Vatandaşın alım gücü her geçen gün düşüyor. Kurla birlikte artan enflasyon sonrasında özellikle otomotivdeki vergi yükü sıfır araca ulaşmayı hayale dönüştürürken, artık ikinci elde hayal oldu. Bundan böyle kayıtlı olarak ikinci el araç satan firmaların vergi oranı yüzde 1’den yüzde 18’e çıktı. Söz konusu KDV artışı, toplamda piyasaya yaklaşık yüzde 2 olarak yansıyacak. Fiyatların da o oranda artması bekleniyor. Burada da yıllık neredeyse 7 milyonluk bir pazar var.
Otomotiv sektörünü tam bir kıskaç altına alan ağır vergi yükü ve yüksek kur alım gücünü derinden etkiliyor. Bugün bakıldığında bile iç pazarda ucuz otomobillerin fiyat etiketleri bile neredeyse yarım milyon bandında. En uygununu almak için bile en az 300 bin liralar rahatlıkla konuşulurken, sıfıra ulaşamayan tüketici ikinci el tarafında yoğunluk oluşturmaya çoktan başlamıştı bile. Sadece geçen yıl devletin otomotiv sektöründen kazandığı katma değer vergisi (KDV) geliri düşen iç pazara rağmen yüzde 50 artış göstererek, 58 milyar TL’ye dayandı. İkinci elde ise binek otomobil alım satımlarında bireysel satış dışında ağırlıklı olarak, oto galeri ve kurumsal şirketler yüzde 1 KDV ile satış yapıyordu. Fakat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki gece yaptığı açıklamaya göre, temel ihtiyaç ürünlerinde ve konutta yeniden KDV indirimine gidildi. İkinci el otomobil satışlarında ise artış gerçekleşti. İkinci el otomobil satışlarında KDV oranı yüzde 1’den yüzde 18’e çıkarıldı. Artan fiyatlar sonrasında vatandaş sıfır otomobil alamayınca ikinci el araçlara daha çok rağbet göstermişti. Hatta burada da araçların fiyatı arttıkça yaşları da büyüdü. Sektörün yaklaşık 7-8 milyonluk büyüklüğü alım satımda yüzde 1 ile bile büyük bir vergi geliri kapısı olarak görülürken, yeni sistemde yüzde 18 KDV kazanan yine kasa olacak. Bundan sonra oluşacak tabloda vatandaş daha fazla vergi yükünün altında kalacak. Ortalama 300 bin liraya satılan ikinci el otomobil eğer kurumsal ve oto galerici esnafından satın alınırsa yükü 51 bin lira daha artacak. Böylece vatandaşın ikinci eldeki 300 bin lira bandı 350 bin liranın üzerine çıkmış olacak. Türkiye’nin lokomotif sektörü olan otomotivdeki ağır vergi yükü alım gücünü yerle bir ederken, konut sektörüne de yeniden KDV desteği verildi.
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ YAŞLI ARAÇ PARKI REKORA KOŞTU
Düşen alım gücüyle birlikte vatandaş ikinci ele yaklaştı fakat burada da fiyatlar hemen hemen sıfır modellere yakın. Hatta yaşanan bulunurluk sorunuyla birlikte 1-2 yaşındaki modeller bile sıfır araç fiyatlarının oldukça üzerinde. Çok değil 1 yıl önce 100 bin lira bandında 7-8 yaşında ikinci bir el araç alınabiliyorken, bugün bu paraya neredeyse 15 yaş bile zor bulunuyor. Yeni KDV yüküyle birlikte bu ağırlık 20 yaşın üzerine kayabilir. Böylece yollardaki bomba araçların artması trafiği de daha fazla tehlikeye sokmaya başladı. Ekim 2021’de 10 yaş ve üzeri ikinci el araçların pazardaki ağırlık yüzde 55 bile bulmuyordu. Fakat Bu tablo şimdi yüzde 65’e çıktı. Yani pazarın 7 milyon seviyesinde olması durumunda 4.5 milyon adet araç 10 yaş üstüne çıkacak.
BETONA VAR OTOMOTİVE YOK
Türkiye’nin özellikle ihracat rekorları kıran otomotiv sektöründe yapılan destekler bir elin parmaklarını geçmez iken, üstüne alınan vergilerle sektöre adeta ceza veriliyor. Fakat vergi tarafında Hazine’ye rekor oranda gelir oluşuyor. Düşen pazara rağmen otomotivden kazanılan vergi geliri geçen yıl bile yüzde 50’nin üzerine çıktı. Yapılan birçok destek daha haftası dolmadan yok olurken, inşaat sektörüne yapılan desteklerin ardı arkası kesilmedi. Hem kredi tarafında hem de vergi indirimlerinde defalarca destek verildi. Fakat en az konut kadar otomobil de vatandaşın temel ihtiyaçlarından biri oldu. Net alanı 150 metrekareyi aşmayan konutlarda KDV yüzde 8 oldu. Bu büyüklüğü aşan konutların ilk 150 metrekaresi için yine yüzde 8, aşan kısmı için yüzde 18 olarak KDV uygulanmaya başladı. İkinci elde de yüzde 1 olan KDV yüzde 18’e çıktı.
VATANDAŞIN BELİRLEDİĞİ BÜTÇELER YETMEYECEK
İkinci elde gerçekleşen KDV artışını yorumlayan Otomerkezi CEO’su Muhammed Ali Karakaş “Bu haberle birlikte, oto galericiler ve otomotiv piyasası adeta sarsıldı. Oldukça piyasanın dengelerini bozacağı düşünülen bu çok ciddi artışın tek kalemde yapılmış olması ile kurumsal firmaların, tamamen resmi ve nakdi ödeme alan bu tarz şirketlerin önünü kapatacağı görüşündeyiz. Artık kayıt dışı daha fazla artacak, noterlerde elden para transferlerinin artacağını öngörüyoruz. Yine aynı zamanda otomobil alım-satımını kurumsallaştırmadan öte bireyselleştireceğini düşündüğümüz bir karar olmuştur. Kayıt dışı satışları artıracak bir karardır. Bu denli yüzde 17 gibi yüksek bir KDV artışı bugüne kadar herhangi bir sektörde eşine, benzerine rastladığımız bir karar değildir. Kredi düzenlemesinin çok bir etkisi olmadı. KDV’de artış tamamen yanlış bir karardır. Vatandaşın ikinci el otomobil almakta bütçesi gittikçe yetersiz kalacak” dedi.
KURUMSALLAŞMA AZALACAK İSTİHDAM BİTECEK
İkinci el araç değerleme şirketi Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın “Fiyatları maalesef yukarı çekecek. Kaçak satışlara daha fazla teşvik olacak. Bu durumda küçük esnafın yaşaması artık zorlaşacak. Vatandaşın alım gücü düşecek. Kurumsal firmalar ise vergi kaynaklı fiyat artışına gidecek. Bu yüzden kayıt dışında da fiyatlar artacak ama vergi ödemeyecek. İkinci el otomobil kurumsal tarafta işini tümüyle kayıtlı yapan yüzde 38 vergi ödeyerek yapacak. Sektör için en kötüsü kurumsallaşma bitecek ve istihdamın önü kapanacak” yorumunu yaptı.
