Türkiye’nin unuttuğu fotoğraf geri geldi. Önce ekmek sonra ‘zamsız benzin’ için sıra bekleyen vatandaş sonunda yağ için de kuyruğa girdi. Sosyal medyaya yansıyan izdiham görüntüleri ve taksitle ayçiçek yağı satışları ‘Bu noktaya nasıl geldik?’ sorusunu gündeme taşıdı. Uzmanlara göre, tarım yönetiminde plansız işleyişin devam etmesi durumunda yarın yeni kuyruklar da oluşabilir.
Hayat pahalılığıyla baş edebilmek için ucuz ekmek sırası bekleyenler akaryakıt kuyruklarına da girmek zorunda kaldı. Rusya'nın saldırısı sonrası ithalatta sorun çıkacağı endişesiyle ayçiçek yağında da kriz baş gösterdi. Zincir marketlerde kuyruklar oluştuğuna ilişkin görüntüler sosyal medyaya yansıdı. Teneke ayçiçek yağı '36 ay taksit imkanıyla' satılmaya başlandı. Ayçiçeğindeki sorunun ardında ise yetersiz üretim öne çıktı.
TRAKYA’DAKİ TARLALARIN ÜSTÜNE BETON DÖKÜP YAZLIK YAPTIK
Ayçiçeğinde ocak ayında 220 milyon dolar ithalat yapılırken, ihracat 64 milyon dolarda kaldı. ‘Daha çok dış alım daha az üretim’ tarlaların betona çevrilmesinin sonucu oldu. Devletin ürün yerine para desteği vermesi çiftçiyi tarladan uzaklaştırdı. Mazottaki, gübredeki artış nedeniyle gelecek yıl gıdada daha büyük sorunların yaşanacağı uyarısı yapıldı. Buna karşın temel ürünlerdeki sorunun doğru adımlarla çözülebileceği belirtiliyor.
YAĞDA KUYRUK AKARYAKITTA ZAM VAR
Ekonomi yönetiminin aldığı kararlar sorunlara çare olmazken ucuz gıda ve akaryakıt kuyruklarını da uzattı. 2019’da tanzim çadırlarındaki ucuz patates-soğan, son bir yılda da halk ekmek, şeker kuyruklarına ayçiçek yağı ve akaryakıtta da eklendi. Vatandaşlar peş peşe zam gelen ayçiçek yağını ucuza alabilmek için izdiham yaratırken, akaryakıta da 5. kez fiyat artışı kilometrelerce kuyruğun oluşmasına neden oldu.
Türkiye’de ekonomik krizin derinleşmesiyle birlikte temel gıda ürünlerinin fiyatlarında da vatandaşın bütçesini zorlayan artışlar yaşandı.Yüksek enflasyon, TL’nin değer kaybı gıda başta olmak üzere enerji ürünlerinde de kuyruklar oluşturdu. Yoksulluk arttıkça kuyruklar da uzuyor. Pazarlarda, marketlerde gıda ürünlerini almak zorlaşırken, hükümet daha önce tanzim çadırlarıyla çözüm üretemeye çalışmıştı. 2019 yılında özellikle fahiş oranda artan patates, soğan fiyatları tepkilere neden olunca hükümet tanzim çadırları kurmuş ucuz sebze ve meyve satışına başlamıştı. Ancak tanzim çadırları fahiş fiyat artışının önüne geçemezken ekmek, yağ, şeker, un ve akaryakıtta da kilometlerce kuyruk oluştu. Rusya-Ukrayna arasında yaşanan savaş, Türkiye’de yağ krizinin çıkmasına neden oldu. Ayçiçeği yağında arz sıkıntısı ve zammın beklendiği haberleri üzerine tüketiciler yağ almaya koştu. İstanbul’da birçok zincir markette saatler içinde 5 litrelik ayçiçeği yağları tükendi. Siirt’te bir zincir market 10 litre ayçiçek yağını 224 liradan satışa çıkardı vatandaş yağ almak için markette izdihama neden oldu. Yaşananlar kameralara yansıdı.Öte yandan akaryakıtta brent petroldeki küresel artış ve TL’nin değer kaybı akaryakıtta da peş peşe zam yapılmasına neden oldu. Bir depo maliyeti iki ayda yaklaşık 500 lira artarken zamdan önce ucuz akaryakıt kuyrukları da kilometrelerce uzadı. Akaryakıt sektörüne yakın kaynakların aktardığına göre, son 4 günde arka arkaya 4 zammın ardından bir zam daha yolda. Bugün geçerli olmak üzere motorinin litre fiyatına 1 lira 44 kuruş, benzine ise 57 kuruş zam bekleniyor. Böylece akaryakıta üst üste beş iş günü zam gelmiş olacak. Motorin fiyatı 22 TL’yi aşacak.
'SAVAŞIN ETKİLERİNİ GERÇEKTEN GÖRMEYE BAŞLAMADIK'
Temel gıdaya ve akaryakıta peş peşe yapılan zamlar kuyruklarınını değerlendiren ekonomistler Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın etkilerinin daha yansımadığını belirtti. Ekonomist İris Cibre ‘’Durumun farkında mıyız arkadaşlar? İnsanlar yağ için birbirini eziyor, her gece benzin istasyonlarında araba kuyrukları, ucuz ekmek bakliyat kuyrukları... Bir halkın onuru ancak bu kadar kırılabilir ve biz daha savaşın etkilerini gerçekten görmeye başlamadık...’’ ifadelerini kullandı. Ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımında ‘’Memlekette doğru tarım politikası ile daha sağlıklı zeytinyağı, ayçiçek yağından daha ucuz hale getirilebilir. Altından daha değerlidir daha sağlıklı nesiller yetiştirmek...’’ dedi.
'KONU İTHALATI DESTEKLEMEK'
Ayçiçek yağındaki krize ilişkin sosyal medya hesabından açıklama yapan Prof. Dr. Veysel Ulusoy ‘’Konu ayçiçek yağı değil. Konu ;tarlaları terketmek, köyü yok ederken böbürlenmek, ithalatı desteklemek, kurumları ortadan kaldırmak, tarım bilmeyenleri bakan yapmak, halkın aleyhine her şeyi bilerek isteyerek yapmaktır. Konu koskoca bir talandır’’ dedi. İktisatçı Hayri Kozanoğlu ‘’Bundan böyle ; En fazla kazandıran yatırım araçları Dolar,ayçiçek yağı,altın,benzin,çocuk bezi şeklinde sıralanmalı. Kaybettireceği aşikar TL mevduat listeden çıkarılmalı’’ paylaşımı yaptı.
