Merkez Bankası'nın finansal istikrarın desteklenmesi ve parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmeyi amaçlayan yeni kararları Resmi Gazete'de yayımlandı. Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, zorunlu karşılığa tabi krediler için yüzde 20 olan zorunlu karşılık tesis oranı bankalar için yüzde 30 oldu. Düzenlemeyi yorumlayan ekonomist Özgür Demirtaş, "O düşük orandan hiçbir banka kredi vermez; kamu bankaları verirse mega enflasyon gelir" dedi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB), bu gece sabaha karşı Resmi Gazete’de yayınlanan iki yeni tebliğ ile son faiz düşürme kararıyla bağlantılı olarak bankaları müşterilerine daha düşük faizle kredi vermeye zorlamak için yeni uygulamalar getirdi. 16 Eylülde yürürlüğe girecek olan ilk tebliğde bankalara verdikleri krediler için TL cinsi zorunlu karşılık ayırma zorunluğu kaldırıldı.
Bununla bağlantılı ikinci tebliğde ise bankalara TL cinsi zorunlu karşılık yerine menkul kıymet bulundurma zorunluğu getirildi. Yani bankalar verdikleri kredilere karşılık hazine bonosu gibi devlet iç borçlanma senetleri tutacak. Ancak bu menkul kıymet tutma konusu da kredinin faizine göre kademelendirildi, düşük faizli kredi verenler daha az, yüksek faizli kredi verenler daha fazla menkul kıymet bulundurmak zorunda kalacaklar.
Kredi faizi oranı yüzde 29,38’i geçerse, banka verdiği kredinin yüzde 90’ına varan oranda menkul kıymeti depolamak zorunda kalacak. Kredinin faizi düştükçe zorunlu karşılık olarak depolanacak menkul kıymetin krediye oranı da azalacak.
Merkez Bankası'nın finansal istikrarın desteklenmesi ve parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi amacıyla hem varlık hem de yükümlülük kalemleri üzerinden zorunlu karşılık ve menkul kıymet tesisi uygulamaları ile makro ihtiyati araç setini güçlendirdiği belirtilen duyuruda şu ifadelere yer verildi:
"Para Politikası Kurulu 26 Mayıs 2022 tarihli duyurusunda değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu kapsamda 10 Haziran 2022 tarihinde yayımlanan 2022/20 sayılı Tebliğ ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, Türk lirası mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm hedeflerine göre belirlenen oranlarda menkul kıymet tesis etmektedir. İlk tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.
"SON DÖNEMDE POLİTİKA-KREDİ FAİZİ MAKASI AÇILDI"
Para Politikası Kurulu 18 Ağustos 2022 tarihli duyurusunda kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının yakından takip edildiğini, son dönemde belirgin şekilde açılan politika-kredi faizi makasının parasal aktarımın etkinliğini azalttığını belirtmiştir. Bu çerçevede Kurul, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini desteklemek üzere, makro ihtiyati politika setinin daha da güçlendirileceğini, değerlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite politika adımlarının da kullanılmaya devam edileceğini kamuoyu ile paylaşmıştır."
"ZORUNLU KARŞILIK YÜZDE 30'A ÇIKTI"
Duyuruda, yapılan değerlendirmeler neticesinde, 23 Nisan 2022 tarihli duyuruda belirtilen zorunlu karşılığa tabi krediler için yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin arttırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikame edilmesinin hükme bağlandığı bildirildi.
30 Aralık 2022 itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesine karar verildiği kaydedilen açıklamada, hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul kıymet tesisine tabi olmasının kararlaştırıldığı ifade edildi.
Duyuruda ayrıca tebliğin yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20'si, 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90'ı nispetinde menkul kıymet tesis edilmesine karar verildiği belirtildi.
"MEGA ENFLASYON YOLDA"
Ekonomist Prof. Dr. Özgür Demirtaş, Merkez Bankası'nın, bankanın 1 yıllık referans oranının 1,4 katı kadar faiz uygulayan bankalara yüzde 20, 1,8 katı kadar faiz uygulayan bankalara ise yüzde 90 menkul kıymet tahsis etme zorunluluğunu içeren kararı değerlendirdi.
Demirtaş sosyal medya hesabından "Olayları tane tane anlatan videomdan sonra banka kredi faizlerine sınırlama gelmiş. Ama bu da Çalışmaz! Bu sefer de o düşük orandan hiçbir banka kredi vermez. KAMU bankaları aracılığı ile krediyi o düşük orandan verirsen de Mega enflasyon gelir…" ifadelerini kullandı.
