Dünya üzerinde meydana gelen depremlerin yüzde 90'ı 'Ateş Çemberi' olarak anılan Pasifik Okyanusu kıyılarında gerçekleşiyor. Tarihte bilinen en büyük deprem de 'Ateş Çemberi'ndeki Şili'de 9.5 olarak ölçülürken, hayatını kaybedenlerin sayısının beklenenin çok altında kalması, bir ülkenin depreme hazırlıklı olabileceğini kanıtlıyor. İşte, tarihin en büyük depremi...
Kahramanmaraş'ta bugün (6 Ocak 2023 Pazartesi günü) saat 04.17'de 7.7 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Merkez üssü Pazarcık ilçesi olan depremde şu ana kadar 1762 kişi hayatını kaybetti, 5 bin 385 kişi yaralandı. Suriye'den Ankara'ya kadar birçok bölgede hissedilen zelzelenin ardından artçı sarsıntıların yanı sıra saat 13.25'te Ekinözü merkezli 7.5 büyüklüğünde bir deprem daha yaşandı.
TARİHİN EN BÜYÜK DEPREMİ KAÇ BÜYÜKLÜĞÜNDEYDİ?
ABD Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne göre şimdiye dek kayıtlara geçen en şiddetli deprem Richter Ölçeği'nde 9.5 büyüklüğündeydi.
22 Mayıs 1960 tarihinde Şili'nin güney kıyılarında meydana gelen deprem, hemen ardından büyük bir tsunami de yaratmıştı. Tsunami Hawaii, Japonya ve Filipinler'i de vurmuştu.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, kayda geçmiş en şiddetli depremler şu şekilde:
Şili/1960: 9.5
Alaska/1964: 9.2
Endonezya/2004: 9.1
Japonya/2011: 9.0
Rusya/1952: 9.0
DEPREMLERİN MERKEZİ 'ATEŞ ÇEMBERİ'
Pasifik Okyanusu'nu çevreleyen deprem bölgesine "Ateş Çemberi" adı veriliyor. Depremlerin çok büyük kısmı Çevre-Pasifik kuşağı da denen bu bölgede meydana geliyor.
Ateş Çemberi, Dünya'nın jeolojik açıdan en aktif bölgesi. Gezegendeki tüm depremlerin yaklaşık yüzde 90'ı burada meydana geliyor.
Pasifik Ateş Çemberi Aktif volkanların yüzde 75'ine de ev sahipliği yapıyor
Bir sonraki "en sismik bölge" ise depremlerin yüzde 5 ila6'sının görüldüğü Alp Kuşağı.
Bu kuşak, Akdeniz bölgesinden doğuya doğru Türkiye, İran ve Hindistan'a uzanıyor.
Türkiye'deki fay hatları Alp Kuşağı'nın parçası
EN ÖLÜMCÜL DEPREM: 830 BİN KİŞİ YAŞAMINI YİTİRDİ
Kaydedilen en ölümcül deprem ise 1556'da Çin'de meydana geldi.
Çoğu kişinin yumuşak kayadan oyulmuş mağara benzeri barınaklarda yaşadığı, ülkenin merkezindeki Shaanşi bölgesini etkileyen bu depremde 830 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor.
1976'da Çin'in Tangshan kentinde 250 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği bir başka ölümcül deprem de en şiddetli örnekler arasında.
BİLİNEN EN ESKİ DEPREM ÇİN'DE
Bilim insanlarının kayıtını bulduğu en eski deprem, M.Ö. 1831'e kadar uzanıyor. Bu deprem Çin'in Shandong eyaletinde meydana geldi. O dönemde bölgede Zhou Hanedanlığı hüküm sürüyordu.
Depremlerin yumuşak zemini sert kayadan daha fazla salladığı bilgisi ise MÖ 350'de Yunan filozof Aristoteles tarafından dile getirildi.
Sarsıntıların nedeni de 1760'ta sismolojinin ilk uzmanlarından biri olan İngiliz mühendis John Michell tarafından ortaya kondu.
Michell, depremlerin ve meydana getirdikleri enerji dalgalarının 'kaya kütlelerinin yerin kilometrelerce altında yer değiştirmesinden' kaynaklandığını hatıratında yazmıştı.
SARSINTILARIN DERİNLİĞİ NEDEN ÖNEMLİ?
Çoğu deprem, Dünya yüzeyinin 80 kilometreden az bir derinlikte meydana geliyor.
Fakat bu derinlikten çok daha aşağıda da depremlere rastlanabilir. Zira en derin depremler, yüzey kabuğunun manto tabakasına daldığı sınırda ortaya çıkıyor. Bu sınır yüzeyin 750 kilometre altında.
Kahramanmaraş'ta bu sabah meydana gelen depremin derinliği ise sadede 7 kilometre olarak belirlendi.
