Ekonomik belirsizlikler, TL’de yaşanan kayıplar enflasyonun patlamasına neden oldu. TÜİK ocak ayı enflasyon verilerini açıkladı. TÜİK’e göre enflasyon ocakta yüzde 11,10 artarken yıllık bazda da yüzde 48,69 olarak 19 yılın rekoru kırıldı. ENAG’a göre ise enflasyon yıllık yüzde 114,87, aylık 15,52 olarak gerçekleşti. Verileri değerlendiren ekonomistler asgari ücretlilerin hızla yoksullaştığını vurgularken, TL’deki değer kaybı ve enerji fiyatlarındaki zamma dikkat çekti.
Artan döviz kurları maliyetleri katlarken, enflasyon da rekor kırdı. Üretici ve tüketici arasındaki makas açılırken çarşı pazar yangın yerine döndü. Enflasyon 19 yılın zirvesine ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayına ilişkin enflasyon verilerini yayımladı. Buna göre Türkiye’de yıllık tüketici enflasyonu yüzde 48,69 olarak kaydedildi. Böylelikle enflasyon Nisan 2002’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Ocak ayında üretici fiyatlarında da hızlı yükseliş izlendi. Yıllık bazda üretici fiyatlarında yüzde 93,53 artış kaydedilirken, aylık artış ise yüzde 10,45 oldu.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre yıllık çekirdek enflasyon yüzde 39,45 oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 68,89 ile ulaştırma, yüzde 55,61 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 54,53 ile ev eşyası oldu. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), TÜİK’ten önce kendi araştırmasından elde ettiği sonuçları paylaştı. Buna göre Tüketici Fiyat Fiyat Endeksi (E-TÜFE) Ocak ayında yüzde 15.52 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 114.87 olarak gerçekleşti.
Enflasyon verilerini değerlendiren ekonomistler TL’deki değer kaybı ve enerji fiyatlarındaki zamma dikkat çekti. Ocak enflasyonu zirve olmadığını belirten Doç. Dr. Baki Demirel, ‘’Artan maliyet enflasyonu gelecek enflasyon için sinyal. Büyüme, kredi politikası. Örtük sabit kurun sürdürülebilirliği gelecek enflasyon için belirleyicilerdir. Manşet enflasyon yoksulların hissettiği enflasyonu yansıtmaktan uzaklaşırken zenginlerin hissettiği enflasyonu daha iyi yansıtır. Evet zenginin hissettiği enflasyon daha düşüktür’’ değerlendirmesinde bulundu.
TÜİK SEPETİ GÜNCELLEDİ ENERJİ AĞIRLIĞINI DÜŞÜRDÜ
TÜİK enflasyon hesaplamasında baz alınan ürün sepeti ve ağırlıklarını güncelledi. 2022’de sepete giren yeni ürün yok. Mısır özü yağı, kuru barbunya, kayısı, kiraz, yeşil soğan ve kanepe ise enflasyon sepetinden çıktı. Diğer yandan içerisinde kira bedelleri, doğalgaz ve elektrik faturalarının yer aldığı konut harcamalarının sepetteki ağırlığı oranı yüzde 15,36’dan yüzde 14,11’e çekildi. Enflasyon sepetinde konut harcamalarının oranı düşürülürken alkollü içecekler ve tütünün ağırlığı da yüzde 4,88’den yüzde 4,31’e indi. Öte yandan şubat ayı kira artış oranı belli oldu. TÜFE’nin on iki aylık ortalaması baz alınarak belirlenen kira artış oranı şubat ayı için yüzde 22,58 oldu.
'LİRALAŞMA STRATEJİSİNİN HATA OLDUĞU KABUL EDİLMELİ'
TÜİK’in sepetteki ağırlıkları değiştirmesine rağmen enflasyonun yüksek geldiğini ifade eden Prof. Dr. Serap Durusoy ‘’Sepet kompozisyonu değişmiş. Buna rağmen 409 maddenin 354’ünde artış söz konusu olmuş. Bu durumda liralaşma stratejisine umut bağlamanın hata olduğu kabul edilmeli’’ dedi.
‘EN BÜYÜK 10 EKONOMİ ARASINA GİRMEK BİR YANA AÇLIK LİGİNDEYİZ’
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, enflasyonun dörtnala gittiğini, asıl kara kışın şimdi başladığı vurgulayarak ‘’AK Parti Genel Başkanı Erdoğan dünyanın en büyük 10 ekonomisi içerisinde yer alacağımızı söylüyor. Lakin şu an ülkeyi getirdikleri lig açlık ve yoksulluk ligi. Türkiye ile yüksek enflasyon liginde yer alan ülkeler; Venezuella, Sudan, Lübnan, Suriye, Surinam Zimbabve ve Arjantin. Geriye kalan 176 ülkenin enflasyonu Türkiye’den daha düşük durumda’’ ifadelerini kullandı. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise, “Faiz sebep enflasyon sonuç” diyenler, buna inanıp para politikası uygulayanlar, sırf koltuktan kalkmamak için 128 milyar doları yakanlar, bile bile bu safsatalara imza atanlar, bu sefalet tablosu sizin eseriniz’’ dedi. DEVA Partisi Ekonomi ve Finans Politikaları Başkanı İbrahim Çanakcı enflasyona ilişkin yaptığı değerlendirmede ‘’ “Türkiye’yi dünyanın en büyük 10. ekonomisi yapamadılar ama maalesef yüksek enflasyonda ilk 10’a soktular. Ayrıca bağımsız enflasyon hesaplamalarının ve vatandaşlarımızın fiilen yaşadığı enflasyonun TÜİK’in açıkladığı enflasyon verilerinin çok üzerinde, üç haneli seviyelerde olduğunu biliyoruz. Tüm bunlar, hayat pahalılığının dayanılmaz bir hal aldığını gösteriyor’’ diye konuştu.
‘ÜRETİCİ FİYATLARINDAN TÜKETİCİYE KORKUNÇ BİR TSUNAMİ GELİYOR’
Açıklanan enflasyon rakamlarını değerlendiren CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, ocak ayı dış ticaret açığının tüm zamanların rekorunu kırdığını anımsatarak, aylık enflasyonun mevcut seride ocakta zirveye çıktığını vurgulayarak ‘’Enflasyonu cari fazlayla düşürme safsatası “RTE”, RunTime Error, (Çalışma Hatası) verdi. Yine geçmişe dönüp baktığımızda, 1988’den bu yana en yüksek Ocak enflasyonunu, bu yıl yaşadık. Ama daha da vahimi; Aralık’taki rekorun (yüzde 13,58) üzerine, ikinci bir enflasyon rekorunu (yüzde 11,10) tarihte ilk kez yaşıyoruz. Erdoğan’ın deneyi milletimize çok pahalıya patladı. Ocak ayında üretici enflasyonu, tüketici enflasyonun altında kaldı. Ancak hala “turpun büyüğü heybede”. 12 aylık üretici ve tüketici enflasyonu arasındaki fark 45 puan ile yine rekor tazeledi. Üretici fiyatlarından tüketiciye doğru korkunç bir tsunami gelmeye devam ediyor. Memura “2022’nin ilk 6 ayı için yüzde 5’lik zammı, yüzde 7,5 yaptık” diyerek, günlerce caka sattılar. Memura zam yüzde 7,5. Ocak enflasyonu yüzde 11,1. Memur maaşlarına yapılan zam, daha yılın ilk 21 gününde eridi gitti. Memur şimdiden alacaklı’’ ifadelerini kullandı.
‘ASGARİ ÜCRETLİLER NET BİR ŞEKİLDE FAKİRLEŞİYOR’
ENAG ve TÜİK’in açıkladığı enflasyon rakamlarına göre asgari ücretin eridiğini vurgulayan ekonomist Cem Oyvat yaptığı değerlendirmede, ‘’TÜİK’e göre asgari ücret zammının getirilerinin yarısı, ENAG’a göre 3/4’ü iki ayda eridi bile. Asgari ücret almayan çoğu çalışanın ücret artışı ise 2 ayda eksiye geldi. Reel asgari ücret Ocak 2021’e göre TÜİK sayılarıyla sadece yüzde 1,2 arttı. Fiyatlardaki artış devam ettikçe reel asgari ücretteki yıllık artış, muhtemelen TÜİK’e göre bile şubatta eksiye düşecek. Eğer asgari ücret değişmezse, asgari ücretliler 2022’de net bir şekilde fakirleşiyor. ENAG’ı söylemeyim bile... Onların sayılarına göre reel asgari ücret hala şimdiden 1 yılda yüzde 30 düştü. Hal böyleyken ücret artışlarının yılın ortasında, hatta 1. çeyreğin sonunda güncellenmesi elzem hale gelecek’’ ifadelerini kullandı.
‘SEFALET ENDEKSİNDE ARJANTİN’İ GEÇTİK’
TÜİK’in açıkladığı tartışmalı enflasyon sonrası iktisatçı ve ekonomistlerden tepki geldi. TCMB eski Başekonomisti Hakan Kara, ‘’Hamdolsun, an itibarıyla sefalet endeksinde Arjantin’i geçmiş bulunuyoruz’’ ifadelerini kullandı. TÜSİAD başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, “Enflasyona ya da enflasyonu nasıl kontrolden çıkardığımıza dair söylenecek hiçbir şey kalmadı” dedi. İktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe enflasyon artışıyla beraber asgari ücretteki erimeye dikkat çekerek ‘’Geçen yıl Asgari ücret 2 bin 825 lira idi. Bunun yüzde 36,02’si (1.018 lira) 2021 yılı enflasyonu ile erimişti. 4 bin 250 liralık yeni asgari ücretin 472 lirası da daha ele geçmeden gitmiş. Satın alma gücünde toplam kayıp bin 490 lira. Asgari ücrete ne kadar zam yapılmıştı? 1 bin 425 lira. Yeni asgari ücretin satın alma gücü geçen yılkinin altına inmiş oldu. Enflasyon çok hızlı yoksullaştırıyor. Yüksek enflasyonun yaşandığı bu dönemde, ücretler her 3 ayda bir enflasyona göre artırılmalı’’ değerlendirmesinde bulundu.
NEBATİ: ‘YÜZDE 50 SEVİYESİ AŞILMAYACAK’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun Nisan ayında zirveye ulaşacağını ama yüzde 50’yi geçmeyeceğini belirtirken bu yıl TL’nin istikrara kavuşacağını söyledi. Türkiye’nin önemli bir enflasyon sorunuyla karşı karşıya kalacağını fakat dünyadaki diğer ülkelerin de aynı sorundan mustarip olduğunu belirten Nebati, “Ocak ayında enflasyonun yükselmesini ve belirli bir süre yüksek seviyelerde kalmasını bekliyoruz. Yaz aylarında enflasyonun toparlanma kaydetmeye başlamasını ve Aralık ayında ise baz etkisinden dolayı keskin bir şekilde gerileyeceğini düşünüyoruz” diye ekledi. Öte yandan Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanı Prof. Dr. Göksel Aşan, 30 Aralık’ta “Ocak ayında eksi enflasyon bekliyorum” açıklamasını yaparken TÜİK ve ENAG’ın bugün açıkladığı enflasyon oranlarında 19 yılın rekoru kırıldı.
DİSK-AR: EMEKÇİNİN ENFLASYONU YÜZDE 70-82 CİVARINDA
DİSK-AR yaptığı açıklamada enflasyonu tarihi zirveye ulaşıldığını belirtti. Twitter’dan yapılan açıklamada ‘’AK Parti hükümeti 20 yıl önce yüzde 29,7 ile aldığı yıllık enflasyonu yüzde 48,7’ye yükseltti. Türkiye enflasyonda 2000’lerin başına geri döndü! Emekçinin enflasyonu yüzde 70-82 civarında! Ortalama gıda enflasyonu yüzde 55,61. En yoksul yüzde 20’nin gıda enflasyonu 82,1. En yoksul 2. yüzde 20’nin gıda enflasyonu 71,7. Emeklinin gıda enflasyonu 70,1. TÜFE yüzde 48,7 açıklanırken ÜFE yüzde 93,5’e tırmandı! TÜFE-ÜFE farkı 44,8 puan! Üretici fiyatları üç haneli rakamlara yaklaştı. Bu durum tüketici enflasyonunu önümüzdeki aylarda artırmaya devam edebilir. Asgari ücrete yapılan yüzde 50 zam 2022’nin ilk ayında eridi! Emekçiler yine enflasyona ezildi!’’ denildi.
