilo peynirin 200 TL olduğu gerçeğini halının altına süpüremezsiniz.
ENFLASYON TEK HANEYE İNECEKTİ ÇEYREK KARPUZ SATIŞI BAŞLADI!
Hazine Bakanı’nın 2022’deki “Seçime tek haneli enflasyonla gireceğiz” sözleri
gündem oldu. “Özür dileyeceğine başarıyı anlatıyor” tepkileri paylaşıldı. Pazarcı
esnafının “Karpuzu bölüp veriyoruz. Artık Japonya gibi pakette tane tane
ürün satacağız” sözleri ise sahadaki durumun özeti oldu.
Türkiye’nin en büyük sorunlarından biri olan tencere-ocak ilişkisi mart ayında da yangın yeri. Enflasyon yeni ekonomi modeli, zincir marketlere kesilen cezalar, et fiyatlarının sabitlenmesi ve alınan bir dizi tedbire rağmen kağıt üzerinde düşse de sepette düşmüyor. Tüketici artık alışverişte bile kilogram hesabı yapamazken, pazar tezgahlarında da fiyat etiketleri artık bir kilogram değil yarım kilogram üzerinden belirleniyor. Soğanı bile tane ile almaya başlayan vatandaşlar, eti zaten çoktan gram gram almaya başladı bile. Yaşanan bu tablo karşısında da ucuz et kuyrukları ramazan ayında bile bitmiyor.
Mart ayında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, yurt içi üretici fiyatları mart ayında yüzde 0,44, yıllık yüzde 62,45 oranında arttı. Böylece enflasyon bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 6,25, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 62,45 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 113,73 artış gösterdi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba da verileri yorumladı. Ağbaba, TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileri nedeniyle AK Parti iktidarını eleştirerek “ENAG yıllık enflasyonu 112,51, ısmarlama TÜİK verilerinde ise 50,51 olarak açıklandı. Yani sokağın hissettiği enflasyonla Saray’ın talimatla açıklattığı enflasyon arasında 62 puan fark bulunuyor” dedi.
Ağbaba şöyle devam etti:
“Ismarlama TÜİK verilerinde dahi, bu yılın ilk 3 ayında asgari ücretlinin bin 047 TL’si, en düşük memur aylığının ise bin 262 TL’si enflasyon karşısında buhar oldu. Sokağın hissettiği enflasyonla Saray’ın talimatla açıklattığı enflasyon arasında 62 puan fark bulunuyor. Öte yandan, makyajlı TÜİK verilerinde dahi asgari ücretlinin, memurun kaybı gizlenemiyor. TÜİK verilerinde dahi, üç ayda asgari ücret bin 47 TL kaybederek 7 bin 459 TL’ye, en düşük memur maaşı bin 262 TL kaybederek 9 bin 179 TL’ye düştü. Yapılan zamlar, üç ayda enflasyon karşısında tam anlamıyla buhar oldu.
TÜİK resmi enflasyon artışını yıllık 50,51 olarak açıklarken gıda enflasyonunda yıllık artış ise yüzde 69’a dayanmış oldu. Öyle ki birçok temel besin grubundaki yıllık artış, resmi TÜİK enflasyonunun üzerinde yer aldı. Bu durumda, enflasyonun düşmesi bir yana, hayat pahalılığı her ay değil her gün, hatta her saat artarak devam etmektedir.”
ENAG: YILLIK ARTIŞ YÜZDE 112,5
Ekonomistlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu da (ENAG), mart ayı enflasyon verilerini açıkladı. Verilere göre tüketici fiyat endeksi (E-TÜFE) martta yüzde 5,08 arttı. Endeksteki yıllık artış ise yüzde 112,51 oldu. Verilere göre mart ayında fiyatların en çok arttığı harcama grubu yüzde 11,62 ile giyim ve ayakkabı oldu. İkinci sırada yüzde 6,94 artışla lokanta ve oteller, üçüncü sırada ise yüzde 6,54 artışla ev eşyası yer aldı. Geçen ay fiyat artışlarının en düşük olduğu harcama grubu ise yüzde 0,0 ile sağlık oldu. Ardından yüzde 0,48 artışla ulaştırma ve yüzde 0,79 artışla haberleşme geldi.
İTO’NUN VERİLERİ DE TÜİK’TEN YÜKSEK
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı verilerine göre, İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi, martta bir önceki aya göre yüzde 2,95, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 4,96 artış kaydetti. Söz konusu veriler yıllık bazda incelendiğinde, perakendede yüzde 73,02, toptan fiyatlarda ise yüzde 74,22 olarak gerçekleşti. TÜİK yıllık yüzde 62,45 oranında artış açıklamıştı.
YOKSULLAR ENFLASYONU 3 HANELİ HİSSEDİYOR
TÜİK, martta aylık enflasyonun yüzde 2,3, yıllık enflasyonun ise yüzde 50,51 olduğunu açıkladı. DİSK-AR raporunda TÜİK verilerinin gerçek enflasyonu yansıtmadığı belirtilerek, şu ifadeler kullanıldı:
“Gıda enflasyonu ortalama yüzde 67,9 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 86,5 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 73,8 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 87,5, en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 100,2 olarak gerçekleşti.
Dördüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 67,2 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 49,9 oldu. Böylece en yoksul gelir grubu yüzde 100 oranında gıda enflasyonu hissederken, en yüksek gelir grubu ise yüzde 50 oranında gıda enflasyonu hissetmiş oldu. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.”
DANA ETİ TÜİK’TE BİLE ZAM ŞAMPİYONU
Tüketici fiyatları bazında martta en fazla fiyat artışı yüzde 19,90 ile “dana eti”nde, en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 6,25 ile “kara yoluyla şehirler arası yolcu taşımacılığında” gerçekleşti. TÜİK verilerine göre, dana eti fiyatlarındaki artışı yüzde 15,16 ile şarküteri ürünleri ve diğer et çeşitleri, yüzde 11,16 ile yumurta ve yumurtayla ilgili ürünler, yüzde 10,88 ile paket turlardaki artışlar izledi. Mart’ta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında, yüzde 9,40 ile orta öğretim, yüzde 6,66 ile yemek odası ve oturma odası mobilyaları, yüzde 6,19 ile kahve, yüzde 5,89 ile kümes hayvanları eti, yüzde 5,38 ilaçlar, yüzde 4,96 ile makarna çeşitleri yer aldı. Ekonomist Yalçın Kartepe “TÜİK verilerine göre bile kırmızı et fiyatı ilk üç ayda yüzde 60 artmış” yorumunu yaptı.
‘YÜKSEK ENFLASYONUN FARKINDAYIZ’
Enflasyon hakkında açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati “2022 yılını, maalesef yüksek enflasyon baskısıyla geçirdik. Biz bir sorunu çözerken farklı sorunlara yol açmadan ilerlemeye özen gösteriyor, ‘enflasyon düşsün de işsizlik artarsa artsın, yatırım ve üretim gücümüz zayıflasa da olur’ gibi bir kolaycılığa düşmeden, bütüncül ve vatandaşımızın menfaatine odaklı bir süreç yönetiyoruz. Üretim ve istihdam kaybına yol açmaksızın kararlılıkla adımlarımızı atmaya devam edecek, enflasyonu tedrici ve kalıcı bir şekilde indireceğiz” dedi.
Bakanın açıklaması üzerine Gelecek Partili Kerim Rota da, “3 Mart 2022’de; ‘2023 Haziran seçimlerine de tek haneli enflasyonla gireceğiz’ diyen bakan şimdi; ‘enflasyon, attığımız isabetli adımların etkisiyle düşüşe geçmiş, Mart 2023 itibarıyla yüzde 50,5 seviyesine kadar gerilemiştir’ demiş. Özür dileyeceğine başarısını anlatıyor” paylaşımında bulundu. Pazarcı esnafının “Karpuzu bölüp veriyoruz. Artık Japonya gibi pakette tane tane ürün satacağız” sözleri ise sahadaki durumun özeti oldu.
‘GERÇEK GÜNDEMİ HALININ ALTINA SÜPÜREMEZSİNİZ’
Gelecek Partili İbrahim Turhan da “Konuşulması gereken konular bunlar. Boşuna çabalamayın, beyaz peynirin kilogram fiyatı 200 TL olmuşken ekonomik gerçekleri hiçbir halının altına süpüremezsiniz” dedi. Demokrat Partili Bülent Şahinalp ise “Kıymanın kilosu 350 TL, soğan 30 TL/kg, Ramazan pidesi 10 TL, süt 30 TL/lt, patates 20 TL/kg, ev kiraları 5 bin – 6 bin TL’den başlıyor. Konuşulması gerekenler işte bunlar. Ama algı yönetimi ile gündemi değiştirmeye çalışıyorlar” diye konuştu.
2003’TEKİ 100 TL’NİN DEĞERİ BUGÜN 7.2 TL
Ekonomistler de enflasyon verilerini yorumladı. Ekonomist İris Cibre “TÜİK enflasyon yüzde 50,51. İTO enflasyon yüzde 73. Gıda enflasyonu yüzde 67,9. Markette ama enflasyon yüzde 50 deyip 20 TL’lik 1 kilogram soğanı, 330 TL’lik 1 kg kıymayı yavaşça kasaya geri bırakırsınız” dedi. Ekonomist Dr. M. Murat Kubilay ise enflasyon verilerini sıralayarak “1 Ocak 2003’teki 100 TL’nin bugünkü değeri 7.2 TL” diye konuştu. Analist Fatih Tonguç “Enflasyonda mücadelemiz muazzam. G-20’de şampiyonlar ligi finalinde rakip Arjantin. Şimdi Messi düşünsün” yorumunu yaptı.
MENEMEN ENDEKSİ BİLE ZİRVE YAPTI
Ekonomist Uğur Gürses de “Fransa’da 18 yılda toplam gıda enflasyonu yüzde 49.6, bunun da 19 puanı son 1 yılda gerçekleşmiş. Türkiye’de aynı dönemde yüzde 1532. Son 1 yılda yüzde 67 (TÜİK)’’dedi. İktisatçı Caner Özdurak da menemen endeksini paylaşarak “Martta menemen endeksi çarli biber, yumurta ve kuru soğanda gerçekleşen sırasıyla yüzde 7, yüzde 11 ve yüzde 16’lık artışlarla 545.22 ile yeni bir zirve gördü. Soğansız Menemen Endeksi de 513.60 ile bu trendi takip etti. Domates fiyatlarındaki yüzde 16’lık düşüş işe artışın aylık bazda yüzde 5.02 gerçekleşerek geçen ayın altında kalmasını sağlarken yılık menemen enflasyonu yüzde 56.00 olarak gerçekleşti” yorumunu yaptı.
